Ιστορία

  Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ 1453

Πηγη:Pronews.gr

Η μάχη του Βαλτετσίου και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Η μάχη του Βαλτετσίου σημειώθηκε στις 12-13 Μαΐου 1821 και θεωρείται ως μία από τις πιο αποφασιστικές μάχες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, που οδήγησε στην Άλωση της Τριπολιτσάς. Πρωτοστάτης της μάχης αυτής ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Το σχέδιο του Κολοκοτρώνη

Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Τριπολιτσάς, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης οργάνωσε στρατόπεδα στα υψώματα γύρω από την πόλη. Έτσι στις 16 Απριλίου 1821 διέταξε την οχύρωση τεσσάρων λόφων δίπλα στο χωριό Βαλτέτσι.

Ταυτόχρονα, οι Τούρκοι, που ήταν κλεισμένοι στην Τριπολιτσά, με αγωνία περίμεναν βοήθεια από τον Χουρσίτ, που βρισκόταν στα Γιάννενα και πολεμούσε τον Αλή Πασά. Ο Χουρσίτ έστειλε ισχυρό στράτευμα με επικεφαλής τον Κιοσέ Μεχμέτ, ο οποίος το χώρισε σε δύο τμήματα. Στο πρώτο ηγήθηκε ο ίδιος με τον Ομέρ Βρυώνη, με 14.000 στρατό]και κατευθύνθηκε ανατολικά. Το δεύτερο, που αποτελείτο από 3.500 Αλβανούς, κατευθύνθηκε προς τη δυτική Ελλάδα, υπό την ηγεσία του Κεχαγιάμπεη Μουσταφά.

Ο στρατός του Κεχαγιάμπεη πέρασε το Αντίρριο χωρίς απώλειες. Πέρασε από την Πάτρα, πυρπόλησε τη Βοστίτσα (Αίγιο) και στη συνέχεια έλυσε τις ελληνικές πολιορκίες σε Κόρινθο και Άργος, για να μπει,τελικά, στην Τριπολιτσά.

Η πρώτη μάχη

Στις 24 Απριλίου, ο Κεχαγιάμπεης βγήκε από την Τρίπολη με 4.000 άνδρες και επιτέθηκε στο Βαλτέτσι . Οι ολιγάριθμοι υπερασπιστές του υποχώρησαν, χάνοντας ζώα και προμήθειες. Η μάχη συνεχίστηκε βόρεια του χωριού όπου ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης είχε βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση. Σε βοήθειά του έσπευσε ο Δημήτρης Πλαπούτας χτυπώντας τους Τούρκους από τα νώτα. Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν σε υποχώρηση και ο Κολοκοτρώνης τους κυνήγησε μέχρι το χωριό Μάκρη.

Μετά τη μάχη, το στρατόπεδο ανασυγκροτήθηκε ταχύτατα με φρουρά 1.000 ανδρών και επικεφαλής τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και δημιουργήθηκαν εκ νέου ταμπούρια και κατέφθασαν ενισχύσεις. Στο πρώτο ταμπούρι βρέθηκαν ο Ηλίας και ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης με όλους τους Μανιάτες στο δεύτερο ο Μητροπέτροβας, ο Παπατσώνης, ο κεφάλας, ο Γιάννης Μαυρομιχάλης, ο Παναγιώτης Κατριβάνος από το Ίσαρι Μεγαλόπολης και ο Θανάσης Δαγρές από τη Βρωμόβρυση Μεσσηνίας, με τους στρατιώτες τους. Στο τρίτο ο Ηλίας και ο Νικήτας Φλέσσας, ο Σιώρης, ο Νικηταράς και πολλοί Λιονταρίτες και Γορτύνιοι.

Η δεύτερη μάχη

Τα χαράματα της 12ης Μαΐου, ο Κεχαγιάμπεης βγήκε από την Τρίπολη με 10.000 Τουρκαλβανούς με προορισμό την Καλαμάτα. Κάποιοι Βαρδουνιώτες,με σκοπό τη λαφυραγωγία και με αρχηγό τον Βαρδουνιώτη Ρουμπή,αντιλήφθηκαν την παρουσία Ελλήνων στο Βαλτέτσι, άρχισαν τις αψιμαχίες μαζί τους, για να προστεθούν στη συνέχεια και οι άλλοι]. Τότε κατέφθασε ο Κολοκοτρώνης,αφού ειδοποιήθηκε, με 700 άνδρες. Ο Ρουμπής, που βρέθηκε πλέον περικυκλωμένος, ζήτησε ενίσχυση από τον Κεχαγιάμπεη που μέχρι τότε παρακολουθούσε τη μάχη επικεφαλής 3.000 ιππέων.
Το απόγευμα έφτασε ο Δημήτρης Πλαπούτας, ο Κανέλλος Δεληγιάννης με 700 άνδρες]. Η μάχη συνεχίστηκε μέχρι τη νύχτα χωρίς να υποχωρεί καμία πλευρά. Τα ξημερώματα της 13ης Μαΐου, οι Τούρκοι ξεκίνησαν νέα επίθεση.

Η φυγή των Τούρκων και η νίκη του Κολοκοτρώνη

Μετά από 4 ώρες μάχης και ενώ ο Ρουμπής κινδύνευε, ο Κεχαγιάμπεης διέταξε υποχώρηση. Βλέποντας αυτήν την κίνηση, ο Κολοκοτρώνης ξεκίνησε γενική αντεπίθεση. Έτσι οι Τούρκοι τράπηκαν σε άτακτη φυγή, πετώντας τα όπλα τους.

Συνολικά οι Τούρκοι είχαν 300 νεκρούς και πάνω από 500 τραυματίες, ενώ οι Έλληνες μόλις 2. Ανάμεσα στα λάφυρα των επαναστατών ήταν πολλά τουφέκια, 1 πυροβόλο και 8 σημαίες]. Η μάχη υπήρξε καθοριστική για το ηθικό των αντιμαχομένων. Οι Έλληνες, οι οποίοι πολέμησαν για πρώτη φορά κάτω από σωστή οργάνωση, πήραν θάρρος συνειδητοποιώντας την ανωτερότητά τους έναντι των Τούρκων, ενώ οι δεύτεροι κατάλαβαν ότι η επανάσταση ήταν κάτι σοβαρότερο από μία απλή εξέγερση ολιγάριθμων Ελλήνων.

Η λαϊκή μούσα τίμησε τη νίκη στο Βαλτέτσι με το ακόλουθο δημοτικό τραγούδι:

Τι έχεις, καημένε κόρακα, που σκούζεις και φωνάζεις;
Μήπως διψάς για αίματα, για τούρκικα κεφάλια;
Πέρασε από τα Τρίκορφα και σύρε στο Βαλτέτσι,
όπου είν' ο τόπος δυνατός και δυνατά ταμπούρια,
εκεί θα βρεις τα αίματα, τα τούρκικα κεφάλια,
Τρία μπαϊράκια κίνησαν από μέσα από τη χώρα,
το ένα πάει στα Τρίκορφα, τ' άλλο στους Αραχαμίτες,
κι αυτός ο Κεχαγιάμπεης πηγαίνει στο Βαλτέτσι.
Ο Κυριακούλης του μιλάει κι ο Μπεζαντές του λέει:
«Πού πας, βρε Κεχαγιάμπεη, τ' Αλή πασά κοπέλι;
Εδώ δεν είναι Κόρινθος, δεν είναι Πέρα Χώρα,
δεν είναι τ' αργίτικα κρασιά, του Μπέλεση τα κριάρια.
Εδώ είν' ορδή Καρύταινας, μανιάτικο ντουφέκι,
Κολοκοτρώνης αρχηγός με το Μαυρομιχάλη».
Αφήστε τα ντουφέκια σας και βγάλτε τα σπαθιά σας
βάλτε τους Τούρκους εμπροστά, σαν πρόβατα, σαν γίδια.
Μοιραστείτε το!Η λαϊκή μούσα τίμησε τη νίκη στο Βαλτέτσι με το ακόλουθο δημοτικό τραγούδι:

Τι έχεις, καημένε κόρακα, που σκούζεις και φωνάζεις;
Μήπως διψάς για αίματα, για τούρκικα κεφάλια;
Πέρασε από τα Τρίκορφα και σύρε στο Βαλτέτσι,
όπου είν' ο τόπος δυνατός και δυνατά ταμπούρια,
εκεί θα βρεις τα αίματα, τα τούρκικα κεφάλια,
Τρία μπαϊράκια κίνησαν από μέσα από τη χώρα,
το ένα πάει στα Τρίκορφα, τ' άλλο στους Αραχαμίτες,
κι αυτός ο Κεχαγιάμπεης πηγαίνει στο Βαλτέτσι.
Ο Κυριακούλης του μιλάει κι ο Μπεζαντές του λέει:
«Πού πας, βρε Κεχαγιάμπεη, τ' Αλή πασά κοπέλι;
Εδώ δεν είναι Κόρινθος, δεν είναι Πέρα Χώρα,
δεν είναι τ' αργίτικα κρασιά, του Μπέλεση τα κριάρια.
Εδώ είν' ορδή Καρύταινας, μανιάτικο ντουφέκι,
Κολοκοτρώνης αρχηγός με το Μαυρομιχάλη».
Αφήστε τα ντουφέκια σας και βγάλτε τα σπαθιά σας
βάλτε τους Τούρκους εμπροστά, σαν πρόβατα, σαν γίδια.
Μοιραστείτε το!τσίου σημιεώθηκε στις 12-13 Μαΐου 1821 και θεωρείται ως μία από τις πιο αποφασιστικές μάχες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, που οδήγησε στην Άλωση της Τριπολιτσάς. Πρωτοστάτης της μάχης αυτής ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Πηγές: wikipedia,sansimera.gr 

*********************************************************************

  Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΒΑΓΓΕΛΗΣ

Υψηλός, ωραίος, επιβλητικός άνδρας, ολόϊσος και κυπαρισσένιος, όπως ολόϊσια, μονοκόμματη και χωρίς συμβιβασμούς ήταν και ή ζωή του. Γι’ αυτόν ό εχθρός ήταν εχθρός και ο εχθρός το εχθρού σύμμαχος και φίλος. Μιά πού οι Βούλγαροι του κομιτάτου μάς είχαν κηρύξει τον πόλεμο και σκότωναν όποιον προλάμβαναν, έπρεπε και ημείς, αν θέλαμε να ζήσουμε, να τούς αντιμετωπίσουμε με όλα τα όπλα και όλα τα μέσα. Η σωτηρία ήταν μαζί με τον μωσαϊκό ό υπέρτατός μας νόμος και κάθε βοηθός και σύμμαχος ευπρόσδεκτος και πολύτιμος.
Δούλευε κτίστης, γαλατάς κάπου στην Πόλι. Οι Τούρκοι τον έδιωξαν για δεύτερη φορά και τον έστειλαν εξορία στο χωριό του το Στρέμπενο (Ασπρόγεια), πού βρίσκεται στα ριζά του Βίτσι και πάνω στο δρόμο Αμυνταίου —Λεχόβου—Καστοριάς και όπου είχε γεννηθή το 1876. Οι κάτοικοί του, σλαβόφωνοι τώρα, κατάγονται όλοι σχεδόν από την Ήπειρο, τ’ Άγραφα και την Τσαμουριά. Τον πήραν για άνθρωπο του βουλγαρικού κομιτάτου (κομιτατζή). Καταγινόταν, φαίνεται, ό Βαγγέλης στην Πόλι με τα όπλα και εγύμναζε άλλους συμπατριώτες του. Αρκετά χρόνια ύστερα απ’ τον θάνατό του έδειχναν στο Παπάσκιοϊ τη φουστανέλλα, πού φορούσε στα καρναβάλια.
Είτε είχε «οργανωθή» στο κομιτάτο είτε όχι ό Βαγγέλης στην τουρκική πρωτεύουσα, έπεσε με τα μούτρα, θέλοντας και μη, στην δουλειά τού κομιτάτου, μόλις γύρισε στο χωριό του. Μα γρήγορα τού μπήκαν ψύλλοι στ’ αυτιά. Έβλεπε να σκοτώνονται μονάχα Έλληνες παπάδες και πρόκριτοι, γιατί ήσαν Έλληνες, και να μιλούν μεταξύ τους οι αρχηγοί μονάχα για Βουλγαρία και Βουλγαρισμό. Ένα απ’ τα θύματα ήταν και ό γηραιός Παπαδημήτρης, εφημέριος τού χωριού του. Τον διώρισαν ως τόσο μιά μέρα αρχηγό «υπεύθυνο» στο χωριό του και άλλα βορεινότερα χωριά ίσα με τις Πέτρες και τον Άγιο Παντελεήμονα. Τούς είπε να πάρη στην δικαιοδοσία του και τα γειτονικά, Λέχοβο, Κλεισούρα, Γέρμαν, Λόσνιτσα, Κωσταράζι, πού θα τα ωργάνωνε επίσης και θα τα ετοίμαζε για την επανάστασι.
— Αυτά.... Χμ.... άστα, τού αποκρίθηκαν.
— Γιατί;
— Δεν μάς κάνουν. Πώς να στο πούμε.
— Μα γιατί δεν μάς κάνουν; Αναλαβαίνω εγώ να τα οργανώσω. Ξέρω, θέλουν να πολεμήσουν κ’ έχουν καλά παλληκάρια.
— Δεν μας κάνουν, βρε αδελφέ. Δεν μάς χρειάζονται, πώς το λένε. Δεν το καταλαβαίνεις;
— Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν μάς χρειάζονται και άλλοι χριστιανοί και Μακεδόνες, σκλάβοι σαν κ’ εμάς, πού θέλουν να πολεμήσουν τούς Τούρκους.
Πήρε τότε το λόγο ό ανώτερος αρχηγός Ποπώφ.
— Κουτός είσαι ή τον κουτό μάς παρασταίνεις; Τι τα θέλομε τα ελληνικά και γκραικομάνικα χωριά;
— Μα... μα... πώς; Για σταθήτε. Θ’ αποκλείσουμε τούς Γραικούς απ’ τον κοινό αγώνα; Δεν είναι και αυτοί σκλάβοι και εχθροί των Τούρκων;
— Είναι εχθροί μας, όσο και οι Τούρκοι.
— Χειρότεροι απ’ τούς Τούρκους, διώρθωσε ό Κόλης ό Μακρανιώτης.
— Μα απ’ την Ελλάδα παίρνομε τα όπλα και λέμε στον κόσμο πώς πολεμάμε σαν χριστιανοί για τον σταυρό και την ελευθερία χωρίς να ξεχωρίζουμε Γραικούς και Βουλγάρους και ν’ ανακατώνωμε Ελλάδα και Βουλγαρία.
— Κάμνομε την δουλειά μας.
— Εγώ δεν τα καταλαβαίνω αυτά τα πράγματα.
— Δεν είναι ανάγκη να τα καταλαβαίνης. Πρέπει μονάχα να υπακούης.
— Θα σκεφτώ.
— Το κεφάλι, πού σκέπτεται έτσι πολύ, δεν στέκεται πολύ καιρό στον ώμο του.
— Θα σκεφτώ, ξαναείπε με πείσμα.
Ο Βαγγέλης ως τόσο σκέφθηκε και αφιερώθηκε στο σπίτι και τα λίγα χωράφια του. Το αξίωμα και την οργάνωσι τα ‘στειλε περίπατο.
Δεν έπαψαν όμως να τον σκέπτωνται και οι άλλοι. Μιά μέρα, πού καθόταν μαζί με τον Παπαδημήτρη το νεώτερο σ’ ένα μύλο, επρόβαλαν ξαφνικά οι Ποπώφ, Μάρκωφ και Σία.
— Άϊ, τι λες; τον ρώτησαν. Το σκέφτεσαι ακόμα;
Ξανάρχισε ή συζήτησις εντονώτερη. Οι αρχικομιτατζήδες επέμειναν να πάρη το «πόστο» τού αρχηγού των Κορεστίων. Ο Βαγγέλης αρνήθηκε. Του επρότειναν να εκλέξη άλλη περιφέρεια, όπου θα ήτο αρχηγός, αλλά ασφαλέστατα κάτω απ’ τη γη. Ο Βαγγέλης σηκώθηκε κ’ έφυγε χωρίς να τούς χαιρετήση.
Για τη φοβερή και τρομερή αυτή «προδοσία» ήλθαν να τον συγυρίσουν μιά απ’ εκείνες τις νύχτες οι σύντροφοι και συναγωνιστές του κομιτατζήδες. Τον κάλεσαν σε σύσκεψι, εζήτησαν έπειτα να τούς δεχθή στο σπίτι. Εκινητοποίησαν και τους πιο σεβαστούς προύχοντες του χωριού. Ο Βαγγέλης όμως ούτε έβγαινε έξω απ’ το σπίτι ούτε τούς δεχόταν μέσα. Όταν είδαν και απόειδαν ότι δεν έπιανε κανένα απ’ τα κλασσικό για την εύκολη δολοφονία κόλπα, κατέφυγαν στη βία. Αλλά και ό Βαγγέλης αντέταξε βία. Πολέμησε όλη νύχτα με μόνο βοηθό την αδελφή του Σοφία κα ένα άλλο σύντροφο. Κοντά τα μεσάνυχτα μιά παρέα κομιτατζήδες πλησίασαν και άρχισαν ν’ ανεβαίνουν με μιά σκάλα απ’ το πίσω μέρος του σπιτιού. Η Σοφία τότε άφησε το τουφέκι και τούς πέταξε στα μάτια μιά οκά πιπέρι! Μέσα σ’ αυτή την σύγχυσι βγήκε έξω ό Βαγγέλης και τούς κυνήγησε σ’ αρκετή απόστασι μακρυά απ’ το χωριό.
Το πρωί έγινε κρυφά μιά πραγματική σύσκεψι του Παπαδημήτρη και των προκρίτων Νικολ. Νικολαϊδη, Αστερ. Βολιώτη, Βαγγέλη Σίσκου και άλλων. Τον γέρο Παπαδημήτρη, τον πρεσβύτερο, είχαν ψήσει οι κομιτατζήδες ένα χρόνο ενωρίτερα. Ο υιός του χειροτονήθηκε νέος ακόμα, για να συνεχίση το λειτούργημα και τ’ όνομά του, καθώς και την παράδοσι και το μαρτύριό του. Τον Νικολαϊδη ένα χρόνο αργότερα τον κομμάτιασαν στο αμπέλι του, όπου δούλευε. Η κόρη του, πού αντίκρυσε την σκηνή, έπαθε παράλυσι των ποδιών της και ό υιός του ακράτεια τής κύστεως. Αποφάσισαν να φύγουν αμέσως ο Βαγγέλης και Παπαδημήτρης για την Καστοριά, αφού περάσουν απ’ το μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων τής Χόλιστας, όπου ηγούμενος ήταν ό χωριανός των ιερομόναχος Παπαγρηγόριος Νικολαϊδης. Πέρασαν την νύχτα στο μοναστήρι και το πρωί παρουσιάστηκαν με τον ηγούμενο μπροστά στον μητροπολίτη Καραβαγγέλη. Ο Βαγγέλης του τα είπε όλα. Ο ενθουσιώδης δεσπότης βρήκε τον άνθρωπο, πού ζητούσε. Τον ώρκισε και του έδωκε θάρρος μπόλικο «εκ του περισσεύματος τής καρδίας του» και ολίγα εφόδια απ’ το γλίσχρο υστέρημά του. Ο Βαγγέλης γύρισε στ’ Ασπρόγεια με το κεφάλι και την σημαία υψηλά. Συγκέντρωσε ολόγυρά του άλλα οκτώ παιδιά απ’ το χωριό του και το Λέχοβο και εκήρυξε πια απροκάλυπτο τον πόλεμο στο κομιτάτο και τα όργανά του.
Μιά μέρα ό βοεβόδας Κόλε του έστησε ενέδρα. Το αποτέλεσμα όμως ήταν να σκοτωθούν δύο κομιτατζήδες. Την ίδια την βραδειά, πού παντρευόταν ή μονάκριβη και ηρωϊκή αδελφή του Σοφία, αφήκε τον γάμο και πήγε στα πουρνάρια, ψηλά στο Ράδος, για κομιτατζήδες. Σκότωσε εκεί τον αχικομιτατζή Κύρτσε.
Οι Τούρκοι δεν είχαν κανένα λόγο να μη κλείνουν τα μάτια. Στην αρχή δυσπιστούσαν, έπειτα και βοηθούσαν. Ο Βαγγέλης επίσης δεν είχε κανένα λόγο ν’ αποκρούση τη βοήθειά των. Του έφθανε ότι ήσαν εχθροί των Βουλγάρων. Θα συμμαχούσε και με τον σατανά εναντίον εκείνων, πού ήθελαν και αυτόν να δολοφονήσουν και την πατρίδα του να εξανδραποδίσουν.
Τον Ιούνιο του 1903 επήρε και την πρώτη ενίσχυσι απ’ το ελεύθερο κράτος. Ήσαν οι Ευθύμιος Καούδης, Δικώνυμος Μακρής, Περάκης, Λαμπρινός, Βρανάς, Μπουνάτος, Ζουρίδης, Καντουνάτος, Γεώργ. Σεϊμένης, όλοι Κρητικοί και μάλιστα Σφακιανοί. Τους έστειλε ό Παύλος Μελάς. Τούς είχε συστήσει ό Τσόντος Βάρδας, Σφακιανός και ό ίδιος. Ήσαν οι πρώτοι Κρητικοί, πού άνοιξαν τον δρόμο προς την Μακεδονία, με τόσο κρητικό αίμα βαμμένον. Απλοϊκοί άνθρωποι του βουνού, με δουλειές μερικοί στην Αθήνα, δεν ήξεραν καλά καλά τι θα έκαμναν εδώ πάνω ούτε ίσως τι ήταν και που βρισκόταν ή Μακεδονία. Τους είπαν ότι πήγαιναν σε πατριωτική αποστολή, πού χρειάζονταν άνδρες μπαρουτοκαπνισμένους και αποφασιστικούς. Και έτρεξαν. Στη μάχη τού Βαφέ τής Κρήτης το 1866 έπεσαν και τρεις Μοναστηριώτες φοιτητές. Ή Κρήτη ανταπόδιδε τώρα εκατονταπλάσια την θυσία τους.
Οι πρώτοι 10 τού Βαγγέλη υπήρξαν ή πρωτοπορεία τής σταυροφορίας, πού έρριξε με αλλεπάλληλα κύματα τα παιδιά τού ωραίου νησιού στ’ άγρια και αχόρταγα σαν τον κρητικό Μινώταυρο βουνά μας. Όλοι έπαιξαν το κεφάλι τους στα μακεδονικά βουνά με αφελή γενναιότητα και μιά κρυφή λαχτάρα για αγώνες, περιπέτειες και δόξα, σμπρωγμένοι απ’ την ορμή μιάς γενναίας ράτσας και τις παραδόσεις ατελειώτων επαναστάσεων και πατριωτικών πολέμων. Απ’ την πρώτη δεκάδα μερικοί έπεσαν στη Μακεδονία, άλλοι απέθαναν. Ζή αποτραβηγμένος και πτωχός στη Θεσσαλονίκη ό Καούδης, υπέργηρος τώρα και σχεδόν τυφλός, πού διατηρεί όλη την παλιά σεμνότητα και οροφροσύνη του.
Δεν είναι δύσκολο να φανταστή κανείς τας εντυπώσεις των, όταν έφθασαν στα Ασπρόγεια. Στην Κρήτη είχαν γνωρίσει μονάχα αγώνες εναντίον απίστων, πού δεν ήξεραν παρά μόνον ελληνικά. Στο Στρέμπενο βρέθηκαν ξαφνικά μέσα στο περιπλεγμένο και μπερδεμένο μακεδονικό σύμπλεγμα τής εποχής εκείνης. Έβλεπαν ότι τον παλιό και γνώριμο εχθρό, τον Τούρκο, είχαν εδώ, προσωρινά τουλάχιστον, σαν φίλο και κύριο εχθρό τον Βούλγαρο, πού παρίστανε τον πρωταγωνιστή τού σταυρού και τής ελευθερίας εναντίον των Τούρκων. Η σύγχυσις και ό κλονισμός ήταν τόσο μεγάλος, ώστε έγινε αργότερα κάτι, πού εξηγεί και πως τόσοι καλοί Έλληνες είχαν στην αρχή παρασυρθή απ’ τα απατηλά συνθήματα του βουλγαρικού κομιτάτου. Ένας απ’ τούς 10, ό Γιώργης Σεϊμένης, αφήκε κρυφά τους συντρόφους του και πέρασε στο αντίθετο στρατόπεδο, όπως διηγείται ό Ευθύμιος Καούδης, όπου και βρήκε τον θάνατο απ’ το μαχαίρι τού Τσακαλάρωφ κοντά στην Ζαγορίτσανη. Η επίθεσις τού 1905 εναντίον τού χωριού αυτού απ’ το σώμα Βάρδα δεν είναι ολότελα άσχετη και με το τραγικό, όσο και χαρακτηριστικό επεισόδιο.
Ευτυχώς οι 10 Σφακιανοί, πού ήσαν όλοι καπεταναίοι ή υποψήφιοι καπεταναίοι και δεν αναγνώριζαν κανένα μεταξύ τους ανώτερο, βρήκαν στο πρόσωπο τού Βαγγέλη αληθινό και φυσικό αρχηγό, πού τούς επιβλήθηκε απ’ την πρώτη στιγμή. Τους παρουσίαζε για Κοζανίτες, Σιατιστινούς, Τσοτυλιώτες. Τούς είχε εφοδιάσει και με τις σχετικές ταυτότητες (νοφούζια). Μα την άλλη μέρα απ’ το πρωί βλέπουν να μπαίνη στο σπίτι τού Βαγγέλη, όπου βρίσκονταν, τον επιλοχία (μπάς τσιαούς) Ρουστέμ βέη και να τους χαιρετάη ξαφνικά με το «Άϊ, κοπέλια! Είντα χαμπάρια;» Ενόμισαν πώς άνοιξε ή γη να τους καταπιή. Άρχισαν να ετοιμάζωνται κιόλας, για να το δίνουν. Έφθασε όμως σε λίγη ώρα ό μητροπολίτης, που τούς καθησύχασε, αφού τους ευλόγησε και εφίλησε. Πέρασαν τη νύχτα όλοι μαζί στο γειτονικό μοναστήρι τής Παναγιάς. Ο Ρουστέμ σηκώνεται ξαφνικά ύστερα απ’ το δείπνο και τραγουδάει το «Σε γνωρίζω απ την κόψι» κ.λπ.
— Τρελλάθηκες, Ρουστέμ; Του φώναξε ό μητροπολίτης. Θα μάς πάρης όλους στο λαιμό σου.
— Μήπως, δεσπότη μου, δεν ξέρω την καταγωγή μου; Είμαι κ’ εγώ Έλληνας, όσο και σεις.
Ο Ρουστέμ βέης, υιός και ανεψιός πασάδων απ’ τα μέρη του Λεσκοβίκι είχε τελειώσει αθηναϊκό γυμνάσιο. Ήταν επί κεφαλής σ’ ένα απόσπασμα από στρατιώτες Λεσκοβικιώτες, που τον είχαν σαν Θεό. Στενός φίλος με τον Βαγγέλη, έγινε στενότερος με τούς Κρητικούς.
Την άλλη μέρα ό Βαγγέλης ήρε τούς παλιούς και νέους, όλους όλους 20, άνδρες του και τράβηξε για το Φλάμπουρο, το Νυμφαίο, την Περικοπή και απ’ εκεί στις κορυφές του Βίτσι. Αλώνισε πολλές μέρες τα βουνά και τα δάση. Μα οι κομιτατζήδες, πού παρίσταναν το θηρίο και δάγκωναν σίδερο, είχαν εξαφανισή. Όχι μόνο δεν τόλμησαν να τον κτυπήσουν, μα εφρόντισαν να χαθούν ολότελα τα ίχνη τους. Περιωρίσθηκαν να τον παρουσιάζουν με τους ανθρώπους των στα τουρκικά αποσπάσματα για συμμορία κομιτατζήδων, για να έχη μπερδέματα μαζί τους. Επισκέπτονταν τότε συχνά οι κομιτατζήδες το Φλάμπουρο (Νεγόβανη) και ιδιαίτερα ό βοεβόδας Τάνε, πού «φιλικά» έδινε στους κατοίκους του να καταλάβουν ότι το συμφέρον τους ήταν να γίνουν Βούλγαροι, έστω και αν δεν ήξεραν βουλγαρικά.
Τώρα ό Βαγγέλης έστησε μαζί με μερικούς Φλαμπουριώτες ενέδρα σε μιά μεγάλη συμμορία κομιτατζήδων, πού θα περνούσε έξω απ’ το Φλάμπουρο. Σκότωσαν τρεις και αιχμαλώτισαν ένα. Θα είχαν ξεκάμει περισσοτέρους, εάν δεν εφοβόνταν στην αρχή μήπως είχαν να κάμουν με τουρκικό στρατό. Λίγο έλειψε να σκοτωθή εκείνη τη νύχτα κατά λάθος και ό Καούδης. Οι Φλαμπουριώτες έκρυψαν το πρωί τα όπλα. Πήρε όλο το βάρος και την τιμή ό Βαγγέλης. Είχε όμως φασαρίες με τούς αξιωματικούς μιάς διλοχίας, πού έδρευε στο Φλάμπουρο. Αγρίεψαν, γιατί δεν τούς ειδοποίησε να πάρουν μέρος και αυτοί στην ενέδρα. Παρ’ ολίγο να πληρώση πολύ ακριβά την νυκτερινή προσπάθειά του και να στραφή εναντίον του στο τέλος ή παγίδα, πού έστησε στους άλλους.
Την ημέρα της 20ης Ιουλίου 1903 (Ήλιντεν) ό Βαγγέλης πήγε έξω από να χωριό κοντά στην Κλεισούρα και έβαλε τούς άνδρες του να φωνάζουν με όλη τη δύναμί τους «Ούρρα... ούρραα». Εβούϊξε όλος ό τόπος. Οι συγκεντρωμένοι κομιτατζήδες, πού είχαν τρυπώσει στη φτέρη και τα χαμόκλαδα, νόμισαν τότε ότι τούς δίδονταν το σύνθημα τού κινήματος. Αφήκαν τα κρησφύγετα και πετάχθηκαν με ζητωκραυγές και «ούρρα» και αυτοί. Ο Βαγγέλης θέρισε περισσότερους από μιά δωδεκάδα.
Όπως γράφει ό Ίων Δραγούμης στο «Μαρτύρων και ηρώων αίμα», μονάχα αυτός πολέμησε καλά τούς κομιτατζήδες, πού ώρμησαν να καταλάβουν την Κλεισούρα. Δεν αποχώρησε παρά αφού είδε ότι κινδύνευε να κυκλωθή απ’ το μεγάλο πλήθος των και κόντευαν να σωθούν τα φυσέκια του. Ύστερα όμως από λίγες μέρες τούς κυνήγησε με τον Ρουστέμ ίσια με την Βίγλιστα. Την σύγκρουσι τής Κλεισούρας αναγράφει και ή Αγγλική Κυανή Βίβλος τού 1904. Τονίζει μάλιστα ότι ή φρουρά από 200 στρατιώτες της Κλεισούρας το ’βαλε αισχρά, άνανδρα και προδοτικά στα πόδια για τα Καϊλάρια (Πτολεμαΐδα).
Μέσα στον κατακλυσμό τού φανατισμένου απ’ το κίνημα τουρκικού στρατού, πού δεν έκαμνε καμμιά διάκρισι μεταξύ των γκιαούρηδων, πήρε όλα τα μέτρα, ώστε να μη πάθουν τίποτε τα δικά του χωριά, Ασπρόγεια, Λέχοβο, Κλεισούρα, Φλάμπουρο, Σκλήθρο κ.λπ.
Τον χειμώνα οι Κρητικοί έφυγαν στην Αθήνα. Έμεινε ό Βαγγέλης με τα παλιά παλληκάρια του απ’ τ’ Ασπρόγεια και το Λέχοβο.
Η επιτροπή των αξιωματικών είχε στο πρόγραμμά της την άνοιξι τού 1904 να τον επισκεφθή και αυτόν και να ιδή από κοντά την κατάστασι και στην ιδική του περιοχή. Η απότομη ανάκλησις τού Μελά μάς στέρησε και από τα γράμματά του, πού θα ήσαν ό καλύτερος οδηγός μας. Ημπορεί όμως να θεωρηθή βέβαιο ότι πέρασαν απ’ τ’ Ασπρόγεια τα λοιπά μέλη της επιτροπής είτε όλα είτε μόνος ό Κοντούλης. Αναφέρεται μάλιστα ότι απ’ το σπίτι τού Βαγγέλη παρακολούθησε ό Κοντούλης με τα κιάλια κινήσεις ασκήσεις τουρκικού τάγματος, πού γίνονταν λίγα χιλιόμετρα κάτω απ’ τ’ Ασπρόγεια.
Γεμάτος ενθουσιασμό και ελπίδες ό Βαγγέλης ετοιμάσθηκε να βγη στο κλαρί και ν’ αρχίση τον διμέτωπο κατά Βουλγάρων και Τούρκων αγώνα. Πετάχτηκε για τις τελευταίες συνεννοήσεις και στο Μοναστήρι. Με την 5η Μαΐου 1904, εκεί πού γύριζε απ’ το Μοναστήρι και το Αμύνταιο στο χωριό του, έπεσε σ’ ενέδρα κομιτατζήδων. Λέγεται ότι και ό ίδιος ό Μητροβλάχος πήρε μέρος στην ενέδρα. Τόση ήταν ή αυτοπεποίθησις και αφοβία του Βαγγέλη, ώστε δεν δέχθηκε καμμιά συνοδεία ούτε σκέφτηκε καμμιά προφύλαξι. Κομιτατζήδες, κρυμμένοι στη ψηλή βρίζα κοντά στο Πεδινό, τον γκρέμισαν απ’ το άλογό του νεκρό.
Ένα τραγούδι της εποχής εκείνης έλεγε:

«Μη λησμονήτε, βρε παιδιά, τον θάνατο τού Μόδη,
τού Παπαπέτρου τον σφαγμό, το άτιμο το βόλι,
που άφαγε τον Βαγγέλη μας, τ’ ατίμητο παλληκάρι,
τον καπετάν Βαγγέλη μας, τ’ ατρόμητο λιοντάρι.

Ο Μελάς στο γράμμα του απ’ το Στρέμπενο της 16ης Σεπτεμβρίου γράφει «Ήλθε να με επισκεφή και ή χήρα τού Βαγγέλη, ωραιοτάτη νέα, με το κοριτσάκι της μόλις 2 ετών. Είναι απαρηγόρητη, διότι χθες το βράδυ έμαθεν ότι οι κομιτατζήδες εφόνευσαν τον αδελφό της, διδάσκαλον εις την Μηλόβισταν τού Μοναστηρίου. Ήλθεν και ή καϋμένη ή αδελφή τού καπετάν Βαγγέλη. Με συνεκίνησε πολύ ή συγκίνησίς της, όταν μάς είδε... Είδα και τον τάφον τού μακαρίτου Βαγγέλη. Είναι χωρίς σταυρόν. Θα παραγγείλω μαρμάρινον εις το Μοναστήρι».
Όπως λέγει και ό γέρο Καούδης, θα ήταν άλλη ή κατάστασις, αν τα σώματα, το ιδικό του, τού Μελά και τ’ άλλα, είχαν προλάβει τον Βαγγέλη και τον Κώτα, προτού δολοφονηθή ό ένας και φυλακισθή ό άλλος.
Τον θάνατο τού Βαγγέλη αναφέρει και ή Αγγλική Κυανή Βίβλος του 1904. Τον ονομάζει notorious, δηλ. σπουδαίον, σημαντικό. Προσθέτει ό Άγγλος πρόξενος Μοναστηρίου Μάκ Γκρέγκορ ότι τη μοίρα του θ’ ακολουθήση πιθανώτατα και ό Κώτας, ό τελευταίος με λίγους άνδρες υπερασπιστής των ελληνικών δικαίων. Υπήρξε ειδικός πολλές φορές για μάς ό Μάκ Γκρέγκορ. Αλλά στο σημείο αυτό υπήρξε προφητικός. Δεν πέρασαν πολλές εβδομάδες και ό Κώτας ρίχτηκε σιδηροδέσμιος στις τουρκικές φυλακές, για να οδηγηθή και στην κρεμάλα.
Ο Ντραγκάνωφ αναφέρει ως απόδειξι της χρεωκοπίας των «μεταρρυθμίσεων» και της κακοδικίας των δικαστηρίων την καταδίκη απ’ το έκτακτο δικαστήριο Μοναστηρίου την 13ην Ιουλίου 1905 δύο οργάνων τού κομιτάτου, που είχαν πάρει μέρος στην δολοφονία τού Βαγγέλη, στην υπεραυστηρή και δρακόντεια γι’ αυτόν ποινή των 10 χρόνων φυλακής, ίσως γιατί τον χαρακτηρίζει «περίφημο κατάσκοπο» (Famcu espion). Μία αμνηστία απ’ τις συνειθισμένες μπορούσε, εννοείται, να περιορίση ουσιαστικά την «βαρειά» ποινή στο ένα δέκατο αυτής.


Πηγή: Μακεδονικός Αγών και Μακεδόνες Αρχηγοί, Γ. Χ. Μόδης, εκδόσεις Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.

Επικοινωνία : karipidis@e-istoria.com

Ακάθιστος Ύμνος: Η καθιέρωση και η ερμηνεία του

 

Ακάθιστος ύμνος επικράτησε να λέγεται ένας ύμνος «Κοντάκιο» της Ορθόδοξης Εκκλησίας, προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου, από την όρθια στάση, που τηρούσαν οι πιστοί κατά τη διάρκεια της ψαλμωδίας του.

Οι πιστοί έψαλλαν τον Ακάθιστο ύμνο όρθιοι, υπό τις συνθήκες που θεωρείται ότι εψάλη για πρώτη φορά, ενώ το εκκλησίασμα παρακολουθούσε όρθιο κατά την ακολουθία της γιορτής του Ευαγγελισμού, με την οποία συνδέθηκε ο ύμνος.

Ο Ακάθιστος Ύμνος ψάλλεται ενταγμένος στο λειτουργικό πλαίσιο της ακολουθίας του Μικρού Αποδείπνου, σε όλους τους Ιερούς Ναούς, τις πέντε πρώτες Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τις πρώτες τέσσερις τμηματικά, και την πέμπτη ολόκληρος. Είναι ένας ύμνος που αποτελείται από προοίμιο και 24 οίκους (στροφές) σε ελληνική αλφαβητική ακροστιχίδα, από το Α ως το Ω (κάθε οίκος ξεκινά με το αντίστοιχο κατά σειρά ελληνικό γράμμα), και είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας.

Θεωρείται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας, η γλώσσα του είναι σοβαρή και ποιητική και είναι εμπλουτισμένος από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα λόγου (αντιθέσεις, μεταφορές, κλπ). Το θέμα του είναι η εξύμνηση της ενανθρώπισης του Θεού μέσω της Θεοτόκου, πράγμα που γίνεται με πολλές εκφράσεις χαράς και αγαλλίασης, οι οποίες του προσδίδουν θριαμβευτικό τόνο.

Κατά το έτος 626 μ.Χ., και ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος μαζί με το βυζαντινό στρατό είχε εκστρατεύσει κατά των Περσών, η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε αιφνίδια από τους Αβάρους. Οι Άβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και την 6η Αυγούστου κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών. Σε συνεργασία με τους Πέρσες ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση, ενώ ο Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενθάρρυνε το λαό στην αντίσταση. Τη νύχτα εκείνη, φοβερός ανεμοστρόβιλος, που αποδόθηκε σε θεϊκή επέμβαση, δημιούργησε τρικυμία και κατάστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ οι αμυνόμενοι προξένησαν τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν άπρακτοι.

Στις 8 Αυγούστου, η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη, ως τότε, απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδιδε σε συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, κατά την παράδοση, όρθιο το πλήθος έψαλλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο», ευχαριστήρια ωδή προς την υπέρμαχο στρατηγό του Βυζαντινού κράτους, την Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ».

Κατά την επικρατέστερη άποψη, δεν ήταν δυνατό να συνετέθη ο ύμνος σε μία νύκτα. Μάλλον είχε συντεθεί νωρίτερα και μάλιστα θεωρείται ότι ψαλλόταν στο συγκεκριμένο ναό, στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου κάθε χρόνου. Απλώς, εκείνη την ημέρα ο ύμνος εψάλη «ὀρθοστάδην», ενώ αντικαταστάθηκε το ως τότε προοίμιο («Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς λαβὼνἐν γνώσει»), με το ως σήμερα χρησιμοποιούμενο «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια», το οποίο έδωσε τον δοξολογικό και εγκωμιαστικό τόνο, στον ως τότε διηγηματικό και δογματικό ύμνο.

Σύμφωνα, όμως, με άλλες ιστορικές πηγές, ο Ακάθιστος Ύμνος συνδέεται και με άλλα παρόμοια γεγονότα, όπως τις πολιορκίες και τη σωτηρία της Κωνσταντινούπολης επί των Αυτοκρατόρων Κωνσταντίνου του Πωγωνάτου (673 μ.Χ.), Λέοντος του Ισαύρου (717 – 718 μ.Χ.) και Μιχαήλ Γ΄ (860 μ.Χ.). Δεδομένων των τότε ιστορικών συνθηκών (εικονομαχική έριδα, κλπ.), δεν θεωρείται απίθανο, η Παράδοση να έχει αλλοιώσει την ιστορική πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να καθίσταται πολύ δύσκολο να λεχθεί μετά βεβαιότητας ποιο ήταν το ιστορικό περιβάλλον της δημιουργίας του Ύμνου.

Σε όλη τη χειρόγραφη παράδοση, ο ύμνος φέρεται ως ανώνυμος, ενώ ο Συναξαριστής που τον συνδέει με τα γεγονότα του Αυγούστου του 626 μ.Χ. δεν αναφέρει ούτε το χρόνο της σύνθεσής του, ούτε τον μελωδό του. Το περιεχόμενό του πάντως απηχεί τις δογματικές θέσεις της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου (βλέπε 9 Σεπτεμβρίου), που συνήλθε στην Έφεσο, στη βασιλική της Θεοτόκου, το 431 μ.Χ. από τον Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β΄. Σε αυτήν συμμετείχαν 200 επίσκοποι, ανάμεσα στους οποίους ο Άγιος Κύριλλος Αλεξάνδρειας. Καταδίκασε τις διδαχές του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριου, ο οποίος υπερτόνιζε την ανθρώπινη φύση του Ιησού έναντι της θείας, υποστηρίζοντας ότι η Μαρία γέννησε τον άνθρωπο Ιησού και όχι τον Θεό. Η Σύνοδος διακήρυξε ότι ο Ιησούς είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, με πλήρη ένωση των δύο φύσεων και απέδωσε επίσημα στην Παρθένο Μαρία τον τίτλο «Θεοτόκος». Επομένως, η χρονολογία σύγκλησής της, το 431 μ.Χ., αποτελεί μία σταθερή ημερομηνία, καθώς είναι σίγουρο ότι ο ύμνος δεν είχε συντεθεί νωρίτερα. Από την άλλη, κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι από το περιεχόμενό του συνάγεται ότι ο ύμνος αναφέρεται σε κοινό εορτασμό του Ευαγγελισμού και των Χριστουγέννων, εορτές οι οποίες χωρίστηκαν κατά τη βασιλεία του Ιουστινιανού (527 – 565 μ.Χ.), πράγμα που, αν ισχύει, αφενός σημαίνει ότι ο ύμνος γράφτηκε το αργότερο επί Ιουστινιανού, αφετέρου ενισχύει την άποψη ότι προϋπήρχε των γεγονότων του 626 μ.Χ.

Η παράδοση, όμως, αποδίδει τον Ακάθιστο ύμνο στο μεγάλο βυζαντινό υμνογράφο του 6ου αιώνα μ.Χ., Ρωμανό τον Μελωδό (βλέπε 1 Οκτωβρίου). Την άποψη αυτή υποστηρίζουν πολλοί ερευνητές, οι οποίοι θεωρούν ότι οι εκφράσεις του ύμνου, η γενικότερη ποιητική του αρτιότητα και δογματική του πληρότητα δεν μπορούν παρά να οδηγούν στον Ρωμανό. Ακόμη, σε κώδικα του 13ου αιώνα μ.Χ. υπάρχει μεταγενέστερη σημείωση, του 16ου αιώνα μ.Χ., η οποία αναφέρει τον Ρωμανό ως ποιητή του ύμνου.

Όμως, η άποψη αυτή αντικρούεται από πολλούς μελετητές, που βρίσκουν στη δομή, στο ύφος και το περιεχόμενό του πολλά στοιχεία μετά την εποχή του Ρωμανού. Κατά μία άποψη, ο ύμνος ψάλθηκε καλοκαίρι, στη γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και μάλλον αργότερα μεταφέρθηκε στο Σάββατο της Ε΄ εβδομάδος των νηστειών, ίσως από τους εικονόφιλους μοναχούς του Στουδίου. Έτσι πλησίασε τη γιορτή του Ευαγγελισμού. Είναι, δε, ενδεχόμενο σε αυτή τη μεταφορά, και πάλι για λόγους σχετικούς με την Εικονομαχία, να αλλοιώθηκε και το ιστορικό του Συναξαριστή, και από το 728 μ.Χ., που αυτοκράτορας ήταν ο εικονομάχος Λέων Γ΄ Ίσαυρος, να μεταφέρθηκε στο 626 μ.Χ., στα χρόνια του Ηρακλείου, ο οποίος πολεμούσε τους Πέρσες για να επανακτήσει τον Τίμιο Σταυρό.

Επιπλέον υπάρχουν και άλλες δύο εκδοχές για το πρόσωπο του μελωδού του Ακάθιστου Ύμνου. Η μία εκδοχή αναφέρει το όνομα του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γερμανού Α΄ (715 – 730 μ.Χ.) (βλέπε 12 Μαΐου), ο οποίος έζησε τα γεγονότα της θαυμαστής λύτρωσης της Κωνσταντινούπολης από την πολιορκία της από τους Άραβες το 718 μ.Χ., επί Αυτοκράτορος Λέοντος του Ισαύρου. Η εκδοχή αυτή βασίζεται στο γεγονός, ότι μία λατινική μετάφραση του ύμνου, η οποία έγινε γύρω στο 800 μ.Χ. από τον επίσκοπο Βενετίας Χριστόφορο, τον αναφέρει ως δημιουργό του ύμνου.

Η άλλη εκδοχή που υποστηρίζεται βασίζεται σε μια παλαιά αχρονολόγητη εικόνα του Ευαγγελισμού στο παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου της ονομαστής μονής του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα, όπου εικονίζεται και ένας μοναχός, ο οποίος κρατάει ένα ειλητάριο που γράφει «Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη» (αρχή του α΄ οίκου του Ακάθιστου ύμνου). Στο κεφάλι του μοναχού αυτού γράφει «ο άγιος Κοσμάς». Πρόκειται για τον Κοσμά τον Μελωδό (βλέπε 14 Οκτωβρίου), ο οποίος έζησε και αυτός τα γεγονότα του 718 μ.Χ., καθώς απεβίωσε το 752 ή 754 μ.Χ.

Άλλες, λιγότερο πιθανές απόψεις θεωρούν ως μελωδό του ύμνου τον Πατριάρχη Σέργιο, τον ιερό Φώτιο (βλέπε 6 Φεβρουαρίου), τον Απολινάριο τον Αλεξανδρέα, τον Μητροπολίτη Νικομήδειας Γεώργιο Σικελιώτη, τον Γεώργιο Πισίδη, και άλλους, που έζησαν από τον Ζ΄ μέχρι τον Θ΄ αιώνα.

Βέβαιο, είναι πάντως, ότι οι ειρμοί του Κανόνα του Ακάθιστου Ύμνου είναι έργο του Ιωάννου Δαμασκηνού (676 – 749 μ.Χ.) (βλέπε 4 Δεκεμβρίου), ενώ τα τροπάρια του Ιωσήφ Ξένου του Υμνογράφου (βλέπε 3 Απριλίου).

Γενικό θέμα του ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ο οποίος πηγάζει από την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας και περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους.

Οι πρώτοι δώδεκα οίκοι του (Α-Μ) αποτελούν το ιστορικό μέρος. Εκεί εξιστορούνται τα γεγονότα από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Υπαπαντή, ακολουθώντας τη διήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά. Αναφέρεται ο Ευαγγελισμός (Α, Β, Γ, Δ), η επίσκεψη της εγκύου Παρθένου στην Ελισάβετ (Ε), οι αμφιβολίες του Ιωσήφ (Ζ), η προσκύνηση των ποιμένων (Η) και των Μάγων (Θ, Ι, Κ), η Υπαπαντή (Μ) και η φυγή στην Αίγυπτο (Λ), η οποία είναι η μόνη που έχει ως πηγή το απόκρυφο πρωτευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου.

Οι τελευταίοι δώδεκα (Ν-Ω) αποτελούν το θεολογικό ή δογματικό μέρος, στο οποίο ο μελωδός αναλύει τις βαθύτερες θεολογικές και δογματικές προεκτάσεις της Ενανθρώπισης του Κυρίου και το σκοπό της, που είναι η σωτηρία των πιστών.

Ο μελωδός βάζει στο στόμα του αρχαγγέλου, του εμβρύου Προδρόμου, των ποιμένων, των μάγων και των πιστών τα 144 συνολικά «Χαῖρε», τους Χαιρετισμούς προς τη Θεοτόκο, που αποτελούν ποιητικό εμπλουτισμό του χαιρετισμού του Γαβριήλ («Χαῖρε Κεχαριτωμένη»), που αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (Λουκ. α΄ 28).

Στα μοναστήρια, αλλά και στη σημερινή ενορία και παλαιότερα κατά τα διάφορα Τυπικά, υπάρχουν και άλλα λειτουργικά πλαίσια για την ψαλμωδία του ύμνου. Η ακολουθία του όρθρου, του εσπερινού, της παννυχίδος ή μιας ιδιόρρυθμης Θεομητορικής Κωνσταντινουπολιτικής ακολουθίας, την πρεσβεία. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, σε ένα ορισμένο σημείο της κοινής ακολουθίας γίνεται μια παρεμβολή. Ψάλλεται ο κανών της Θεοτόκου και ολόκληρο ή τμηματικά το κοντάκιο και οι οίκοι του Ακαθίστου.

Ο Ακάθιστος Ύμνος συνδέθηκε με τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, προφανώς, εξ αιτίας ενός άλλου καθαρώς λειτουργικού λόγου. Μέσα στην περίοδο της Νηστείας εμπίπτει πάντοτε η μεγάλη γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Είναι η μόνη μεγάλη γιορτή, που λόγω του πένθιμου χαρακτήρα της Τεσσαρακοστής, στερείται προεορτίων και μεθεορτίων. Αυτήν ακριβώς την έλλειψη έρχεται να καλύψει η ψαλμωδία του Ακαθίστου, τμηματικά κατά τα απόδειπνα των Παρασκευών και ολόκληρος κατά το Σάββατο της Ε΄ εβδομάδας. Το βράδυ της Παρασκευής και το Σάββατο είναι μέρες που μαζί με την Κυριακή είναι οι μόνες μέρες των εβδομάδων των Νηστειών, κατά τις οποίες επιτρέπεται ο γιορτασμός χαρμόσυνων γεγονότων, και στις οποίες, μετατίθενται οι γιορτές της εβδομάδας.

Σύμφωνα με ορισμένα Τυπικά, ο Ακάθιστος Ύμνος ψαλλόταν πέντε μέρες πριν τη γιορτή του Ευαγγελισμού και κατά άλλα τον όρθρο της μέρας της γιορτής.

Σήμερα σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες ψάλλεται η Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου. Είναι ένας ύμνος που αποτελείται από προοίμιο και 24 οίκους (στροφές) σε ελληνική αλφαβητική ακροστιχίδα, από το Α ως το Ω (κάθε οίκος ξεκινά με το αντίστοιχο κατά σειρά ελληνικό γράμμα), και είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας.

Θεωρείται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας, η γλώσσα του είναι σοβαρή και ποιητική και είναι εμπλουτισμένος από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα λόγου (αντιθέσεις, μεταφορές, κλπ). Το θέμα του είναι η εξύμνηση της ενανθρώπισης του Θεού μέσω της Θεοτόκου, πράγμα που γίνεται με πολλές εκφράσεις χαράς και αγαλλίασης, οι οποίες του προσδίδουν θριαμβευτικό τόνο.

Ας δούμε, όμως, ποια είναι η ερμηνεία του:

ΚΟΝΤΑΚΙΟ (προοίμιο)

Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια, ως λυτρωθείσα των δεινών, ευχαριστήρια, αναγράφω σοι η Πόλις σου, Θεοτόκε, αλλ’ ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον, εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον ίνα κράζω σοι, Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.

Σ’ Εσένα Θεοτόκε, την Υπέρμαχο Στρατηγό, μ’ ευγνωμοσύνη η Πόλη σου αποδίδει τη νίκη. Και σου αναπέμπει θερμές ευχαριστίες, επειδή (με τη δική σου επέμβαση) λυτρωθήκαμε απ’ τις συμφορές.

Εσύ όμως που η δύναμή σου είναι ακατανίκητη, ελευθέρωσε κι εμένα (την Πόλη σου) από κάθε είδους κινδύνους, για να σου αναφωνώ: Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.

Α’ ΣΤΑΣΗ
Άγγελος πρωτοστάτης, ουρανόθεν επέμφθη, ειπείν τη Θεοτόκε το χαίρε. (3) και συν τη ασωμάτω φωνή, σωματούμενον σε θεωρών Κύριε, εξίστατο και ίστατο, κραυγάζων προς αυτήν τοιαύτα.
Όταν ο Αρχάγγελος Γαβριήλ πήγε στην παρθένο Μαρία για να της αναγγείλει ότι θα γινόταν Μητέρα του Χριστού, είδε ότι ενώ ακουόταν η ασώματη φωνή του, ο Υιός του Θεού έπαιρνε σώμα μέσα στα άσπιλα σπλάχνα της Παναγίας. Τότε θαύμασε λοιπόν, το άυλο και ουράνιο αυτό πνεύμα και άρχισε να απευθύνει στην θεοτόκο τα παρακάτω “χαίρε”.

Χαίρε, δι’ ης η χαρά εκλάμψει. Χαίρε, δι’ ης η αρά εκλείψει.
Μες από την Παναγία θα έβγαινε η λάμψη της χαράς, δηλαδή ο Λυτρωτής. Και πάλι μες από την Παναγία θα δινόταν στους ανθρώπους η απαλλαγή από την κατάρα του προπατορικού αμαρτήματος.

Χαίρε, του πεσόντος Αδάμ η ανάκλησις. Χαίρε των δακρύων της Εύας η λύτρωσις.
Χαίρε, γιατί με σένα ξαναφωνάζει κοντά του τον πεσμένο Αδάμ ο θεός και λυτρώνει την Εύα από τα δάκρυά της.

Χαίρε, ύψος δυσανάβατον ανθρωπίνοις λογισμοίς. Χαίρε, βάθος δυσθεώρητον και Αγγέλων οφθαλμοίς.
Οι ανθρώπινοι λογισμοί δεν μπορούν να φτάσουν εύκολα στο ύψος της αξίας που σου έδωσε η Χάρις του Θεού. Και τα μάτια των αγγέλων δεν μπορούν να βυθοσκοπήσουν το μυστήριο που επάξια εκπροσωπείς.

Χαίρε, ότι υπάρχεις Βασιλέως καθέδρα. Χαίρε ότι βαστάζεις τον βαστάζοντα πάντα.
Μαρία κρατάς στα γόνατά σου ως επίγειος θρόνος τον Κύριον του παντός.Βαστάζεις Εκείνον που όλα τα ορατά και αόρατα βαστάζει.

Χαίρε, αστήρ εμφαίνων τον ήλιον. Χαίρε, γαστήρ ενθέου σαρκώσεως.
Είσαι ο αυγερινός, που λάμπεις πριν ανατείλει ο Ήλιος της Δικαιοσύνης,ο Χριστός. Είσαι η γυναίκα που από σένα και με την θέλησή σου πήρε σάρκα ο Υιός του Θεού.

Χαίρε, δι’ ης νεουργείται η κτίσις. Χαίρε, δι’ ης βρεφουργείται ο Κτίστης.
Είσαι εκείνη με την οποίαν ανανεώνεται η κτίση και από την οποία προήλθε ως βρέφος ο Κτίστης.

Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Βλέπουσα η Αγία, εαυτήν εν αγνεία, φησί τω Γαβριήλ θαρσαλέως. Το παράδοξον σου της φωνής, δυσπαράδεκτόν μου τη ψυχή φαίνεται. Ασπόρου γαρ συλλήψεως, την κύησιν πως λέγεις κράζων.
Βλέποντας η Παναγία ότι ήταν παρθένος απόρησε πως θα ήταν δυνατό να γεννήσει παιδί.Σάστισε στα λόγια του Αρχαγγέλου και ταράχτηκε.Της φάνηκαν παράδοξα και δεν μπορούσε να τα εννοήσει.Και με το θάρρος της αγνότητας τον ρώτησε πως θα γινόταν αυτό αφού ήταν παρθένος.
Αλληλούια.

Γνώσιν άγνωστον γνώναι, η Παρθένος ζητούσα, εβόησε προς τον λειτουργούντα. Εκ λαγόνων αγνών, Υιόν πως εστί τεχθήναι δυνατόν; λέξον μοι. προς ην εκείνος έφησεν εν φόβω, πλην κραυγάζων ούτω.
Αυτό που ζητούσε να μάθει η Παναγία ήταν γνώση που ξεπερνούσε την δύναμη του ανθρώπινου λογικού.Ήταν θείο μυστήριο. Ερωτά όμως τον άυλο λειτουργό του Υψίστου τον Αρχάγγελο και τον παρακαλεί να της πει πώς θα συμβεί να γεννήσει παιδί από παρθενικά σπλάχνα. Και ο Γαβριήλ, έμφοβος ενώπιον εκείνης που θα έδινε στον κόσμο τον Σωτήρα, της λέγει με λειτουργική φωνή:

Χαίρε, βουλής απορρήτου μύστις. Χαίρε, σιγής δεομένων πίστις.
Χαίρε συ που ο Κύριος σε αξιώνει να μάθεις τη μυστική Του απόφαση και θέληση. Χαίρε που τα ανέκφραστα πληροφορείσαι με την πίστη.

Χαίρε, των θαυμάτων Χριστού το προοίμιον. Χαίρε, των δογμάτων αυτού το καφάλαιον.
Η Παναγία είναι το πρώτο και μεγαλύτερο από τα θαύματα της ενσάρκου οικονομίας. Είναι ακόμα η βάση και το αποκορύφωμα των δογμάτων της πίστεώς μας στον Χριστό.

Χαίρε, κλίμαξ επουράνιε δι’ ης κατέβη ο Θεός. Χαίρε, γέφυρα μετάγουσα τους εκ γης προς ουρανόν.
Σκάλα που κατέβηκε ο θεός, για να έλθει από τον ουρανό στη γη, είναι η Παναγία. Και συγχρόνως και γέφυρα, που μας ενώνει και ανεβάζει από τη γη στον ουρανό.

Χαίρε, το των Αγγέλων πολυθρύλητον θαύμα. Χαίρε, το των δαιμόνων πολυθρήνητον τραύμα.
Εσένα Μαρία θαυμάζουv οι άγγελοι κι ο ένας στον άλλον μεταδίδει τα σχετικά με σε. Και συ είσαι που τραυμάτισες τους χαιρέκακους δαίμονες τον κατάλληλο καιρό.

Χαίρε, το φως αρρήτως γεννήσασα. Χαίρε, το πως μηδένα διδάξασα.
Γέννησες το Φως του κόσμου με τρόπο ανείπωτο και κανείς δεν μπορεί να καταλάβει το πως.

Χαίρε, σοφών υπερβαίνουσα γνώσιν. Χαίρε, πιστών καταυγάζουσα φρένας.
Είσαι κάτι που οι σοφοί δεν μπορούν να εννοήσουv.Είσαι η αυγή, που λάμπει στο νου τωv πιστών.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.

Δύναμις του Υψίστου, επεσκίασε τότε, προς σύλληψιν τη απειρογάμω. Και την εύκαρπον ταύτης νηδύν, ως αγρόν υπέδειξεν ηδύν άπασι, τοις θέλουσι θερίζειν σωτηρία, εν τω ψάλλειν ούτως.
Η δύναμη του Υψίστου έπεσε κατά τον Ευαγγελισμό πάνω στη Μαρία και την ήσκιωσε. Και η εύκαρπη κοιλία της έγινε για μας γλυκό χωράφι, απ’ όπου θερίσαμε τη σωτηρία, ψάλλοντας όλοι μαζί.
Αλληλούια.

‘Εχουσα θεοδόχον, η Παρθένος την μήτραν, ανάδραμε προς την Ελισάβετ, το δε βρέφος εκείνης ευθύς, επιγνόν τον ταύτης ασπασμόν, έχαιρε και άλμασιν, εβόα προς την Θεοτόκον.
Μετά τον Ευαγγελισμό η Παναγία πήγε να επισκεφθεί την Ελισάβετ τη συγγενή της, που ήταν ήδη έγκυος στον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Και μόλις η Μαρία, που είχε συλλάβει το Χριστό, πλησίασε την Ελισάβετ, το βρέφος που ήταν στην κοιλία της Ελισάβετ κατάλαβε ότι ήταν η Μητέρα του Κυρίου και σκίρτησε. Και με τα σκιρτήματα αυτά η μητέρα του Ιωάννη την χαιρέτησε ως εξής:

Χαίρε, βλαστού αμαράντου κλήμα. Χαίρε, καρπού ακηράτου κτήμα.
Χαίρε κλήμα από την αμάραντη ρίζα του οίκου Δαυίδ. Χαίρε συ που τον άφθαρτο καρπό κατέχεις,δηλαδή τον Ιησού.

Χαίρε, γεωργόν γεωργούσα φιλάνθρωπον. Χαίρε φυτουργόν της ζωής ημών φύουσα.
Συ είσαι ο αγρός όπου βλάστησε ο φιλάνθρωπος γεωργός, δηλαδή ο Κύριος Ιησούς Χριστός. Συ είσαι το χώμα όπου φύεται ο Φυτευτής της ζωής μας.

Χαίρε, άρουρα βλαστάνουσα ευφορίαν οικτιρμών. Χαίρε, τράπεζα βαστάνουσα ευθηνίαν ιλασμών.
Χαίρε γη, που βλαστάνεις με ευφορία τους Θείους οικτιρμούς και τράπεζα που έχεις πάνω σου τη δωρεά τωv θείων ιλασμών.

Χαίρε, ότι λειμώνα της τρυφής αναθάλλεις. Χαίρε, ότι λιμένα των ψυχών ετοιμάζεις.
Χλοερό λιβάδι για να εντρυφούμε έγινες κι ετοιμάζεις λιμάνι απάνεμο όπου θα καταφεύγουν οι ψυχές.

Χαίρε, δεκτόν πρεσβείας θυμίαμα. Χαίρε, παντός του κόσμου εξίλασμα.
Οι δεήσεις σου στον Κύριο για μας είναι ως θυμίαμα ενώπιόν Του ευπρόσδεκτο. Και συ εξιλεώνεις όλον τον κόσμο.

Χαίρε, Θεού προς θνητούς ευδοκία. Χαίρε, θνητών προς Θεόν παρρησία.
Η καλοσύνη του θεού σε μας αποδείχθηκε με σένα.Και συ μας δίνεις θάρρος να απευθυνόμαστε σε Εκείνον.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.

Ζάλην ένδοθεν έχων, λογισμών αμφιβόλων, ο σώφρων Ιωσήφ εταράχθη, προς την άγαμόν σε θεωρών, και κλεψίγαμον υπονοών άμεμπτε. Μαθών δε σου την σύλληψιν εκ Πνεύματος Αγίου έφη.
Ο δίκαιος Ιωσήφ έπεσε σε ταραχή και η σκέψη του κρυφά τον παίδευε και τον ζάλιζε,βλέποντας σε άγαμη και υποπτευόμενος ότι είχες γίνει έγκυος από άλλον άνδρα.Αλλά όταν έμαθε ότι το παιδί που είχες στο σπλάχνο σου ήταν από πνεύμα Άγιο αναφώνησε.
Αλληλούια

Β’ ΣΤΑΣΗ
‘Ηκουσαν οι ποιμένες των Αγγέλων υμνούντων, την ένσαρκον Χριστού παρουσίαν. Και δραμόντες ως προς ποιμένα, θεωρούσι τούτον ως αμνόν άμωμον, εν τη γαστρί Μαρίας βοσκηθέντα, ην υμνούντες είπον.
‘Οταν οι ποιμένες άκουσαν τούς αγγέλους να υμνούν την παρουσία του Χριστού ανάμεσα στους ανθρώπου ως ανθρώπου έτρεξαν στο σπήλαιο να τον δουν.Περίμεναν να δουν ποιμένα και απεναντίας τον είδαν σαν άμωμο αρνί που είχε βοσκήσει και θραφεί μέσα στην κοιλιά της Μαρίας.Και τότε έκθαμποι της είπαν

Χαίρε, Αμνού και Ποιμένος μήτηρ. Χαίρε, αυλή λογικών προβάτων.
Η Παναγία είναι μητέρα του ποιμένος όλων των ανθρώπων και του αμνού του θεού. Είναι ακόμα η μάνδρα των λογικών προβάτων, εκείνη δηλαδή που κλείνει στην αγκαλιά της όλους τους πιστούς.

Χαίρε, αοράτων εχθρών αμυντήριον. Χαίρε, παραδείσου θυρών ανοικτήριον.
Ασπίδα μας εναντίον των αοράτων εχθρών και εναντίων των δαιμόνων είσαι Παναγία μας.Και κλειδί που μας άνοιξες πάλι τις πόρτες του παραδείσου.

Χαίρε, ότι τα ουράνια συναγάλλεται τη γη. Χαίρε, ότι τα επίγεια συγχορεύει ουρανοίς.
Χάρη σε σένα ευφραίνονται μαζί ουρανός και γη, κι όλα τα κτίσματα ενωμένα δοξάζουν τον Κύριο.

Χαίρε, των Αποστόλων το ασίγητον στόμα. Χαίρε, των Αθλοφόρων το ανίκητον θάρσος.
Οι απόστολοι σε είχαν για ασίγητο στόμα τους, και από σένα έπαιρναν το υπερφυσικό τους θάρρος και δύναμη οι μάρτυρες.

Χαίρε, στερρόν της πίστεως έρεισμα. Χαίρε, λαμπρόν της χάριτος γνώρισμα.
Χαίρε στήριγμα ασάλευτο της πίστεως. Χαίρε λαμπρό αποτέλεσμα της Θείας χάριτος.

Χαίρε, δι’ ης εγυμνώθη ο άδης. Χαίρε, δι’ ης ενεδύθημεν δόξαν.
Εξ’αιτίας σου γυμνώθηκε από την δυναμή του ο θάνατος κι εμείς φορέσαμε τη δόξα.

Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.

Θεοδρόμον αστέρα, θεωρήσαντες Μάγοι, τη τούτου ηκολούθησαν αίγλη. Και ως λύχνον κρατούντες αυτόν, δι’ αυτού ηρεύνων κραταιόν άνακτα. Και φθάσαντες τον άφθαστον, εχάρησαν αυτώ βοώντες.
Αλληλούια.
Οι μάγοι είδαν τον αστέρα, που είχε ανάψει ο Θεός στον ουρανό και τον ακολούθησαν. Το άστρο αυτό ήταν σαν λυχνάρι, που κρατώντας το στα χέρια, έψαχναν στο φως του για τον βασιλέα του παντός. Έφθασαν έτσι μπροστά στον άφθαστο εις δόξαν και χάρηκαν και του φώναξαν Αλληλουία.

‘Ιδον παίδες Χαλδαίων, εν χερσί της Παρθένου, τον πλάσαντα χειρί τους ανθρώπους. Και δεσπότην νοούντες αυτόν, ει και δούλου έλαβε μορφήν, έσπευσαν τοις δώροις θεραπεύσαι, και βοήσαι τη ευλογημένη.
Οι μάγοι, που είχαν έλθει από τη μακρινή Χαλδαία, είδαν στα χέρια της Παρθένου αυτόν που τα χέρια Του έπλασαν τους ανθρώπους. Τον είδαν Κύριο του παντός, παρ’ όλο ότι είχε πάρει μορφή δούλου, μορφή ανθρώπινη, κι έσπευσαν να του προσφέρουν τα δώρα τους σαν σε Βασιλέα και να φωνάξουν στην ευλογημένη μητέρα Του τα εξής.

Χαίρε, αστέρος αδύτου μήτηρ. Χαίρε, αυγή μυστικής ημέρας.
Χαίρε, συ που γέννησες τον αστέρα που δεν δύει ποτέ. Χαίρε, αυγή μιας καινούργιας ημέρας με φως μυστικό, θείο, πνευματικό.

Χαίρε, της απάτης την κάμινον σβέσασα. Χαίρε, της Τριάδος τους μύστας φωτίζουσα.
Έσβησες Κόρη του Θεού την κολασμένη φωτιά της αμαρτωλής γνώσεως, και φωτίζεις τους μύστες της Αγίας Τριάδος.

Χαίρε, τύραννον απάνθρωπον εκβάλουσα της αρχής. Χαίρε, Κύριον φιλάνθρωπον επιδείξασα Χριστόν.
Γκρέμισες ακόμα από τον θρόνο του τον τύραννο διάβολο, και μας φανέρωσες τον φιλάνθρωπο Κύριο.

Χαίρε, η της βαρβάρου λυτρουμένη θρησκείας. Χαίρε, η του βορβόρου ρυομένη των έργων.
Μας λυτρώνεις από τη θρησκεία των ειδώλων, μας σώζεις από τη λάσπη των κακών έργων.

Χαίρε, πυρός προσκύνησιν παύσασα. Χαίρε, φλογός παθών απαλλάττουσα.
Έβαλες τέλος στην προσκύνηση του πυρός, που λάτρευαν οι αρχαίοι λαοί και μας απάλλαξες από την φλόγα των παθών.

Χαίρε, πιστών οδηγέ σωφροσύνης. Χαίρε, πασών γενεών ευφροσύνη.
Είσαι οδηγός σωφροσύνης για τους πιστούς. Είσαι η ευφροσύνη όλων των γεννεών.

Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.

Κήρυκες θεοφόροι, γεγονότες οι Μάγοι, υπέστρεψαν εις την Βαβυλώνα, εκτελέσαντές σου τον χρησμόν, και κηρύξαντές σε τον Χριστόν άπασιν, αφέντες τον Ηρώδην ως ληρώδη, μη ειδότα ψάλλειν Αλληλούια.
Έγιναν οι μάγοι κήρυκες θεοφόροι και γύρισαν στη Βαβυλώνα, αφού συμμορφώθηκαν με το πρόσταγμα του Αγγέλου να μην περάσουν από τα Ιεροσόλυμα όπου τους περίμενε ο Ηρώδης για να μάθει από το στόμα τους που είχε γεννηθεί, ο Χριστός. Γύρισαν στην πατρίδα τους και κήρυξαν σε όλους τον Χριστό, αφήνοντας στα παραμιλητά του τον Ηρώδη, που δεν ήξερε να ψάλλει Αλληλουία.

Λάμψας εν τη Αιγύπτω, φωτισμόν αληθείας, εδίωξας του ψεύδους το σκότος. Τα γαρ είδωλα ταύτης Σωτήρ, μη ενέγκαντά σου την ισχύν πέπτωκεν, οι τούτων δε ρυσθέντες, εβόων προς την Θεοτόκον.
Όταν ο Ιωσήφ και η Παναγία πήραν τον Χριστό κι έφυγαν στην Αίγυπτο για να γλυτώσουν το Θείο Βρέφος από τη μανία του Ηρώδη, έλαμψε σ’ εκείνη τη χώρα το φως της αληθείας. Και τα είδωλά της, μην αντέχοντας την παρουσία του Σωτήρος, γκρεμνίσθηκαν μόνα τους. Κι όσοι σώθηκαν απ’ αυτά, φώναξαν στην Θεοτόκο:

Χαίρε, ανόρθωσις των ανθρώπων. Χαίρε, κατάπτωσις των δαιμόνων.
Χαίρε συ που είσαι η ανόρθωση και η σωτηρία των ανθρώπων. Χαίρε συ που είσαι το γκρέμισμα των δαιμόνων.

Χαίρε, της απάτης την πλάνην πατήσασα. Χαίρε, των ειδώλων τον δόλον ελέγξασα.
Πάτησες και συνέτριψες την πλάνη και την απάτη. Απέδειξες τη δολερότητα των ειδώλων.

Χαίρε, θάλασσα ποντίσασα Φαραώ τον νοητόν. Χαίρε, πέτρα η ποτίσασα τους διψώντας την ζωήν.
Όπως η ερυθρά θάλασσα, κατά την έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο, σκέπασε με τα κύματά της τον Φαραώ, που τους κατεδίωκε, έτσι και συ κατεπόντισες σαν άλλη θάλασσα τον νοητό Φαραώ, δηλαδή τον διάβολο και τα στρατεύματά του. Κι όπως ο βράχος στην έρημο, που τον χτύπησε ο Μωυσής με το ραβδί του, ανάβρυσε νερό, έτσι κι εσύ σαν άλλους Ισραηλίτες ξεδιψάς όσους διψούν την αληθινή ζωή, μέσα στην πνευματική έρημο του κόσμου.

Χαίρε, πύρινε στύλε οδηγών τους εν σκότει. Χαίρε, σκέπη του κόσμου πλατυτέρα νεφέλης.
Όπως η πύρινη στήλη οδηγούσε τη νύχτα τους Εβραίους στην έρημο, έτσι κι εσύ μας οδηγείς μέσα στα πνευματικά σκοτάδια. Κι όπως η φωτεινή νεφέλη τους σκέπαζε την ημέρα, έτσι κι εσύ σκεπάζεις τον κόσμο, πλατύτερη από νεφέλη.

Χαίρε, τροφή του μάννα διάδοχε. Χαίρε, τρυφής αγίας διάκονε.
Είσαι η τροφή που διαδέχθηκε το μάννα και η διάκονος των αγίων απολαύσεων.

Χαίρε, η γη της επαγγελίας. Χαίρε, εξ ης ρέει μέλι και γάλα.
Όπως η γη της επαγγελίας ήταν το ωραίο τέρμα της πορείας του Ισραήλ έτσι είσαι και συ για μας η γη που μας υποσχέθηκε ο θεός από την οποία ρέει η χαρά και η ειρήνη.

Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.

Μέλλοντος Συμεώνος, του παρόντος αιώνος, μεθίστασθαι του απατεώνος, επεδόθης ως βρέφος αυτώ, αλλ’ εγνώσθης τούτω και Θεός τέλειος. Διόπερ εξεπλάγη σου την άρρητον σοφίαν κράζων Αλληλούια.
Όταν επρόκειτο ο βαθύγερος Συμεών να φύγει από αυτόν τον απατηλό κόσμο αξιώθηκε να δεχθεί στις αγκάλες του τον Θεό ως βρέφος.Και γεμάτος έκπληξη για την ανείπωτη σοφία του θεού αναφώνησε Αλληλούια.

Γ’ ΣΤΑΣΗ
Νέαν έδειξε κτίσιν, εμφανίσας ο Κτίστης, ημίν τοις υπ’ αυτού γενομένοις εξ ασπόρου βλαστήσας γαστρός, και φυλάξας ταύτην ώσπερ ην άφθορον, ίνα το θαύμα βλέπομεν, υμνήσωμεν αυτήν βοώντες.
Ο Χριστός ανέπλασε τον κόσμο μας έδειξε καινούργια κτίση,ο Ίδιος βλάστησε από κοιλία χωρίς σπόρο και διαφύλαξε αυτήν άφθορη και μετά την γεννησή Του.Και βλέπουμε εμείς αυτό το θαύμα,υμνούμε την μητέρα Του φωναζοντάς της.

Χαίρε, το άνθος της αφθαρσίας
χαίρε, το στέφος της εγκρατείας.
Χαίρε παναγία πού’σαι το άνθος που δεν το άγγιξε η φθορά.Χαίρε που είσαι εκείνη που βραβεύθηκες για την αγνότητα και την εγκράτεια.

Χαίρε, αναστάσεως τύπον εκλάμπουσα
χαίρε, των Αγγέλων τον βίον εμφαίνουσα.
Χαίρε που είσαι η λαμπρή προεικόνιση της Θείας Αναστάσεως.διότι όπως βγήκε από σένα στον κόσμο ο Λυτρωτής χωρίς να πάθει τίποτε η παρθενία σου,έτσι βγήκε και από τον τάφο φυλάξας τα σήμαντρα σώα.Χαίρε ακόμη διότι φανερώνεις στη ζωή σου την ζωή των αύλων Αγγέλων.

Χαίρε, δένδρον αγλαόκαρπον, εξ ου τρέφονται πιστοί
χαίρε, ξύλον ευσκιόφυλλον, υφ, ου σκέπτονται πολλοί.
Χαίρε που είσαι δέντρο με καρπό τον Χριστό από τον οποίον τρέφονται οι πιστοί μεταλαμβάνοντας την γλυκύτητά του.Και δέντρο ακόμα με πλατύ φύλλωμα παντοδυνάμου προστασίας που δίνει ίσκιο και σκεπάζει πολλούς.

Χαίρε, κυοφορούσα οδηγόν πλανωμένοις
χαίρε, απογεννώσα λυτρωτήν αιχμαλώτοις.
Χαίρε που κυοφόρησες και γέννησες τον Ιησού που μας οδηγεί από την πλάνη στην αλήθεια και μας ελευθερώνει από τα πάθη που μας είχαν αιχμαλωτίσει.

Χαίρε, Κριτού δικαίου δυσώπησις
χαίρε, πολλών πταιόντων συγχώρησις.
Είσαι εκείνη που κάνεις τον δίκαιο Κριτή, τον Υιό σου, να μας συγχωρεί και να ξεχνά τις αμαρτίες μας.

Χαίρε, στολή των γυμνών παρρησίας
χαίρε, στοργή πάντα πόθον νικώσα.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Είμαστε γυμνοί από κάθε δικαιολογία κι ελευθεροστομία δεν έχουμε απέναντι του θείου Υιού σου.Αλλά οι μεσιτείες σου που μας ντύνουν με το δικαίωμα να Του μιλάμε,δικαίωμα που δεν το αξίζουμε και το αποκτάμε χάρη σ’ εσένα. Είσαι ακόμα η στοργική εκείνη αγάπη,που κανένα άλλο αίσθημα δεν μπορεί να την ξεπεράσει.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.

Ξένον τόκον ιδόντες, ξενωθώμεν του κόσμου, τον νουν εις ουρανόν μεταθέντες΄ δια τούτο γαρ ο υψηλός Θεός, επί γης εφάνη ταπεινός άνθρωπος, βουλόμενος ελκύσαι προς το ύψος, τους αυτώ βοώντας
Αλληλούια
Αφού είδαμε τόσο παράξενη γέννηση,ας αποξενωθούμε από τον κόσμο μεταθέτοντας το νου μας στον ουρανό.Γι’αυτό και ο απρόσιτος θεός έγινε άνθρωπος θέλοντας να μας τραβήξει στα ύψη ενώ θα του φωνάζαμε όλοι αλληλούια.

‘Ολον ην εν τοις κάτω, και των άνω ουδόλως, απήν ο απερίγραπτος Λόγος συγκατάβασις γαρ θεϊκή, ου μετάβασις δε τοπική γέγονε, και τόκος εκ Παρθένου θεολήπτου, ακουούσης ταύτα.
Ο Υιός και λόγος του θεού ήταν ολόκληρος πάνω στη γη και συγχρόνως δεν απουσίαζε από τον ουρανό.Διότι επρόκειτο για συγκατάβαση θεϊκή,και όχι για τοπικό περιορισμό της θεότητας.κι η παρθένος Μαρία δέχθηκε μέσα της τον θεό και Τον γέννησε, ακούοντας από εμάς τα εξής.

Χαίρε, Θεού αχωρήτου χώρα
χαίρε, σεπτού μυστηρίου θύρα.
Χαίρε Μαρία γιατί είσαι ο τόπος που χώρεσε τον αχώρητο θεό.Είσαι η θύρα από την οποία οι λογισμοί μας περνούν για να εισέλθουν στο σεπτό μυστήριο της θείας σαρκώσεως.

Χαίρε, των απίστων αμφίβολον άκουσμα
χαίρε των πιστών αναμφίβολον καύχημα.
Οι άπιστοι σε ακούνε και πέφτουν σε αμφιβολίες αλλά για μας είσαι το καύχημα και η βεβαιότης μας.

Χαίρε, όχημα πανάγιον του επί των Χερουβείμ
χαίρε, οίκημα πανάριστον του επί των Σεραφείμ.
Χαίρε γιατί είσαι ο θρόνος και το πύρινο άρμα όπου στέκεται Εκείνος ο οποίος στέκεται πάνω στα Χερουβείμ και τα Σεραφείμ

Χαίρε, η ταναντία εις ταυτό αγαγούσα
χαίρε, δι’ η παρθενίαν και λοχείαν ζευγνούσα.
Χαίρε γιατί ένωσες δυο αντίθετα πράγματα.Έκαμες ζευγάρι αξεχώρητο, την παρθενία και την μητρότητα.

Χαίρε, δι ης ελύθη παράβασις.
Χαίρε, δι ην ηνοίχθη παράδεισος.
Χαίρε διότι με σένα λύθηκε η ενοχή της Εύας και ανοίχθησαν πάλι οι πόρτες του παραδείσου.

Χαίρε, η κλείς της Χριστού βασιλείας
χαίρε, ελπίς αγαθών αιωνίων.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Χαίρε γιατί είσαι το κλειδί που ανοίγει για μας τη βασιλεία του Χριστού.Είσαι η ελπίδα των αιωνίων αγαθών.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.

Πάσα φύσιν Αγγέλων, κατεπλάγη το μέγα, της σης ενανθρωπήσεως έργον΄ τον απρόσιτον γαρ ως Θεόν, εθεώρει πάσι προσιτόν άνθρωπον, ημίν μεν συνδιάγοντα, ακούοντα δε παρά πάντων ούτως
Αλληλούια.
Όλες οι τάξεις των αγγέλων έπεσαν σε μεγάλη έκπληξη μπροστά στο μεγάλο έργο της θείας ενανθρωπήσεως.Διότι έβλεπαν τον θεό που είναι απρόσιτος να γίνεται άνθρωπος και έτσι να είναι προσιτός σε όλους και να μας συναναστρέφεται,ενώ απ’όλους να ακούει Αλληλούια.

Ρήτορας πολυφθόγγους, ως ιχθύας αφώνους, ορώμεν επί σοι Θεοτόκε απορούσι γαρ λέγειν το πως, και παρθένος μένεις και τεκείν ίσχυσας ημείς δε το μυστήριον θαυμάζοντες, πιστώς βοώμεν.
Ρήτορες που έχουν χειμαρρώδη γλώσσα τους βλέπουμε μπροστά σου πιο αφώνους και από ψάρια.Διότι τα χάνουνκαι δεν ξέρουν πώς να εξηγήσουν το ότι και γέννησες και μένεις παρθένος.Κι εμείς θαυμάζονταςτο μυστήριο φωνάζουμε με πίστη.

Χαίρε, σοφίας Θεού δοχείον
χαίρε, προνοίας αυτού ταμείον.
Χαίρε γιατί είσαι εκείνη πάνω στην οποία λάμπει όλη η σοφία του θεού.Εκείνη στην οποίαν θησαυρίσθησαν όλα τα θαύματα της θείας προνοίας.

Χαίρε, φιλοσόφους ασόφους δεικνύουσα
χαίρε τεχνολόγους αλόγους ελέγχουσα.
Τους απίστους φιλοσόφους τους αποδεικνύεις ασόφους.και τους τεχνίτες του λόγου,που επίσης δεν πιστεύουν,τους φανερώνεις άμυαλους.

Χαίρε, ότι εμωράνθησαν οι δεινοί συζητηταί
χαίρε, ότι εμαράνθησαν οι των μύθων ποιηταί.
Χαίρε που μπροστά σου φαίνονται μωροί οι ικανότατοι συζητητές της φιλοσοφίας.Και μπροστά στην αλήθειά σου μαράθηκαν και ξεχάστηκαν οι μυθογράφοι ποιητές της αρχαιότητας.

Χαίρε, των Αθηναίων τας πλοκάς διασπώσα
χαίρε, των αλιέων τας σαγήνας πληρούσα.
Οι αρχαίοι Αθηναίοι που είχαν μεγάλη επίδοση στο να υφαίνουν δίχτυα του λόγου,όπου πιάνονταν οι άνθρωποιτα είδανε από σένα να σχίζονται και να σπάζουν.Διότι συ είσαι η μητέρα της μόνης Αληθείας,δηλαδή του Χριστού.Και αντιθέτως συ είσαι που γεμίζεις με ψυχές νεοφωτίστων τα δίχτυα των αποστόλων.

Χαίρε, βυθού αγνοίας εξέλκουσα
χαίρε, πολλούς εν γνώσει φωτίζουσα.
Χαίρε γιατί τραβάς και ανασύρεις από τον βυθό της αγνοίας τις ψυχές.Και φωτίζεις ακόμα πολλούς στην αληθινή σοφία και γνώση.

Χαίρε, ολκάς των θελόντων σωθήναι
χαίρε, λιμήν των του βίου πλωτήρων.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Χαίρε που είσαι το πλοίο όπου ανεβαίνουν όσοι θέλουν να σωθούν.Είσαι το λιμάνι όπου καταφεύγουν όσοι θαλασσομαχούν στο πέλαγος των βιοτικών φροντίδων.

Σώσαι θέλων τον κόσμον, ο των όλων κοσμήτωρ, προς τούτον αυτεπάγγελτος ήλθε και ποιμήν υπάρχων ως Θεός, δι’ ημάς εφάνη καθ’ ημάς άνθρωπος ομοίω γαρ το όμοιον καλέσας, ως Θεός ακούει.
Αλληλούια.
Θέλοντας να σώσει τον κόσμο Εκείνος που έφτιαξε κι εστόλισε όλα αυτά που βλέπουμε στον κόσμο, ήλθε μέσα στον κόσμο με τη θέλησή Του.Και ενώ ήταν ο ποιμένας μας και ο θεός μας παρουσιάστηκε για χάρη μας ανάμεσά μας ως άνθρωπος.Για να καλέσει όμοιος τον όμοιο,ακούοντας ως θεός Αλληλούια.

Δ’ Στάση

Τείχος ει των παρθένων, Θεοτόκε Παρθένε, και πάντων των εις σε προστρεχόντων. Ο γαρ του ουρανού και της γης, κατεσκεύασέ σε ποιητής ‘Αχραντε, οικήσας εν τη μήτρα σου, και πάντας σοι προσφωνείν διδάξας.

Είσαι το τείχος των παρθένων,Παρθένε Θεοτόκε καθώς και όλων εκείνων που προστρέχουν σε σένα.Είσαι το τείχος που το κατεσκεύασε ο κτίστης του ουρανού και της γης, ο Kύριος, που κατοίκησε στη μήτρα σου κι όλους μας δίδαξε να σου απευθύνουμε αυτά τα λόγια.

Χαίρε, η στήλη της παρθενίας. Χαίρε, η πύλη της σωτηρίας.
Χαίρε Μαρία που είσαι η φωτεινή και ακλόνητη στήλη της παρθενίας και συγχρόνως η θύρα, από την οποία πέρασε σε εμάς ο Σωτήρας κι εμείς περνούμε στη σωτηρία.

Χαίρε, αρχηγέ νοητής αναπλάσεως. Χαίρε, χορηγέ θεϊκής αγαθότητος.
Χαίρε Παναγία που είσαι το πρώτο πλάσμα του αναδημιουργημένου από τον Χριστό πλάσμα .Χαίρε επίσης που μας χορηγείς τους θησαυρούς της θείας αγαθότητος.

Χαίρε, συ γαρ ανεγέννησας τους συλληφθέντας αισχρώς. Χαίρε, συ γαρ ενουθέτησας τους συληθέντας τον νουν.
Χαίρε Συ που αναγεννησες τους βαρυμένους από το προπατορικό αμάρτημα και καθάρισες εκείνους που είχαν μολυσμένο το νου από τις εμπνεύσεις του διαβόλου.

Χαίρε, η τον φθορέα των φρενών καταργούσα. Χαίρε, η τον σπορέα της αγνοίας τεκούσα.
Χαίρε γιατί έβαλες τέλος στη δύναμη του διαβόλου, που φθείρει τη σκέψη μας.Χαίρε που γέννησες Eκείνον που μας χάρισε την αγνότητα.

Χαίρε, παστάς ασπόρου νυμφεύσεως. Χαίρε, πιστούς Κυρίω αρμόζουσα.
Χαίρε που είσαι ο τόπος όπου αγνά ο Kύριος νυμφεύθηκε την ανθρωπότητα και με σένα στεκόμαστε στο πλευρό Tου ως νύμφη Tου.

Χαίρε, καλή κουροτρόφε παρθένων. Χαίρε ψυχών νυμφοστόλε αγίων.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Χαίρε Κόρη που είσαι το παράδειγμά που στηρίζει και παιδαγωγεί τις παρθένους.Χαίρε που είσαι η νυμφική στολή των αγίων ψυχών,που σε μιμούνται.

Ύμνος άπας ηττάται, συνεκτείνεσθαι σπεύδων, τω πλήθει των πολλών οικτοιρμών σου, ισαρίθμους γαρ τη ψάμμω ωδάς, αν προσφέρωμέν σοι Βασιλεύ άγιε, ουδέν τελούμεν άξιον, ων δέδωκας ημίν, τοις σοι βοώσιν.

Αλληλούια.

Kάθε ύμνος μας μένει πίσω λαχανιασμένος, προσπαθώντας να απλωθεί τρέχοντας ανάλογα με το πλήθος των πολλών οικτιρμών του Xριστού.Aκόμα κι αν οι ωδές που θα του προσφέρουμε είναι ίσες με την άμμο της θαλάσσης, τίποτε άξιο δεν κάνουμε απέναντι στον Bασιλέα και Θεό μας, διότι πολύ περισσότερες είναι οι ευεργεσίες του σε μας, που του φωνάζουμε Aλληλούια.

Φωτοδόχον λαμπάδα, τοις εν σκότει φανείσαν, ορώμεν την αγίαν Παρθένον. Το γαρ άϋλον άπτουσα φώς, οδηγεί προς γνώσιν θεϊκήν άπαντας, αυγή τον νουν φωτίζουσα, κραυγή δε τιμωμένη ταύτα.
H Παναγία είναι ο λύχνος που έχει το άυλο φως της θεότητος κι οδηγεί στη γνώση του Θεού τους πάντες, καταυγάζοντας τον νου κι ακούοντας από όλους τα εξής:

Χαίρε, ακτίς νοητού ηλίου. Χαίρε, βολίς του αδύτου φέγγους.
Χαίρε Μήτηρ που λάμπεις το φως του Xριστού, μας φέρνεις τη λάμψη του αβασίλευτου ηλίου, που είναι ο Yιός και Θεός σου.

Χαίρε, αστραπή τας ψυχάς καταλάμπουσα. Χαίρε, ως βροντή τους εχθρούς καταπλήττουσα.
Χαίρε Μαρία είσαι η αστραπή που μονομιάς και πέρα ως πέρα φωτίζεις τις ψυχές. Είσαι ακόμη η βροντή που καταπλήσσεις τους εχθρούς της πίστεώς μας.

Χαίρε, ότι τον πολύφωτον αναβλύζεις φωτισμόν. Χαίρε, ότι τον πολύρρυτον αναβλύζεις ποταμόν.
Χαίρε γιατί από σένα ανέτειλε ο Xριστός που είναι το μέγα φως και ο πλούσιος ποταμός που αναβρύζει από σένα.

Χαίρε, της κολυμβήθρας ζωγραφούσα τον τύπον. Χαίρε, της αμαρτίας αναιρούσα τον ρύπον.
Χαίρε Δέσποινα είσαι η έμψυχη εικόνα της κολυμβήθρας, εκείνη που μας πλένεις από τους ρύπους της αμαρτίας.

Χαίρε, λουτήρ εκπλύνων συνείδησιν. Χαίρε, κρατήρ κιρνών αγαλλίασιν.
Χαίρε που είσαι τό λουτρό, πού ξεπλένει τη συνείδηση. Eίσαι ο κρουνός που που κερνάς την ευφροσύνη και την αγαλλίαση.

Χαίρε, οσμή της Χριστού ευωδίας. Χαίρε, ζωή μυστικής ευωχίας.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Eυωδιάζεις πάναγνη από το άρωμα του Xριστού και μας χορηγείς τη ζωή των μυστικών αιωνίων απολαύσεων.

Χάριν δούναι θελήσας, οφλημάτων αρχαίων, ο πάντων, χρεωλύτης ανθρώπων, επεδήμησε δι’ εαυτού, προς τους αποδήμους της αυτού χάριτος. Και σχίσας το χειρόγραφον, ακούει παρά πάντων ούτως.

Αλληλούια.

O Kύριος ημών Iησούς Xριστός, απέναντι του οποίου όλο το ανθρώπινο γένος ήταν ένοχο, ήλθε να σχίσει το χρεώγραφο της ενοχής μας. Eίχαμε απομακρυνθεί από την χάρη Tου και ήλθε να μας βρει. Kαι τώρα ακούει από όλους Aλληλούια.

Ψάλλοντες σου τον τόκον, ανυμνούμεν σε πάντες, ως έμψυχον ναόν Θεοτόκε. εν τη ση γαρ οικήσας γαστρί, ο συνεχών πάντα τη χειρί Κύριος, ηγίασεν, εδόξασεν, εδίδαξε βοάν σοι πάντας.
Ψάλλοντας τη θεϊκή γέννηση σε ανυμνούμε Θεοτόκε ως έμψυχο ναό του Θεού. Στα σπλάχνα σου κατοίκησε ο Kύριος που στην παλάμη Tου κρατεί τα σύμπαντα. Σε αγίασε, σε δόξασε και μας διδάσκει να σου φωνάζουμε τα εξής:

Χαίρε, σκηνή του Θεού και Λόγου. Χαίρε, αγία αγίων μείζων.
Χαίρε Μαρία είσαι η σκηνή που κατοίκησε ο Yιός και Λόγος του Θεού. Eίσαι ανώτερη από τα άγια των αγίων.

Χαίρε, κιβωτέ χρυσωθείσα τω Πνεύματι. Χαίρε, θησαυρέ της ζωής αδαπάνητε.
Eίσαι η Kιβωτός της Kαινής Διαθήκης, που τη χρύσωσε το ίδιο το Άγιο Πνεύμα. Eίσαι ο θησαυρός ο ανεξάντλητος της ζωής.

Χαίρε, τίμιον διάδημα βασιλέων ευσεβών. Χαίρε, καύχημε σεβάσμιον ιερέων ευλαβών.
Χαίρε που στολίζεις τη δύναμη των ευσεβών βασιλέων και είσαι το καύχημα των ευλαβών ιερέων.

Χαίρε, της Εκκλησίας ο ασάλευτος πύργος. Χαίρε, της βασιλείας το απόρθητον τείχος.
Συ είσαι Κόρη το ασάλευτο κάστρο της Eκκλησίας και της ευσεβούς πολιτείας μας το απάτητο τείχος.

Χαίρε, δι’ ής εγείρονται τρόπαια. Χαίρε, δι’ ής εχθροί καταπίπτουσι.
Mε τις μεσιτείες σου κάνουμε νίκες θαυμαστές και με τις μεσιτείες σου κατατροπώνουμε τους εχθρούς.

Χαίρε, χρωτός του εμού θεραπεία. Χαίρε, ψυχής της εμής σωτηρία.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Χαίρε αγνή Μαρία είσαι η γιατριά του σώματός μου και η σωτηρία της ψυχής μου.

Ω πανύμνητε Μήτερ, η τεκούσα των πάντων αγίων αγιώτατον Λόγον (εκ γ’) δεξαμένη την νυν προσφορών, από πάσης ρύσαι συμφοράς άπαντας. Και της μελλούσης λύτρωσαι κολάσεως, τους συμβοώντας.

Αλληλούια.

Ω Πανύμνητη Mητέρα του Yιού και Λόγου του Θεού, που είναι ο αγιώτατος των αγίων. Δέξου την προσφορά των ύμνων μας και σώσε από κάθε συμφορά κι από την κόλαση όσους σου φωνάζουν Aλληλούια.

Πηγή:dogma

*******************************

Σμύρνη 1922: Η άγνωστη επιχείρηση διάσωσης Ελλήνων - Οι εγγονοί δυο πρωταγωνιστών μιλούν

Μια άγνωστη στους περισσότερους ιστορία από τη τραγωδία της σφαγής στη Σμύρνη το 1922, έφεραν  στο φως οι εγγονοί δύο πρωταγωνιστών που εκείνες τις ημέρες της καταστροφής και του αίματος ανέλαβαν να σώσουν ότι μπορούσε να σωθεί : ανθρώπινες ζωές. Μια επιχείρηση εκκένωσης από τη κόλαση .

Ο ένας πρωταγωνιστής ήταν ο πλοίαρχος τότε Ι.Ε Θεοφανίδης. Και ο δεύτερος ο πάστορας Αsa Jennings αnό το αμερικανικό ΥMCA. Πως ακριβώς οι δυο τους “έστησαν” την επιχείρηση εκκένωσης - διάσωσης την εξηγεί ο εγγονός του Θεοφανίδη, ο αξέχαστος ναύαρχος Ι. Θεοφανίδης που είχε φιλοξενήσει λίγους μήνες πριν από το θάνατό του  στην Αθήνα τον εγγονό του πάστορα Jennings Ρόμπερτ,ο οποίος δεν σταμάτησε να ερευνά για πολλά χρόνια εκείνη την απίστευτη άγνωστη ιστορία.

Ο ναύαρχος Θεοφανίδης ήθελε να καταρριφθεί   η επικρατούσα άποψη όλα αυτά τα χρόνια ήταν ότι “ο Ελληνικός Στόλος απεχώρησε χωρίς να προσφέρει την παραμικρή βοήθεια στον Ελληνικό, Αρμενικό και Εβραϊκό πληθυσμό στην Σμύρνη και στα περίχωρα της. Και εδώ αρχίζει το ψέμα”,λέει αρχίζοντας την αφήγησή του:

Ο Ελληνικός στόλος είχε ως αποστολή την υποστήριξη του υποχωρούντος Ελληνικού στρατού από την Μικρά Ασία.

Την 26 Αύγουστου/ 7 Σεπτεμβρίου η μοίρα του στόλου αποτελούμενη από τα Θωρηκτά Λήμνος Κιλκίς το Καταδρομικό Έλλη τα αντιτορπιλικά Ασπίς ,Σφενδόνη και το εύδρομο Νάξος υπό την διοίκηση του Υποναύαρχου Καλαμίδα εξέπλευσε της Σμύρνης και την νύκτα αγκυροβόλησε έναντι της ακτής Βουρλά της Ερυθραίας εντός του κόλπου της Σμύρνης.

Την αυτήν νύκτα υπό του Ναύαρχου του ελαφρού στόλου εξεδόθη διαταγή προς το Θωρηκτό Κιλκίς με κυβερνήτη τον Πλοίαρχο Ι.Ε.Θεοφανίδη ΒΝ όπως έχον υπό την διοίκηση του το καταδρομικό Έλλη ,τα αντιτορπιλικά Ασπίς και Βέλος να υποστήριξη την αποχώρηση του στρατού από Σμύρνη προς Τσεσμέ..





Η επιχείρηση αυτή που άρχισε στις 27 Αυγούστου/8 Σεπτεμβρίου ( Ιουλιανό –Γρηγοριανό ημερολόγιο) περατώθηκε στις 3 /16 Σεπτεμβρίου.

Τα υπόλοιπα πλοία του ελληνικού στόλου επιτέλεσαν την αυτή αποστολή σε άλλες περιοχές της Ιωνίας.

Η εμπροσθοφυλακή του Τουρκικού στρατού εισήλθε στην Σμύρνη την 28 Αυγούστου / 9 Σεπτεμβρίου.

Οι σφαγές και η μεγάλη πυρκαγιά είναι γνωστά.

Η μικρή άγνωστη όμως ιστορία έχει ως ακολούθως.

Ο πάστορας Αsa Jennings αnό το αμερικανικό ΥMCA υπό το κράτος της απελπισίας από τις σφαγές και της πυρκαγιάς μετά από έγκριση του Αμερικανού αρμοστού στην Κωνσταντινούπολη Υποναύαρχου Bristol ( Ιδιαιτέρα φιλικά προσκείμενου προς τον Kemal ) αφού κατόρθωσε να συναντήσει τον Κεμάλ του ζήτησε να του δοθεί η δυνατότητα να βρει τρόπο να αναχωρήσουν οι Έλληνες από την Σμύρνη με πλοία και αν το επιτύχει να σταματήσουν οι σφαγές. Ο Κεμάλ συμφώνησε με την προϋπόθεση ότι αυτό πρέπει να υλοποιηθεί ΑΜΕΣΑ και συγκεκριμένα σε διάστημα μιας εβδομάδας. Η δεύτερη προϋπόθεση ήταν ότι αν η μεταφορά γινόταν με Ελληνικά εμπορικά αυτά θα εισέρχονται στον κόλπο της Σμύρνης χωρίς σημαίες, τέλος δε δεν θα επιβιβάζονται άνδρες με ηλικία στρατεύσεως . Αν η προσπάθεια του πάστορα να διασφαλίσει τα συμφωνηθέντα εντός 7 ημερών τότε η σφαγή θα συνεχισθεί μέχρι του τελευταίου νηπίου. Για να το επιτύχει ο πάστορ ναύλωσε ιταλικό εμπορικό που βρήκε στην Σμύρνη με το όνομα Κωνσταντινούπολις. Επιβίβασε 2000 εξαθλιωμένους Έλληνες και τους αποβίβασε στην Μυτιλήνη.


Αποβιβαζόμενος ο πάστορ στην Μυτιλήνη συνάντησε τον στρατηγό Φράγκο που ήταν ο ανώτερος στρατιωτικός διοικητής.
Ο στρατηγός του αρνήθηκε την διάθεση πλοίων.
Απελπισμένος ο Asa Jennings απερχόμενος της συναντήσεως αυτής είδε ότι πλησίαζε στον λιμένα ένα Θωρηκτό και που μετά από λύγο αγκυροβόλησε. Το Θωρηκτό ήταν το ΚΙΛΚΙΣ.
Ο παστορ είδε ότι ήταν Ελληνικό και άμεσος μετέβει με την ελπίδα κάποιος να τον ακούσει. Μετά την επιβίβαση του ζήτησε να τον δεχτεί ο κυβερνήτης.

Ήταν 10 / 23 Σεπτεμβρίου πρωί. Ο πλοίαρχος Ι.Ε. Θεοφανίδης τον εδέχθη άμεσος.
Ο παστορ τον ενημέρωσε επί της καταστάσεως στην Σμύρνη και του υπέβαλε την πρόταση που είχε με την επιβεβαίωση της συμφωνίας του με τον Κεμάλ.
Ο κυβερνήτης κατόπιν αυτού και γνωρίζον την κατάσταση επικοινώνησε δια σήματος με τον Υπουργό των Ναυτικών και πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλάκο και του ζητά την έγκριση του.
Ακλούθησαν άλλα δυο σήματα. Μετά το τελευταίο σήμα αργά το βράδυ της αυτή ημέρας η κυβέρνηση απήντησε θετικά αποδεχόμενη την πρόταση Μετά από την έγγραφη έγκριση της κυβερνήσεως ο κυβερνήτης του Θωρηκτού διέταξε τους πλοίαρχους των εκεί αγκυροβολημένων εμπορικών να προσέλθουν στο Κιλκίς Ορισμένοι καπεταναίοι αρνήθηκαν να εκτελέσουν την εντολή προφασιζόμενοι βλάβες . Τότε ο Πλοίαρχος Ι.Ε Θεοφανίδης τους είπε χωρίς περιστροφές ότι θα τους περάσει Ναυτοδικείο επί τόπου. Kατόπιν αυτού έπαυσε πάσα αντίρρηση.



Άμεσος με το πρώτο φως της ημέρας τα 26 ατμόπλοια με επικεφαλής τον Πάστορα Jennings στο πρώτο εμπορικό πλοίο ξεκίνησαν όλα μαζί για την διάσωση των εναπομενόντων ζωντανών Ιώνων της Σμύρνης.

Τον Πάστορα η Ελλάς ευγνωμονούσα του απένειμε τον ταξιάρχη του Σωτήρος.


Σημείωση

Όλα τα παραπάνω είναι πιστοποιημένα στα
1. Στο αρχείο της ελληνικής επαναστάσεως τόμος Α και Β.
2. Στο επισυναπτόμενο σήμα του Θωρηκτού Κιλκίς
3. Στα εκδοθέντα συγγράμματα The ships of Mercy
4. στο απόσπασμα του συγγράμματος του Roger Jennings

Το βίντεο είναι από τη συνάντηση των δύο εγγονών των πρωταγωνιστών  στην Αθήνα.

onalert.gr

Σμύρνη - Σεπτεμβριανά: Οι εκτοπισμοί και οι πορείες θανάτου

Οι Τούρκοι την έχουν ονομάσει "ημέρα της νίκης". Στην πραγματικότητα ήταν ημέρα σφαγής. Και δεν κράτησε 24 ώρες.

Οι περιγραφές του Γάλλου δημοσιογράφου Rene Puaux από τη Σμύρνη. για τους εκτοπισμούς και τις πορείες θανάτου των Ελλήνων είναι ανατριχιαστικές.

"Όταν οι Τούρκοι έφθασαν στη Σμύρνη, καθιέρωσαν αυστηρό έλεγχο για τους Έλληνες και τους Αρμένιους που ήθελαν να φύγουν από την πόλη. Τίποτα πιο φυσικό και λογικό. Μεταξύ αυτών των πολιτών μπορεί να κρύβονταν στρατιώτες του ελληνικού στρατού, που είχαν πετάξει βιαστικά τις στολές τους. Ήταν νόμιμα αιχμάλωτοι των νικητών. Αυτή, εξάλλου, την εξήγηση έδωσαν οι Τούρ κοι, όταν επικρίθηκε η μαζική εκτόπιση του ανδρικού πληθυσμού της Σμύρνης προς την ενδοχώρα. Στην παρατήρηση πως ήταν ελάχιστα αληθοφανές το γεγονός ότι αυτές οι δεκάδες χιλιάδες αν θρώπων ήταν όλοι στρατιώτες μεταμφιεσμένοι, οι Τούρκοι πρόβαλαν το επιχείρημα ότι, αν αυτοί οι άνδρες δεν ήταν στρατιώτες, θα μπορούσαν όμως να γίνουν, και ότι έπρεπε να προφυλαχθούν από μια ενδεχόμενη επιστράτευση των προσφύγων, την οποία θα επιχειρούσε ίσως η Ελληνική κυβέρνηση.

Την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου κυκλοφόρησε η διαταγή του στρατηγού Νουρεντίν να συλλάβουν όλο τον ανδρικό πληθυσμό από δεκαοκτώ μέχρι σαράντα πέντε ετών. Αντίθετα με την εξήγηση που έδωσαν εκ των υστέρων οι Τούρκοι, δεν επρόκειτο παρά για άνδρες που υπετίθετο ότι είχαν αγωνιστεί στο πλευρό του ελληνικού στρατού. Στην πράξη συνέλαβαν όλους τους άνδρες με ρωμαλέο παρουσιαστικό από δεκαπέντε μέχρι πενήντα πέντε ετών. Γι' αυτές τις συλλήψεις ένας μάρτυρας αφηγείται τα ακόλουθα:

«Δεν μπορούσε να υπάρξει πιο σπαρακτικό θέαμα- οι γυναίκες είχαν χωριστεί από τους άνδρες τους, οι μανάδες από τους γιους τους, οι αδελφές από τους αδελφούς τους. Όλοι όσοι είχαν συλληφθεί με τον τρόπο αυτό, είχαν σταλεί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ad hoc και, όταν συγκεντρώθηκαν όλοι εκεί, έπεσαν θύματα ληστείας των Τούρκων στρατιωτών. Δεν τους έκλεψαν μόνο τα χρήματα που είχαν, αλλά και τα ρούχα και τα παπούτσια τους. Για να γλιτώσουν την τέλεια απογύμνωση, πολλοί απ' αυτούς έσκιζαν οι ίδιοι τα ρούχα τους, γιατί οι Τούρκοι βλέποντας κουρέλια και μόνο, δεν τους τα έβγαζαν καθόλου».

Από αυτά τα στρατόπεδα συγκέντρωσης οι Τούρκοι έστελναν καθημερινά προς την ενδοχώρα περίπου χίλιους Χριστιανούς, κατά φάλαγγες, αποσπώντας τους από τον αριθμό εκείνων που είχαν συλληφθεί με αυτό τον τρόπο.

Σύμφωνα με αφηγήσεις όσων κατάφεραν να διαφύγουν κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών αυτών των εκτοπίσεων προς την ενδοχώρα, τρεις χιλιάδες περίπου από τους αιχμαλώτους φονεύθη καν έξω από το χωριό Μπουνάρμπασι, σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων από τη Σμύρνη. Οι τελευταίες φάλαγγες οδηγήθηκαν στην ενδοχώρα χωρίς ρούχα και παπούτσια, γιατί τους είχαν κλέ ψει τα πάντα. Πολλοί από αυτούς έπεσαν καθοδόν και επειδή ήταν αδύνατο να υπακούσουν στις διαταγές των Τούρκων ιππέων και να προχωρήσουν, φονεύθηκαν επί τόπου. Ο αριθμός αυτών των κατοίκων της Σμύρνης και της ενδοχώρας (ηλικίας από δεκαοχτώ μέχρι σαράντα πέντε ετών), που συνελήφθησαν έτσι και οδηγήθη καν από τους Τούρκους προς την ενδοχώρα, θα πρέπει να υπολογι στεί στις 150.000.

Οι Χριστιανοί που προορίζονταν για εκτόπιση, συγκεντρώνονταν στο Διοικητήριο. Όταν συγκεντρωνόταν ένας ικανοποιητικός αριθμός, άρχιζε η μετακίνηση τους. Μεταξύ αυτών υπήρχε και ένα σημαντικό ποσοστό ιερέων. Τους οδηγούσαν Τούρκοι στρατιώτες, πολλοί των οποίων ήταν εφοδιασμένοι με ρόπαλα. Κατά την πορεία ο όχλος τους λιθοβολούσε, πετώντας τους μαζί με τις | πέτρες και ακαθαρσίες.

Τους ανάγκαζαν να φωνάζουν Yiaschahin Moustafa Kemal pacha.

Για την τύχη των αιχμαλώτων που οδηγήθηκαν προς την ενδοχώρα, έχουμε τρομακτικές μαρτυρίες.

Ο Νικόλαος Χατζόπουλος του 32ου Συντάγματος Πεζικού, από τη Νάξο, που κατόρθωσε να δραπετεύσει, καταθέτει:

«Αιχμαλωτιστήκαμε στις 9 Σεπτεμβρίου στην Πούντα (βόρεια συνοικία της Σμύρνης) και την ίδια μέρα μας έκλεισαν στις αποθήκες του λιμανιού, μας έκλεψαν ό, τι είχαμε στην κατοχή μας, και στη συνέχεια, την επομένη, μας οδήγησαν στο Νύμφαιον . Το τουρκικό πλήθος που είχε μαζευτεί κατά μήκος του δρόμου, μας χτυπούσε και μας πετούσε πέτρες αναγκάζοντας μας να φωνάζουμε: ζήτω ο Μουσταφά Κεμάλ πασάς. Εκείνοι που αρνούνταν, δέχονταν μαχαιριές.

Καθώς αφήναμε τη Σμύρνη, συναντήσαμε πέντε δίτροχα καροτσάκια, γεμάτα με πτώματα Ελλήνων πολιτών, που τα πήγαιναν να τα πετάξουν σε μια χαράδρα.

Μετά από δύο ώρες πεζοπορίας από τη Σμύρνη, η φάλαγγα μας σταμάτησε.

Εκεί οι Τούρκοι διέταξαν τους Έλληνες στρατιώτες που κατάγονταν από τη Μικρά Ασία να αποχωριστούν από τους Έλληνες οι οποίοι ήταν από την Παλαιά Ελλάδα. Τους ανακοίνωσαν την πρόθεση τους να απολύσουν τους πρώτους και να τους δώσουν την άδεια να επιστρέψουν στα σπίτια τους. 800 περίπου άνδρες βγήκαν από τις σειρές τους συμπεριλαμβανομένων και αξιωματικών της χωροφυλακής. Τους συγκέντρωσαν σ' ένα μόνο τάγμα, τους οδήγησαν στην ξερή κοίτη ενός γειτονικού χειμάρρου και τους σκότωσαν όλους με ριπές οπλοπολυβόλων».
Η σφαγή αυτή επιβεβαιώθηκε από το δεκανέα Αντώνη Βιτζηλαίο του 26ου Συντάγματος Πεζικού, από τους στρατιώτες Νικόλαο Κορρέ του 25ου Συντάγματος Πεζικού, Νικηφόρο Βιτζηλαίο του 44ου Συντάγματος Πεζικού και από τον Κωνσταντίνο Χωριανόπουλο του 32ου Συντάγματος
Πεζικού, οι οποίοι ήταν παρόντες.Η σφαγή πρέπει να έγινε λίγο ανατολικότερα του Μπουρνόβα.

Οι πέντε καταθέσεις συμφωνούν επακριβώς. Η φάλαγγα που είχε δύναμη περίπου 5.000 ανδρών και μειώθηκε έτσι σε λίγο περισσό τερους από 4.000, ξανάρχισε τότε την πορεία της προς το Νύμφαιο. Σ' αυτή τη μικρή πόλη των 3.000 ψυχών το τουρκικό πλήθος χτύπησε τους αιχμαλώτους. Το ίδιο συνέβη στη Μαγνησία όπου έμειναν πέντε μέρες κλεισμένοι σ' έναν περίβολο. Εκεί οι Τούρκοι προσκάλεσαν το πλήθος να υποδείξει εκείνους από τους Έλληνες στρατιώτες που μπορούσε να αναγνωρίσει ως ενόχους για κάποια αδικήματα τον καιρό της Κατοχής. Χίλιοι από αυτούς «αναγνωρίστηκαν» με -τον τρόπο αυτό και τουφεκίστηκαν πάραυτα.

Οι επιζήσαντες χωρίστηκαν σε τρία «τάγματα εργασίας», που κατανεμήθηκαν ανάμεσα στη Μαγνησία, τον Κασαμπά και τη Φιλαδέλφεια.
Ένας από τους δραπέτες του τάγματος της Φιλαδέλφειας μας πληροφορεί ότι στις 26 Οκτωβρίου από τους χίλιους άνδρες δεν απέμειναν παρά 480. Οι υπόλοιποι υπέκυψαν από τη σκληρή δουλειά, την πείνα και το κρύο.

Τα ίδια γεγονότα επιβεβαιώνονται από τρεις Ιταλούς και έναν Γάλλο προστατευόμενο, οι οποίοι, αφού οδηγήθηκαν με τη βία μαζί με τους άλλους εκτοπισθέντες, κατάφεραν κατά την πορεία να γνωστοποιήσουν την ταυτότητα τους και να αφεθούν ελεύθεροι.
Σύμφωνα με διάφορες πληροφορίες από την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας, μπορούμε να ελπίζουμε πως θα δούμε με την ανταλλαγή των αιχμαλώτων την επανεμφάνιση, μόλις και μετά βίας, των μισών από τους 150.000 άνδρες που οι Τούρκοι έσυραν αιχμά λωτους, και ένας Θεός ξέρει σε τι κατάσταση.

Ένας άλλος αιχμάλωτος που διέφυγε από τη Σμύρνη, ο Δημήτριος Δήμας από τις Κουκουβάουνες της Αττικής, στρατιώτης στο 22ο Σύνταγμα Πεζικού, που δούλευε μαζί με άλλους πενήντα στο καθάρισμα των ερειπίων από την πυρκαγιά, φέρει στο σώμα του σημάδια από σοβαρά εγκαύματα εξαιτίας ενός διαβρωτικού υγρού που έρριξαν στους συντρόφους του και στον ίδιο στο στενό περίβολο όπου ήταν κλεισμένοι. Οι άλλοι υπέκυψαν με αφόρητους πόνους. Εγκαταλελειμμένος για να πεθάνει, κατάφερε μέσα στο σκοτάδι να ξεφύγει. Δηλώνει πως ο υποσιτισμός, η κακομεταχείριση και η εξουθένωση από τη σκληρή δουλειά έκαναν τους αιχμα λώτους να μοιάζουν με φαντάσματα".

onalert.gr

Ντοκουμέντο - Σμύρνη 2 Σεπτεμβρίου 1922 - Τι έγραφαν οι εφημερίδες για τη καταστροφή

Πρώτη Δημοσίευση: 2015-09-02

Τελευταία Ενημέρωση: 2016-09-02

Με αφορμή την επέτειο για την  Μικρασιατική Καταστροφή το Onalert δημοσιεύει πρωτοσέλιδο της εφημερίδας ΑΘΗΝΑΙ, 2 Σεπτεμβρίου 1922 "Αντί Αίματος Χυμός Λαχάνων".

Στο πρωτοσέλιδο η εφημερίδα περιγράφει τα φρικαλέα επεισόδια που υπέστησαν οι Ελληνες απο τους Κεμαλιστές (όπως τους αποκαλεί η εφημερίδα) "... οι δε Ελληνες και Αρμένιοι ελογχίζοντο και ετυφεκίζοντο εις τους δρόμους." Περιγράφει οτι έγιναν έκτακτα στρατοδικεία στα οποία καταδικάζονταν μόνο Ελληνες  ή μόνο όσοι υπηρετούσαν στον ελληνικό στρατό. "Δια την είς θάνατον καταδίκη αρκεί μόνον το γεγονός οτι οι δικαζόμενοι υπηρέτησαν είς τον Ελληνικόν στρατόν.
Το δημοσίευμα της εφημερίδας συνεχίζει να δημιουργει θλιβερες εικόνες, περιγράφοντας την καταστροφή της Σμύρνης "... η πόλης της Σμύρνης εκαλύπτετο απο τεράστιας φλόγας". Βλέπουμε  μεσω του δημοσιεύματος τη τραγικη στιγμη στο λιμάνι, των γυκαικοπαιδων που προσπαθούν να σωθούν.
Και τέλος το άρθρο αναλύει τη φυγη του ελληνικού στρατού που όπως δηλώνει ' Η ανιστόρητος ατιμία της δημιουργίας φυγής διακοσίων χιλίάδων ενδόξου στρατού ενοπίον τετράκις μικρότερου τον αριθμόν εχθρου ήρχισε να αποδίδει συνεπείας σφαγής..." και αναρωτιέται εάν στις φλέβες της ελληνική κυβέρνησης υπάρχει ελληνικό αίμα αφού όπως φαίνεται αποδίδει τις ευθύνες στην Ελλάδα για την καταστροφή της Σμύρνης. 

 




ΠΗΓΗ- ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Οnalert.gr

ΣΜΥΡΝΗ: Η αφήγηση ενός πρόσφυγα

Πρώτη Δημοσίευση - 2015-08-29 09:21:21

Τελευταία Ενημερωση - 2016-08-29 20:11:21

Την μαρτυρία ενός πρόσφυγα μεταφέρει ο Γάλλος δημοσιογράφος Rene Paul στο κείμενο που ακολουθεί. Όπως την κατέγραψε εκείνες τις ημέρες της μεγάλης σφαγής στη Σμύρνη και της μεγάλης φυγής του Ελληνισμού.

“Παραθέτω στη συνέχεια πλήρη την αφήγηση ενός προσωπικού μου φίλου, ανθρώπου μεγάλης μόρφωσης, με πνεύμα μετριοπαθές και ισορροπημένο, του οποίου όλες οι διαβεβαιώσεις μπορούν να γίνουν δεκτές ασυζητητί:

«Το Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου, στις 11 το πρωί, το πρώτο τμήμα του τουρκικού ιππικού έκανε την είσοδο του στη Σμύρνη. Οι ιππείς ξεχύθηκαν από το δρόμο του Μπουρνόβα, ενώ η ελληνική οπισθοφυλακή πορευόταν προς το ανατολικό άκρο της πόλης και κατευθυνόταν μέσα από τις κορυφογραμμές προς τη χερσόνησο της Ερυθραίας. Αυτοί οι ιππείς που δεν ανήκαν, δίχως άλλο, στον τακτικό στρατό, ίππευαν μικρόσωμα άλογα και φορούσαν παρδα λά ρούχα. Δεν είχαν τόσο τρομακτική όψη. Φωνάζοντας Κοπα»! Κόπο»! (μη φοβάστε!), προσπαθούσαν ασφαλώς να καθησυχάσουν τους περαστικούς. Αλλά μιάμιση ώρα αργότερα οι ίδιοι αυτοί ιππείς, αφήνοντας τα ζώα τους, βάλθηκαν με γυμνά σπαθιά να ληστεύουν τους περαστικούς και παραβίαζαν ακόμα και τις πόρτες των σπιτιών με τον ίδιο σκοπό.

Την επομένη, Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου, είχαμε τα πρώτα κρούσματα φόνων και βιασμών. Ακουγόταν ένας τριγμός που τον διέκοπτε το τουφεκίδι. Ο φίλος μου J.Salbo μου είπε πως περνώντας με το αυτοκίνητο, μαζί με κάποιους Ιταλούς αξιωματικούς στους οποίους έκανε τον ξεναγό, είχε μετρήσει από την Αρμενική συνοικία ως την εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου σαράντα έξι πτώματα. Η Αρμενική συνοικία δεινοπάθησε ιδιαίτερα. Σύμφωνα με διασταυρωμένες μαρτυρίες, εκεί γίνονταν ανηλεείς σφαγές.

Από εκείνη την ήμερα ο τρόμος ξαπλώθηκε στους κατοίκους που οχυρώθηκαν στα σπίτια τους. Κάθε εκδήλωση ζωής είχε διακοπεί. Ήταν ίσως η πρώτη Κυριακή εδώ και αιώνες που οι εκκλησίες αργούσαν. Καμιά λειτουργία δεν μπορούσε πια να γίνει. Αυτή η απομόνωση διάρκεσε τρεις μέρες και δεν ξέραμε πια τι γινόταν στην πόλη.

Την Τετάρτη, 13 του μηνός, προς το μεσημέρι, άκουσα να φωνάζουν "Φωτιά!". Ανέβηκα στην ταράτσα του σπιτιού μου. Οι πρώτες λάμψεις της πυρκαγιάς ήταν ορατές. Έδιναν την εντύπωση ενός τεράστιου μισοφέγγαρου του οποίου η μια κορυφή μπορούσε να τοποθετηθεί στα βορειοανατολικά και η άλλη στο άκρο της νοητής γραμμής από την "Τράπεζα της Ανατολής" προς τα ανατολικά το μέσο της καμπύλης βρισκόταν στα περίχωρα του Μπασμαχανέ (του σταθμού της σιδηροδρομικής γραμμής του Κασαμπά). Αυτό το μισοφέγγαρο αγκάλιαζε όλο το ελληνικό τμήμα της πόλης και στένευε προοδευτικά, όσο προχωρούσε νοτιοδυτικά.

Το βράδυ της ίδιας νύχτας, καθώς η φωτιά πλησίαζε, αφήσαμε το σπίτι μας κουβαλώντας μόνο έναν μπόγο με τα απαραίτητα. Πήγαμε στο σπίτι του φίλου μας στην Προκυμαία. Εκεί γινόταν πανδαιμόνιο. Τα ζώα και οι βοϊδάμαξες ανακατεύονταν με τους ανθρώπους οι οποίοι στην τρελή τους βιασύνη τις είχαν φορτώσει με τα πιο αταίριαστα και συχνά τα πιο άχρηστα πράγματα.
Ωστόσο, το καταφύγιο μας απειλήθηκε με τη σειρά του. Πιστέψαμε πως ήταν πιο συνετό να βγούμε από εκεί, για να πάμε αυτή τη φορά στο ελληνορθόδοξο νεκροταφείο, στο βόρειο άκρο της πόλης, όπου είχαν μαζευτεί κάπου δυο χιλιάδες πρόσφυγες. Βρισκόμαστε στο βράδυ της Πέμπτης. Στο δρόμο, όχι μακριά από τη μεγάλη αποβάθρα της Πούντας, μια γυναίκα που τρελάθηκε, ρί χνεται στη θάλασσα! Οι άνδρες της πυροσβεστικής υπηρεσίας της περιοχής τη βγάζουν και αναγκάζονται να τη δέσουν στα κιγκλιδώματα, γιατί προσπαθεί να κάνει τα ίδια. Περνάμε τη νύχτα πάνω σε μια πλάκα του οικογενειακού μας τάφου. Δίπλα μας ακριβώς μια γυναίκα την πιάνουν οι ωδίνες του τοκετού.

Την επομένη ξαναπηγαίνουμε στο σπίτι του φίλου μου, που γλίτωσε από τη φωτιά. Η πυρκαγιά είχε σταματήσει λίγο μετά το Προξενείο της Γαλλίας. Το βράδυ όμως μπορούσαμε να διακρί νουμε από το μπαλκόνι μας κάποιους άνδρες να αδειάζουν δοχεία με υγρό στα υπόγεια και να πετάνε χειροβομβίδες στα κτίρια που δεν είχαν πληγεί.

Μείναμε στο σπίτι δώδεκα μέρες είμαστε εκατόν πενήντα τέσσερα άτομα. Τις πρώτες τέσσερις μέρες η μόνη μας τροφή ήταν το νερό. Την πέμπτη μέρα κάποιος από μας ριψοκινδύνεψε μέχρι την Τουρκική συνοικία, για να βρει ψωμί. Τα στρατιωτικά οχήματα περνούσαν επίσης φορτωμένα με μαύρο ψωμί και μας πούλαγαν για μια λίρα (νόμισμα ισοδύναμο με 8 φράγκα). Συχνά τη νύχτα ξυπνούσαμε από τις σπαρακτικές κραυγές του πλήθους που διανυκτέρευε στο ύπαιθρο. Οι Τούρκοι όρμησαν στο πλήθος αυτό των δυστυχισμένων, βιαιοπράγησαν κατά των ανδρών, πρόσβαλαν τις γυναίκες, μερικές φορές τις απήγαγαν και έκλεψαν και από τους μεν και από τους δε τα ρούχα τους και τα παπούτσια τους, σε σημείο που ορισμένοι ξέσκιζαν μόνοι τους τα ρούχα τους, για να μην βάζουν τους Τούρκους σε πειρασμό.

Ένα πρωί, καθώς πήγαινα στο Προξενείο της Γαλλίας, που ήταν κοντά και λειτουργούσε στο ισόγειο του καμένου κτιρίου, είδα κοντά στην Μπελλαβίστα επτά πτώματα εκ των οποίων τα τρία μέσα στη θάλασσα. Το ένα απ' αυτά είχε τους αντίχειρες δεμένους με ένα σκοινί. Είδα επίσης πέντε ή έξι γυναικείες πλεξούδες μαζί με τον τριχωτό της κεφαλής.

Για να βγουν απ' αυτή την κόλαση (έτσι είχε καταλήξει η γελαστή πολιτεία της Σμύρνης), οι άνθρωποι ρίχνονταν στη θάλασ σα, με σκοπό να φτάσουν στα μεταγωγικά ή τα πολεμικά πλοία. Οι Τούρκοι είχαν φροντίσει να βυθίσουν όλες τις βάρκες, για να εξουδετερώσουν και την παραμικρή επιθυμία φυγής. Ωστόσο, ένας δυστυχής άνθρωπος, που είχε δει ένα βράδυ μια βάρκα με ιταλική σημαία, δεμένη με παλαμάρι κοντά στα Λουτρά, ρίχτηκε στη θάλασσα προσπαθώντας να βγει στ' ανοιχτά. Ακούγοντας ένα σκοπό να τον φωνάζει, γύρισε πίσω. Όταν βγήκε, ο σκοπός τον φιλοδώρησε με τρία χτυπήματα της ξιφολόγχης του.

Οι συλλήψεις ήταν στην ημερήσια διάταξη. Ένα διάταγμα είχε κηρύξει αιχμάλωτους πολέμου όλους τους άνδρες από δεκαοχτώ μέχρι σαράντα πέντε ετών, γιατί υπετίθετο πως είχαν πολεμήσει με τον ελληνικό στρατό. Αλλά στην πραγματικότητα δεν τους ένοιαζε καθόλου να τηρήσουν τα διατεταγμένα όρια. Και όλοι όσοι τους φαίνονταν γεροί, παιδιά δεκαπέντε ετών και άνδρες πενήντα πέντε, οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Τελικά η τύχη θέλησε να μας βοηθήσει να φύγουμε. Ήταν η δέκατη έκτη μέρα μετά την άφιξη των Τούρκων. Ένας λεβαντίνος μεσίτης, από αυτούς που είχαν ξεφυτρώσει σε μεγάλο αριθμό για την περίσταση, ήρθε να μας προσφέρει τα μέσα. Μετά από μεγάλες και επίπονες διαπραγματεύσεις η συμφωνία έκλεισε στις 800 λίρες (4.000 φράγκα) για την αναχώρηση οκτώ ατόμων. Μία λέμβος κάποιου πλοίου ήρθε να μας βρει, για να μας μεταφέρει πάνω σ' ένα ιταλικό ατμόπλοιο της γραμμής, το Bulgaria. Το ποσό που πληρώσαμε δεν αφορούσε παρά μόνο τη μεταφορά με τη λέμβο του πλοίου.

Φτάσαμε στη Σάμο. Η εκτόνωση μας ήταν τόσο έντονη, που σε πείσμα της πιο μεγάλης καταστροφής που μπορεί να χτυπήσει τα ανθρώπινα όντα (από πλούσιοι και ευτυχισμένοι είχαμε γίνει μέσα σε λίγες ώρες δυστυχείς και πλανήτες) νιώσαμε τη φυσική ευδαιμονία να ζούμε χωρίς αγωνία και ν' αναπνέουμε τον ελεύθερο αέρα.

Στη Σάμο βρήκα πολλούς από τους συμπατριώτες μου καθένας τους είχε και κάτι τρομακτικό να διηγηθεί. Οι αφηγήσεις τους ήταν ακριβείς και συνέπιπταν. Ο νεαρός Ο.Μ. που είχε μοιραστεί μαζί μας σε κάποια στιγμή τη φιλοξενία του ]..., μας διηγήθηκε πώς επιστρατεύθηκε από μια περίπολο την ημέρα που τον είχαμε στείλει να βρει προμήθειες, για να βοηθήσει στο καθάρισμα των πτωμάτων στην περιοχή της Μητρόπολης . Είχαν γεμίσει σαράντα δύο καροτσάκια. Κατάφερε να το σκάσει χάρη σ' ένα γερό φιλοδώρημα που έδωσε στον επικεφαλής της περιπόλου, και να φθάσει στη Σάμο μετά από αναρίθμητες περιπέτειες.

Ομοίως ο νεαρός υπάλληλος μου, ο οποίος ως Ισραηλίτης μπόρεσε να μείνει στο σπίτι του130 στα όρια της Τουρκικής και της Αρμενικής συνοικίας, μας βεβαίωνε πως οι τουφεκισμοί μαίνονταν νύχτα μέρα και πως έβλεπε από το παράθυρο του καροτσάκια με πτώματα. Είχε μετρήσει στη διάρκεια τεσσάρων ημερών 26 με 30 κάθε μέρα.

Η προϊσταμένη του Ελληνικού Νοσοκομείου μάς διηγήθηκε με τη σειρά της πως, ενώ η φωτιά εξαπλωνόταν, αναγκάστηκε να καταφύγει στο Ολλανδικό Νοσοκομείο και μετά στον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό. Όφειλε να ασχολείται με γυναίκες και κοριτσάκια εκ των οποίων άλλες είχαν παράλυτα τα κάτω άκρα και άλλες είχαν ακατάσχετες αιμορραγίες ή ειδικά προβλήματα. Υπήρχαν
γυναίκες που είχαν βιαστεί μέχρι και σαράντα φορές.

Η πιο φοβερή τραγωδία, όμως, διαδραματίστηκε στην Ερυθραία και στα Βουρλά, όπου είχε προηγηθεί η πιο μαύρη προδοσία. Λίγες μέρες πριν την παράδοση της πόλης, οι Τούρκοι και οι Έλληνες που κατά τη διάρκεια της ελληνικής κατοχής είχαν αναπτύξει εξαίρετες σχέσεις, σύναψαν ένα είδος συμφώνου για εγγυήσεις και αμοιβαία βοήθεια.

Οι Έλληνες υποσχέθηκαν να προστατεύουν τους Τούρκους από τον ελληνικό στρατό που υποχωρούσε, και οι Τούρκοι εγγυήθηκαν πως οι Έλληνες συμπολίτες τους δεν είχαν τίποτα να φοβηθούν από το νικηφόρο τουρκικό στρατό. Το σύμφωνο το υπόγραψαν, το σφράγισαν και ορκίστηκαν να το τηρήσουν ο αντιπρόσωπος του μητροπολίτη της Εφέσου, ο μουφτής και οι πρόκριτοι των δύο Κοινοτήτων.
Κατοχυρωμένοι από αυτό το σύμφωνο μερικές χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες στα γειτονικά νησιά ξαναήρθαν στα σπιτικά τους, υπακούοντας στις πιεστικές παρακλήσεις του δημογέροντα Τραβέστη που πήγε εκεί να τους βρει. Ωστόσο, δεν επέστρεψαν παρά για να παρευρεθούν στην πιο τρομακτική τραγωδία, για να δουν την πόλη τους να πυρπολείται, τους δικούς τους να σφάζονται ή να εξευτελίζονται, τις γυναίκες τους να πέφτουν στα πηγάδια, για να μην ατιμασθούν και για να αφανισθούν και οι ίδιοι δια πυ ρός και σιδήρου».

 Onalert.gr

27 Αυγούστου 1923: Το επεισόδιο της Κακαβιάς

Η δολοφονία του Ιταλού στρατηγού Τελίνι και της ακολουθίας του - Ο βομβαρδισμός και η κατάληψη της Κέρκυρας από τα φασιστικά στρατεύματα του Μουσολίνι

Το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε σήμερα είναι ιδιαίτερα δύσκολο και σύνθετο. Αναφέρεται σε ένα τραγικό γεγονός που έγινε κοντά στην Κακαβιά στις 27 Αυγούστου 1923 και τα όσα ακολούθησαν.

Πιθανότατα, οι περισσότεροι από τους αναγνώστες του protothema.gr, το αγνοούν όπως και οι περισσότεροι Έλληνες. Στα σχολικά βιβλία, μάλλον δεν γίνεται καμία μνεία γι' αυτό. Και όμως, όσα έγιναν μεταξύ 27ης Αυγούστου και τέλους Σεπτεμβρίου 1923, παραλίγο να τινάξουν στον αέρα την, μάλλον εύθραυστη, ειρήνη που επικρατούσε στην Ευρώπη μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ ΤΟΥ 1923

Η χώρα μας βρισκόταν τον Αύγουστο του 1923 σε τραγική θέση. Η μικρασιατική καταστροφή του 1922, η επανάσταση που ακολούθησε, η δίκη και η εκτέλεση των έξι στου Γουδή (όπως είναι το ορθότερο), ο ερχομός από τη Μικρά Ασία των πρώτων προσφύγων και η υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης (24 Ιουλίου 1923, και όχι 1922 όπως εσφαλμένα αναφέρει και στην 4η έκδοσή του ένα από τα κορυφαία ελληνικά λεξικά…), ήταν όσα είχαν γίνει τον τελευταίο χρόνο. Η επαναστατική κυβέρνηση (ανέλαβε στις 14/11/1922) δεν είχε αναγνωριστεί διεθνώς  και η εκτέλεση των έξι περιθωριοποίησε την ήδη βαριά λαβωμένη χώρα μας. Να αναφέρουμε ότι ουσιαστικός ηγέτης ήταν ο Νικόλαος Πλαστήρας, χωρίς όμως να κατέχει κάποιο αξίωμα, πρωθυπουργός ο Στυλιανός Γονατάς, υπουργός Εξωτερικών ο Απόστολος Αλεξανδρής, υπουργός Εσωτερικών ο Γεώργιος Παπανδρέου και υπουργός Στρατιωτικών ο Περικλής Πιερράκος Μαυρομιχάλης (με μια μικρή διακοπή, από 24/6/1923 ως 28/8/1923).

Η ΠΡΕΣΒΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ - Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΧΑΡΑΞΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ

Ενώ λοιπόν η Ελλάδα επιχειρούσε να σταθεί στα πόδια της, υπήρχε και μία ακόμα εκκρεμότητα· η οριστική χάραξη των ελληνοαλβανικών συνόρων. Από την απελευθέρωση του μεγαλύτερου μέρους της Ηπείρου (1913) ως το 1923, μεσολάβησαν πάρα πολλά γεγονότα τα οποία θα αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο μας σχετικά με το βορειοηπειρωτικό ζήτημα.

Η Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη υπήρχε ήδη από τον 19ο αιώνα και αποτελούσε ένα φόρουμ για τη συζήτηση και την επίλυση των όποιων διαφορών προέκυπταν στην Ευρώπη (π.χ. το Κρητικό ζήτημα το 1896 και ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897). Σ' αυτήν, αποφασίστηκε το 1921, να οριστεί μια επιτροπή για τη χάραξη των συνόρων της Αλβανίας (η οποία αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος) επί τόπου (in loco), σύμφωνα με τη χάραξη επί χάρτου που είχε γίνει το 1913. Η Ιταλία, που ποτέ δεν έκρυψε τα προηγούμενα χρόνια το ενδιαφέρον της για την Αλβανία, ανέλαβε τη χάραξη των ελληνοαλβανικών συνόρων, κάτι που προκάλεσε την έντονη δυσφορία της Αθήνας, ενώ οι Αγγλογάλλοι τη χάραξη των σερβοαλβανικών συνόρων.

Οι εργασίες της επιτροπής ξεκίνησαν ουσιαστικά τον Σεπτέμβριο του 1922 και διακόπηκαν τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Συνεχίστηκαν δε, από την 1η Μαΐου 1923. Από τον Αύγουστο του 1923, έδρα της επιτροπής, ορίστηκαν τα Ιωάννινα.

Μέλη της ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ο ηπειρωτικής καταγωγής αντισυνταγματάρχης Δήμος Νότης Μπότσαρης (πρόεδρος), ο ταγματάρχης Κοσμάς, οι λοχαγοί Λαμπρόπουλος, Παπαηλιού και Τσίγγανος και ο νομάρχης Κοζάνης Μόδης.

Επικεφαλής της ιταλικής αντιπροσωπείας και πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο Ιταλός στρατηγός Ενρίκο Τελίνι.

Ο Ενρίκο Τελίνι


Οι Ιταλοί από την αρχή έδειξαν έντονη και απροκάλυπτη φιλοαλβανική στάση. Τα χωριά Κατούνα, Περδικάρι και Γιάνναρι αποδόθηκαν στην Αλβανία και οι Έλληνες κάτοικοί τους ξεσηκώθηκαν. Παράλληλα, οι προθέσεις του Τελίνι να δημιουργηθεί μια ουδέτερη ζώνη στα ελληνοαλβανικά σύνορα, πράγμα που θα απαιτούσε παραχώρηση ελληνικών εδαφών στην Αλβανία σε αναλογία 5:1 με την αντίστοιχη παραχώρηση αλβανικών εδαφών προς την Ελλάδα είχαν δημιουργήσει προστριβές με τον Μπότσαρη και τους άλλους Έλληνες.

Στα τέλη Αυγούστου υπήρχε εμπλοκή καθώς η επιτροπή είχε επιδικάσει και άλλα ελληνόφωνα χωριά στην Αλβανία. Ο αντισυνταγματάρχης Μπότσαρης αντιδρούσε έντονα και προσπαθούσε μάταια να στρέψει το ενδιαφέρον της ελληνικής κυβέρνησης στα τεκταινόμενα στην Ήπειρο.
Το ίδιο είχαν κάνει, χωρίς αποτέλεσμα, τόσο ο νομάρχης Μόδης, όσο και ο δημοσιογράφος Α. Τσαμόπουλος, απεσταλμένος του φιλοκυβερνητικού "Ελεύθερου Βήματος" στην περιοχή σε μια σειρά ανταποκρίσεών του (22, 23, 24 και 26 Μαΐου 1923). Κλείνοντας αυτό το κεφάλαιο, να αναφέρουμε κάτι βασικότατο. Πρωθυπουργός της Ιταλίας ήταν, από τον Οκτώβριο του 1922, ο Μπενίτο Μουσολίνι.

27 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1923: ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΤΕΛΙΝΙ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΟΥ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΚΑΒΙΑ - ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

Την 27η Αυγούστου 1923, οι αντιπροσωπείες ετοιμάστηκαν να ξεκινήσουν για αναγνωρίσεις στην κοιλάδα του ποταμού Δρίνου. Την προηγούμενη ημέρα, ο Ενρίκο Τελίνι γιόρτασε τα 56α γενέθλιά του.

 Πρώτη, ξεκίνησε η αλβανική αντιπροσωπεία, με επικεφαλής τον ταγματάρχη Κολόνε. Το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε (ένα από τα δύο (!) που κυκλοφορούσαν σε όλη την Αλβανία) ήταν σε άθλια κατάσταση. Δεδομένου και του κάκιστου οδικού δικτύου της περιοχής (όχι ότι σήμερα είναι τέλειο) θα απαιτούνταν 2,5 - 3 ώρες για να φτάσει στην Κακαβιά (απόσταση 65 χλμ. περίπου).

Λίγο αργότερα, ξεκίνησε η ελληνική αντιπροσωπεία, με ένα παλαιό Ford, στο οποίο επέβαιναν οι Μπότσαρης - Τσίγγανος και ο στρατιώτης οδηγός. Τελευταία ξεκίνησε η ιταλική αντιπροσωπεία, με μία εντυπωσιακή Lancia…

Στο 15ο χλμ. της διαδρομής περίπου, το ελληνικό αυτοκίνητο παρουσίασε μηχανική βλάβη. Το ιταλικό όχημα που έφτασε σε λίγο, σταμάτησε, ωστόσο, ο Έλληνας οδηγός είπε ότι μπορούσε να την επισκευάσει μόνος του και δεν δέχτηκε τη βοήθεια που πρόσφεραν οι Ιταλοί. Η βλάβη καθυστέρησε για 20 περίπου λεπτά το ελληνικό όχημα. Οι Ιταλοί εν τω μεταξύ, συνέχισαν τη διαδρομή τους και αφού έκαναν μια στάση στο 49ο χλμ. (στη θέση Χάνι Δελβινακίου) για να θαυμάσουν τη μαγευτική θέα (σύμφωνα με τον διοικητή του ελληνικού τάγματος προκαλύψεως που βρισκόταν στην περιοχή) κατευθύνθηκαν προς την Κακαβιά.

Στις 9.55 περίπου, η ελληνική αντιπροσωπεία έφθασε στο 54ο χλμ. του δρόμου Ιωαννίνων - Κακαβιάς - Αργυροκάστρου, στη θέση Ζέπι (ή Ζάπιστα). Η πλούσια βλάστηση της περιοχής, μόλις επέτρεπε να φανεί ο δρόμος. Ξαφνικά, ο οδηγός φρέναρε απότομα και όλοι αντίκρισαν ένα φρικτό θέαμα.

Τα μέλη της ιταλικής αντιπροσωπείας είχαν δολοφονηθεί: ο στρατηγός Τελίνι, ο επίατρος Κόρτι, ο οδηγός Φαρνέτι και ο Βορειοηπειρώτης (από το Λεσκοβίκι) διερμηνέας Αθανάσιος Γκαζίρης. Αγνοούνταν η τύχη του υπασπιστή Μπονατσίνι, ο οποίος βρέθηκε αργότερα νεκρός μέσα στο αυτοκίνητο. Ο Μπότσαρης τηλεγράφησε τα τραγικά νέα στην κυβέρνηση, στη γενική διοίκηση Ιωαννίνων και στο Ε' Σώμα Στρατού.

Φωτογραφία από τον τόπο της δολοφονίας


Από τον υπουργό Εσωτερικών Γ. Παπανδρέου, διατάχθηκε άμεση μετάβαση του διοικητή της Χωροφυλακής συνταγματάρχη Φλωριά και άλλων αξιωματικών στην Ήπειρο. Παράλληλα, έφτασαν στο Ζέπι από τα Γιάννενα, ο γενικός διευθυντής Χωροφυλακής Ηπείρου Πλατής, μαζί με άλλους αξιωματούχους για προκαταρκτική έρευνα.

Από την έρευνα προέκυψαν τα εξής:
i. το έγκλημα ήταν προμελετημένο
ii. στόχος ήταν η ιταλική αντιπροσωπεία
iii. κίνητρο των δολοφόνων δεν ήταν η ληστεία, καθώς πάνω στα θύματα βρέθηκαν χρήματα και αντικείμενα αξίας
iv. οι δράστες ήταν 8 - 10
v. ίχνη που βρέθηκαν, οδηγούσαν σε ένα δρόμο που τελείωνε στην πεδιάδα του Μακρύκαμπου, στο αλβανικό έδαφος
vi. οι δολοφόνοι έκοψαν κορμούς δύο δέντρων και τους τοποθέτησαν στο οδόστρωμα για να αναγκάσουν το ιταλικό αυτοκίνητο να σταματήσει

Ο συνταγματάρχης Πλατής ανακάλυψε ίχνη από τσαρούχια και αρβύλες, υπολείμματα τσιγάρων τύπου Virginia, ένα μικρό κομμάτι από γραμματόσημο και 30 - 40 κάλυκες από φυσίγγια Μάνλιχερ. Η αλβανική αντιπροσωπεία ισχυρίστηκε ότι ο Ιταλός γεωμέτρης Τζιότι, που ήταν μέλος της, παρατήρησε σε κάποιο σημείο της διαδρομής, κοντά στο χωριό Δολιανά, Έλληνες στρατιώτες να κόβουν κορμούς δέντρων, όμοιους μ' αυτούς που βρέθηκαν στο Ζέπι και κατηγόρησε ευθέως τη χώρα μας (συνεπικουρούμενη κι από τους Ιταλούς) για τη δολοφονία.
 Λόγω καταγωγής, γνωρίζουμε πολύ καλά την περιοχή. Πρόκειται περί φαιδρού και έωλου επιχειρήματος. Για να μπορέσουν οι στρατιώτες, το 1923, να μεταφέρουν τους κορμούς στον τόπο της δολοφονίας, θα απαιτούνταν (ακόμα κι αν διέθεταν σούπερ αυτοκίνητα) πολλές ώρες. Οι δρόμοι ήταν άθλιοι, η διαδικασία φορτώματος ξεφορτώματος θα ήταν δύσκολη και, κυρίως, θα αναφερόταν η παρουσία και άλλου αυτοκινήτου στην περιοχή. Ήταν φανερό ότι οι δράστες ήρθαν από το αλβανικό έδαφος και μετά τις δολοφονίες, επέστρεψαν σ' αυτό.

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑΝ ΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΤΗΣ ΚΑΚΑΒΙΑΣ - ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Η Ελλάδα βρέθηκε μετά τη δολοφονία των Ιταλών σε δεινή θέση, κυρίως γιατί το έγκλημα έγινε στο έδαφός της. Οι ιταλικές αξιώσεις ήταν απαράδεκτες και ταπεινωτικές για τη χώρα μας που δεν δέχθηκε να τις ικανοποιήσει. Στην Ιταλία, ξέσπασαν ταραχές, σε βάρος ελληνικών προξενικών αρχών, αλλά και ελληνικών επιχειρήσεων. Ο Μουσολίνι, θέλοντας να δείξει πυγμή, έδωσε εντολή για κατάληψη της Κέρκυρας. Έτσι στις 31/8/1923, 20 - 25 ιταλικά πλοία έφτασαν στο νησί των Φαιάκων. Επικεφαλής τους ήταν ο ναύαρχος Σολάρι.

Σύντομα, οι πρώτοι Ιταλοί αποβιβάστηκαν στο νησί. Ο επικεφαλής τους, πλοίαρχος Φοτσίνι, ζήτησε από το νομάρχη της Κέρκυρας, Πέτρο Ευριπαίο, την άμεση παράδοσή της. Οι διαβουλεύσεις που έγιναν δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα. Γύρω στις 17.00, το ελληνικό τορπιλοβόλο "Υ.3", επιχείρησε να αποπλεύσει, ωστόσο οι Ιταλοί το σταμάτησαν και αιχμαλώτισαν το πλήρωμά του! Την ίδια ώρα, έγινε και το μοιραίο λάθος τους. Βομβάρδισαν το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας, όπου διέμεναν Μικρασιάτες πρόσφυγες και το Νέο Φρούριο, όπου υπήρχαν εγκαταστάσεις και μαθητές της Σχολής της Αστυνομίας Πόλεων. Τελικός απολογισμός: 15 - 16 νεκροί, περισσότεροι από 30 τραυματίες (άλλες αναφορές μιλούν για 200 τραυματίες), κυρίως γυναικόπαιδα.

Οι Ιταλοί κατέλαβαν χωρίς αντίσταση το νησί. Να εξάρουμε τη στάση του νομάρχη Ευριπαίου, του Μητροπολίτη του νησιού (και μετέπειτα Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα), του δήμαρχου Μανιαρίζη και του φρούραρχου Παναγόπουλου.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας


Τις επόμενες μέρες, οι Ιταλοί κατέλαβαν τους Παξούς, τους Αντίπαξους και τα Διαπόντια νησιά. Όμως, ο βομβαρδισμός των φρουρίων της Κέρκυρας και ο θάνατος αμάχων συγκλόνισαν την παγκόσμια κοινή γνώμη. Όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στις Η.Π.Α., την Αυστραλία και χώρες όπως το Περού (!), οι απλοί άνθρωποι αλλά και οι κυβερνήσεις αντέδρασαν έντονα. Η χώρα μας κατέφυγε στην Κοινωνία των Εθνών (Κ.τ.Ε.), που είχε ουσιαστικά ξεκινήσει τη "λειτουργία" της το 1920 στη Γενεύη. Εκεί, οι Ιταλοί βρέθηκαν σε οικτρή θέση. Είναι χαρακτηριστικό ότι χώρες όπως η Ουρουγουάη (!) εξαπέλυσαν μύδρους εναντίον τους. Τελικά, μετά από συμβιβαστική πρόταση του Ισπανού αντιπροσώπου και τα γνωστά "μαγειρέματα" σ' αυτές τις περιπτώσεις, συμφωνήθηκε μια συμβιβαστική λύση που προέβλεπε, μεταξύ άλλων, την καταβολή από την Ελλάδα στην Ιταλία, αποζημίωσης 50.000.000 λιρετών (120.000.000 δραχμών) πράγμα που έγινε.

Επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις, ήταν ο Νικόλαος Πολίτης, που έφερε σε δυσχερή θέση τον Ιταλό ομόλογό του, τέως πρωθυπουργό μάλιστα, Αντόνιο Σαλάντρα. Τελικά, στις 27 Σεπτεμβρίου, οι Ιταλοί αποχώρησαν από την Κέρκυρα, δίνοντας ουσιαστικά τέλος στα παρεπόμενα του επεισοδίου της Κακαβιάς.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΠΟΙΟΙ ΣΚΟΤΩΣΑΝ ΤΟΝ ΤΕΛΙΝΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΣ ΤΟΥ;

Είναι ένα ερώτημα που παραμένει αναπάντητο 93 χρόνια μετά… Θα παραθέσουμε όλες τις εκδοχές.

i. Ο Γρηγόριος Δαφνής υποστηρίζει ότι τους Ιταλούς δολοφόνησαν συμπατριώτες τους μετά από εντολή του Μουσολίνι. Ενισχυτικό της άποψης αυτής, το γεγονός της πολιτικής του αντιπαλότητας με τον Τελίνι.
ii. Η ελληνική κυβέρνηση υποστήριξε, χλιαρά είναι η αλήθεια, αλβανική υπαιτιότητα για τις δολοφονίες. Ωστόσο, θα ήταν ανόητο οι Αλβανοί να δολοφονήσουν κάποιον που ήταν ξεκάθαρα υπέρ τους στη χάραξη των συνόρων. Πάντως, οι Αλβανοί, την ίδια περίοδο, κατηγορήθηκαν και για δολοφονίες στην άλλη πλευρά των συνόρων τους με τη Σερβία.
iii. Οι Ιταλοί και οι Αλβανοί, έριχναν τις ευθύνες στην ελληνική πλευρά, "φωτογραφίζοντας" τον αντισυνταγματάρχη Μπότσαρη ως φυσικό αυτουργό. Ωστόσο, η παρασημοφόρηση με τον ιταλικό μεγαλόσταυρο (!), του Μπότσαρη λίγα χρόνια αργότερα, δείχνει ότι, τουλάχιστον οι Ιταλοί, δεν πίστεψαν ποτέ κάτι τέτοιο.
iv. Υπαίτιος θεωρήθηκε αργότερα από τα Τίρανα, ο ιδιοκτήτης θειούχων λουτρών Βρωμονερίου Φίλιος, ο οποίος θα καταστρεφόταν οικονομικά από παραχώρηση της περιοχής στην Αλβανία. Ωστόσο, φαίνεται αδύνατο να ήταν σε θέση να οργανώσει μια τέτοια ενέργεια.
v. Στα χωριά της περιοχής (βλ. παρακάτω χάρτη Πωγωνίου), ακούγεται πολύ, ακόμα και σήμερα, ότι δράστες της δολοφονίας ήταν οι ληστές Ρετζαίοι, που λυμαίνονταν την περιοχή. Και η αλβανική πλευρά υποστήριξε κάτι τέτοιο. Η ληστεία της τραπεζικής χρηματαποστολής στη θέση Πέτρα (στον δρόμο από Πρέβεζα προς Γιάννενα) το 1926, με την ίδια μέθοδο (τοποθέτηση κορμών δέντρων στο οδόστρωμα), με λεία 15.000.000 αλλά το τραγικότερο, 8 νεκρούς, είναι κάτι που ενισχύει την άποψη αυτή καθώς έχουμε ίδιο modus operandi. Ωστόσο, από τον Τελίνι και τη συνοδεία του δεν κλάπηκε τίποτα. Πώς και γιατί οι περιβόητοι αυτοί ληστές που αμνηστεύθηκαν το 1924 (μετά από δεκάδες δολοφονίες και ληστείες), σκότωσαν 5 παντελώς αδιάφορους γι' αυτούς ξένους; Ακόμα και στην εξομολόγησή τους στον Αθηναγόρα, λίγο πριν εκτελεστούν στην Κέρκυρα το 1930 (κι αφού συνελήφθησαν στη Βουλγαρία το 1928) αρνήθηκαν κάθε εμπλοκή τους στην υπόθεση.

Χάρτης Πωγωνίου



Η δολοφονία Τελίνι, ο οποίος σύμφωνα με γνώστες του θέματος από την περιοχή της Ηπείρου, σκόπευε να φτάσει τα σύνορα της χώρας μας στην Πρέβεζα (!), παραμένει ως σήμερα άλυτο μυστήριο. Και η ελληνική βιβλιογραφία είναι πενιχρή. Μόλις το 2009, κυκλοφόρησε ένα έξοχο βιβλίο με τίτλο "Η ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ 1923" και συγγραφέα τον Ιωάννη Παπαφλωράτο, από το οποίο μπορούν, όσοι θέλουν, να αντλήσουν περισσότερα στοιχεία.

ΠΗΓΗ:http://www.protothema.gr/stories/article/605851/27-augoustou-1923-to-epeisodio-tis-kakavias/,kranosgr

 

Η 1η Μεραρχία Στρατού αποβιβάζεται στη Σμύρνη - ΒΙΝΤΕΟ Ντοκουμέντο

Οι εικόνες είναι από την υποδοχή του Ελληνικού στρατού στη Σμύρνη τον Μάιο του 1919. Στην αρχή του βίντεο διακρίνεται ο πλοίαρχος Μαυρουείδης, κυβερνήτης του θωρηκτού "Αβέρωφ" επικεφαλής της στρατιωτικής αποστολής, ο οποίος διάβασε το διάγγελμα του Έλληνα πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου στους κατοίκους της Σμύρνης . 

Στις 2/15 Μαΐου 1919 ελληνικά στρατεύματα της 1ης Μεραρχίας με διοικητή το στρατηγό Ζαφειρίου αποβιβάσθηκαν στη Σμύρνη και κατέλαβαν την πόλη και τις γύρω περιοχές, με την κάλυψη του Ελληνικού, Γαλλικού και Βρετανικού ναυτικού. Ταυτόχρονα οι Έλληνες είχαν καταλάβει και την Ανατολική Θράκη.
Αιματηρά επεισόδια σημειώθηκαν από τις πρώτες στιγμές της παρουσίας του ελληνικού στρατού στην πόλη, καθώς πυροβολισμοί που ρίχτηκαν από την πλευρά των τουρκικών στρατώνων (χωρίς ποτέ να διευκρινιστεί επακριβώς αν πρόκειτο για προβοκάτσια τρίτης δύναμης ή αυθόρμητη είτε εκ των προτέρων σχεδιασμένη τουρκική ενέργεια έφεραν σαν άμεσο αποτέλεσμα την αντίδραση των ελληνικών δυνάμεων. Υπήρξαν αρκετοί νεκροί και τραυματίες, ενώ η ελληνική διοίκηση, λίγες μέρες αργότερα εκτέλεσε δια τυφεκισμού δυο ευζώνους ως υπαίτιους από ελληνικής πλευράς. Έλληνες και Αρμένιοι της Σμύρνης υποδέχτηκαν τους Έλληνες ως σωτήρες.
Οι Τούρκοι έβλεπαν τους Έλληνες ως κατακτητές στον τόπο τους. Το μεγαλύτερο μέρος του Τούρκικου στρατού στην περιοχή παραδόθηκε στα συμμαχικά στρατεύματα ή κατέφυγε στην ύπαιθρο. Οι Δυτικές δυνάμεις συνέχισαν την κατάκτηση των γύρω περιοχών με σκοπό να ενισχύσουν την θέση τους στην περιοχή της Σμύρνης. Σταδιακά, η Ελλάδα είχε κατακτήσει το μεγαλύτερο μέρος των παραλίων της Μικράς Ασίας. Μέσα σε 15 μόλις μέρες από την άφιξη των ελληνικών δυνάμεων, ολόκληρη η περιοχή των σαντζακίων (διοικητική διαίρεση των Οθωμανών) Σμύρνης και Αϊδινίου είχε καταληφθεί. Ο Μουσταφά Κεμάλ είχε ήδη αρχίσει να κινητοποιεί τους τουρκικούς πληθυσμούς και να τους καλεί να αντισταθούν στην ελληνική κατοχή.

Για την σημερινή μέρα γράφει ο Κάρολος Μπρούσαλης στο historyreporter, “η 1η ελληνική μεραρχία αποβιβάστηκε στη Σμύρνη, στις 2 Μαΐου 1919. Μεταφέρθηκε εκεί με δυο υπερωκεάνια και δώδεκα επιβατικά πλοία που συνοδεύονταν από ένα αντιτορπιλικό και τέσσερα τορπιλοβόλα του ελληνικού πολεμικού στόλου. Για να υπογραμμιστεί η κάλυψη της συμμαχίας στο όλο εγχείρημα αλλά και για να προληφθεί οποιαδήποτε ιταλική ενέργεια, τη νηοπομπή συνόδευαν και τέσσερα βρετανικά αντιτορπιλικά.




Από τα ξημερώματα, χιλιάδες Έλληνες της Σμύρνης συνωστίζονταν στην προκυμαία για να υποδεχτούν τον ελληνικό στρατό. Όταν, στις 7, το πρώτο υπερωκεάνιο φάνηκε να μπαίνει στο λιμάνι, χιλιάδες σημαίες ξεδιπλώθηκαν. Η αποβίβαση ξεκίνησε στις 7.30’, ενώ γονατιστοί οι Σμυρνιοί τραγουδούσαν το εθνικό ύμνο κι ο μητροπολίτης Χρυσόστομος ευλογούσε τους πρώτους φαντάρους και εύζωνες που πατούσαν την ιωνική γη κάτω από τις οδηγίες του μεράρχου, συνταγματάρχη Ν. Ζαφειρίου. Λαός και στρατός έγιναν ένα. Ξεχείλιζε κι από τις δυο πλευρές η συγκίνηση. Με δυσκολία οι αξιωματικοί προσπαθούσαν να επιβάλουν κάποια τάξη. Πρώτη φάλαγγα που ξεκίνησε για τα ενδότερα ήταν αυτή του ταγματάρχη Κ. Τζαβέλα. Οι άνδρες παρατάχθηκαν κατά τετράδες και προχώρησαν, ενώ δεξιά κι αριστερά τους ο κόσμος έτρεχε παραληρώντας από συγκίνηση και ενθουσιασμό.



Σε μια στροφή, με το που φάνηκε κρατώντας υψωμένη τη σημαία ο σημαιοφόρος με τους παραστάτες εύζωνες, μια ομοβροντία ακούστηκε. Ο σημαιοφόρος κι ένας εύζωνας χτυπήθηκαν. Ταυτόχρονα, άρχισαν να πέφτουν πυροβολισμοί από παράθυρα ξενοδοχείων και σπιτιών. Οι Έλληνες είχαν πέσει σε τουρκική ενέδρα. Ανασυντάχθηκαν γρήγορα και ξεκίνησαν συστηματική εκκαθάριση των οπλισμένων Τούρκων, ενώ την ίδια ώρα ο κυβερνήτης του ιταλικού θωρηκτού στο λιμάνι ζητούσε να γίνει απόβαση Ιταλικών αγημάτων «για την αποκατάσταση της τάξης». Του την απαγόρευσε ο Βρετανός ναύαρχος. Η τάξη αποκαταστάθηκε γύρω στις 4 μετά το μεσημέρι, με νεκρούς και τραυματίες πολλούς Έλληνες και Τούρκους. Στη διάρκεια της αναταραχής, σημειώθηκαν και πολλές λεηλασίες και βανδαλισμοί”.

Πηγη:Onalert.gr

Η απόδραση των 16 της ΕΟΚΑ!

Η προσπάθεια της ΕΟΚΑ αποτελεί τον τελευταίο χρονικά εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Η Κύπρος του 1955-1959 αποτέλεσε μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις στις οποίες οι Βρετανοί απέτυχαν να νικήσουν σε έναν αποικιακό πόλεμο.
Διαβάστε την συνέχεια των γεγονότων που αποτέλεσαν τη αρχή του επαναστατικού αγώνα των Κυπρίων - Το πρώτο μέρος μπορείτε να το διαβάσετε κανοντας κλικ εδω.

Καταδίκη μελών της ΕΟΚΑ λόγω της δράσης τους

Στις 22 Ιουνίου 1955, εκδόθηκε από το Κακουργιοδικείο καταδικαστική απόφαση για πέντε μέλη της ΕΟΚΑ, που έδρασαν στη Λάρνακα την 1η Απριλίου 1955. Επιβλήθηκαν ποινές από τρία μέχρι εννέα χρόνια φυλάκισης. Η ποινή των εννέα ετών επιβλήθηκε στον τομεάρχη της Λάρνακας Σταύρο Ποσκώτη. Οι άλλοι τέσσερις καταδικασθέντες είναι ο Μιχαλάκης Παρίδης, ο Ξάνθος Ιακωβίδης, ο Γεώργιος Λυκούργος, ο Ιάκωβος Καϊσερλίδης.
Μετά την καταδίκη τους ο Σταύρος Ποσκώτης, εκ μέρους και των άλλων, είπε μέσα στο δικαστήριο από το εδώλιο του κατηγορουμένου:
«Δεν την φοβίζουν την αδούλωτη ψυχή των Ελλήνων ούτε οι φυλακίσεις ούτε οι καταπιέσεις ούτε οι οποιεσδήποτε των οποιωνδήποτε τιμωρίες. Μέσα στα στήθη μας πάλλουν ελληνικές οι καρδιές μας».

Ο νόμος της 15ης Ιουλίου 1955 για προσωποκράτηση

Στις 15 Ιουλίου 1955, ο Κυβερνήτης πήρε δραστικά μέτρα, για να εξουδετερώσει, όπως νόμιζε, τη δράση της ΕΟΚΑ. Στην επίσημη εφημερίδα της Κυβέρνησης, δημοσιεύτηκε και τέθηκε αμέσως σ' εφαρμογή ο νόμος για προσωποκράτηση. Σύμφωνα μ' αυτόν, αν ο Κυβερνήτης σχημάτιζε τη γνώμη ότι οποιοδήποτε πρόσωπο είναι μέλος παράνομης Οργάνωσης, συλλαμβανόταν με διάταγμα, χωρίς να διατυπωθεί κατηγορία και να διεξαχθεί δίκη, και παρέμενε πολιτικός κρατούμενος για οσοδήποτε χρονικό διάστημα κρινόταν αναγκαίο. Με το νόμο της προσωποκράτησης καταργήθηκε στην Κύπρο το δικαίωμα του habeas corpus των πολιτών.

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απηύθυνε έντονη διαμαρτυρία προς το Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στις 19 Ιουλίου, για τα καταπιεστικά μέτρα, που ο Άγγλος Κυβερνήτης επέβαλε στην Κύπρο, με το νόμο της 15ης Ιουλίου 1955. Μεταξύ άλλων έλεγε: « Το μέτρον τούτο αντίκειται προς τας Βασικάς διατάξεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτου, καταργεί το habeas corpus και δημιουργεί εις την Νήσον αστυνομικόν καθεστώς τρομοκρατίας και Βίας, ουδόλως αφιστάμενον των καθεστώτων, τα οποία εχρησιμοποίησαν κατά την διάρκειαν του πολέμου οι φασίσται και οι ναζί εις τα κατεχόμενα υπ' αυτών εδάφη».

Από τις 15 Ιουλίου 1955 μέχρι τις 22 Φεβρουαρίου 1959, 3.300 περίπου Έλληνες της Κύπρου έζησαν κρατούμενοι για μήνες ή χρόνια στις κεντρικές φυλακές της Λευκωσίας, στο φρούριο της Κερύνειας και σε ειδικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, που κατασκευάστηκαν γι' αυτό το σκοπό στην Κοκκινοτρομιθιά, στην Πύλα, στο Μάμμαρι και στο Πολέμι. Πολιτικοί κρατούμενοι υπήρξαν άνδρες και γυναίκες, λαϊκοί και κληρικοί, εκπαιδευτικοί και μαθητές, αγρότες και εργάτες, γιατί θεωρήθηκαν ύποπτοι για συμμετοχή στον Αγώνα της ΕΟΚΑ. Πάρα πολλοί κατέληξαν στα κρατητήρια ύστερα από απάνθρωπα και πολυήμερα βασανιστήρια.

Η Νίτσα Χατζηγεωργίου, που είχε προσωπική πείρα ως κρατούμενη από τις άθλιες συνθήκες των κεντρικών φυλακών της Λευκωσίας, όταν απολύθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1957, δήλωσε ότι στα κρατητήρια και στον αστυνομικό σταθμό της Ομορφίτας «η ζωή είναι χειρότερη του τάφου. Κάθε μέρα κρατήσεως φέρει εις τους κρατουμένους νέους κλονισμούς του σώματος και της ψυχής»88
Το μέτρο της προσωποκράτησης, καθώς και άλλα χειρότερα που ακολούθησαν, απέβλεπαν στο να ενσπείρουν το φόβο και τον πανικό ανάμεσα στον Κυπριακό λαό, ώστε να καμφθεί το ηθικό του. Το αποτέλεσμα όμως υπήρξε εντελώς αντίθετο. Γιγαντώθηκε η θέληση του λαού ν' αγωνιστεί μέχρι τέλους για τη νίκη.
Για το θέμα της προσωποκράτησης χωρίς δίκη (detension without trial), δημοσιεύθηκε μια σειρά νόμων, που έγιναν από το 1955 μέχρι το 1958. Για τον πρώτο νόμο βλ. Detension of Persons Law, 1955 (section 2): Page 98 in «Statute Laws 1955».

Αποδράσεις των αγωνιστών

Αρκετοί πολιτικοί κρατούμενοι και πολιτικοί κατάδικοι, που ήταν στελέχη της ΕΟΚΑ, έκαναν σχέδια για απόδραση, ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν τον Αγώνα εναντίον των Άγγλων. Αδιαφορούσαν για τις οποιεσδήποτε συνέπειες, που θα είχε η απόδραση τους.
Ο αγωνιστής της ελευθερίας μέσα στο κρατητήριο και στη φυλακή έχανε την προσωπικότητα του και ήταν ένας αριθμός. Υπέφερε ένα συνεχές μαρτύριο, γιατί αγάπησε την ελευθερία της πατρίδας του. Ένιωθε αβεβαιότητα για την προσωπική του ζωή. «Ήταν όμηρος στην άγρια βούληση της στρατοκρατίας».

Στο Βιβλίο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού «Ο απελευθερωτικός μας Αγώνας '55-'59 - Μια πρώτη γνωριμία», έχουμε μια ανάγλυφη εικόνα του ψυχικού κόσμου των κρατουμένων:
«Γρήγορα καταλάβαινες πως ήσουνα δεσμώτης της πιο απάνθρωπης βαναυσότητας, που επιδίωκε με κάθε τρόπο να σου σπάσει τα νεύρα, να σου συντρίψει το ηθικό, να σε κουρελιάσει, να σ' εκμηδενίσει.
Κι είχαν πολλούς τρόπους, διέθεταν όλα τα μέσα να σε βασανίζουν ψυχικά, να σε καταπολεμούν αδιάκοπα. Ένα μονάχα όπλο δεν είχαν. Εκείνο που θα τραυμάτιζε καίρια την πίστη σου. Την πίστη στο Θεό και στον αγώνα της Ελευθερίας. Ήταν το απροσμάχητο κράτος που σε κρατούσε όρθιο. Οι ασύντριπτες δυνάμεις που κατίσχυαν τελικά. Κι όσο συνειδητοποιούσες τούτη τη δύναμη, τόσο πιο πολύ άντεχες. Κι ήσουνα πια έτοιμος για όλα. Το έπαιρνες απόφαση. Στη σκέψη σου άρχιζε μια μυστική λειτουργία. Με το μυαλό και τις αισθήσεις έμπαινε σε κίνηση αργά και μεθοδικά η διαδικασία της απόδρασης. Κατέληγες σ' ένα σχέδιο. Το υπέβαλλες στο Συμβούλιο, την ανώτατη αρχή της ΕΟΚΑ στα κρατητήρια, που όριζε με διαταγή ο Διγενής. Κι αν το σχέδιο και τα ονόματα που προτείνονταν εγκρίνονταν, σου διαβιβαζόταν το μήνυμα της αναμονής. Γιατί εκτός από το δικό σου, υπήρχαν κι άλλα σχέδια αποδράσεων και οπωσδήποτε γινόταν επιλογή προσώπων, σύμφωνα με την κρίση του Συμβουλίου και την έγκριση του Αρχηγού της Οργάνωσης. Έτσι επιτεύχθηκαν κατά καιρούς τολμηρές αποδράσεις, από τα κρατητήρια και τις φυλακές, αγωνιστών που μεγαλούργησαν σε εκπληκτικές πράξεις ανδρείας και δοξασμένης αυτοθυσίας»

Απόδραση 16 αγωνιστών από το φρούριο της Κερύνειας

Το βράδυ της 23ης Σεπτεμβρίου 1955, η ΕΟΚΑ είχε μια μεγάλη επιτυχία. Από το φρούριο της Κερύνειας δραπέτευσαν 16 πολιτικοί κρατούμενοι, σημαίνοντα στελέχη της ΕΟΚΑ, παρά τα αυστηρά μέτρα των Αγγλων. Οι δραπέτες είναι: Μάρκος Δράκος, Λάμπρος Καυκαλίδης, Μιχαλάκης Ρωσσίδης, Λεύκιος Ροδοσθένους, Πέτρος Στυλιανού, Πέτρος Παπαϊωάννου, Ευάγγελος Ευαγγελάκης, Χριστάκης Ελευθερίου, Κωνσταντίνος Λοίζου, Στέλιος Σιάμισης, Χαρίλαος Ξενοφώντος, Παύλος Νικήτας, Ανδρέας Πολυβίου, Παναγιώτης Παπαναστασίου, Δήμος Βρυωνίδης, Μίκης Φυρίλλας.
Το σχέδιο της απόδρασης είχε υποβληθεί στον Διγενή και εγκρίθηκε. Η εκτέλεση του έγινε ως εξής:

Οι 16 κρατούμενοι συγκεντρώθηκαν στο διαμέρισμα του φρουρίου, που είχαν επιλέξει για την απόδρασή τους. Μερικοί απ' αυτούς άρχισαν να κτυπούν με σίδερα κρυμμένα στο θάλαμο το υλικό που συγκρατούσε το παράθυρο, από το οποίο θα κατέβαιναν προς το μέρος της θάλασσας. Για να μην ακούεται ο θόρυβος των κτυπημάτων, άλλοι συγκρατούμενοί τους την ίδια ώρα τραγουδούσαν, χόρευαν, θορυβούσαν. Τα σίδερα του παραθύρου δεν ξεκολλούσαν εύκολα, αλλά τελικά υποχώρησαν στη μυϊκή δύναμη του Πέτρου Παπαϊωάννου. Οι κρατούμενοι χρησιμοποίησαν τα σεντόνια, που είχαν δέσει το ένα με το άλλο, και ένας - ένας κατέβαιναν στην παραλία. Η απόδραση τους κράτησε 16 λεπτά και τελείωσε στις 9:30 μ.μ.

Οι 16 δραπέτες χωρίστηκαν σε μικρότερες ομάδες και προχώρησαν προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Επτά απ' αυτούς συνελήφθησαν. Οι άλλοι εννέα, ο Ευαγγελάκης, ο Ξενοφώντος, ο Καυκαλίδης, ο Δράκος, ο Ροδοσθένους, ο Φυρίλλας, ο Πολυβίου, ο Ελευθερίου και ο Νικήτας, έγιναν μέλη ανταρτικών ομάδων και πρόσφεραν πολλές υπηρεσίες στον Αγώνα.

ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 1Η ΑΠΡΙΛΙΟΥ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ 3Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1955

Κατά την περίοδο αυτή, ο Εθνάρχης Μακάριος μεταβαίνει εις Μπαντούγκ της Ινδονησίας, όπου συγκροτείται το Αφρικανοασιατικό Συνέδριο, και ενημερώνει σε διεθνές επίπεδο για το Κυπριακό πρόβλημα. Στην Κύπρο συγκαλεί το Εθναρχικό Συμβούλιο, που ασχολείται με την πορεία του εθνικού θέματος της Κύπρου. Η Βρετανία αντιτίθεται στην εφαρμογή της αρχής της αυτοδιάθεσης στην Κύπρο και συγκαλεί στο Λονδίνο Τριμερή Διάσκεψη, στην οποία εκπροσωπούνται οι Κυβερνήσεις της Βρετανίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας. Σ' αυτή συζητείται το Κυπριακό πρόβλημα, στη λύση του οποίου εμπλέκεται επίσημα η Τουρκία. Στη διάρκεια της Διάσκεψης οι Τούρκοι επιδίδονται σε Βανδαλισμούς εις βάρος των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης. Η 10η Σύνοδος του ΟΗΕ απορρίπτει την προσφυγή της Ελλάδας για το Κυπριακό πρόβλημα. Στις 25 Σεπτεμβρίου 1955, ανακοινώνεται ο διορισμός του Σερ Τζων Χάρτινγκ ως νέου Κυβερνήτη της Κύπρου.

Ο Εθνάρχης Μακάριος εργάζεται για ενημέρωση επί του Κυπριακού προβλήματος. Η συμμετοχή του στο Αφρικανοασιατικό Συνέδριο εις Μπαντούγκ της Ινδονησίας.
Παράλληλα με τη στρατιωτική δράση της ΕΟΚΑ, ο Αρχιεπίσκοπος και Εθνάρχης Μακάριος κινείται προς πολλές κατευθύνσεις, για να ενημερώνει τη διεθνή κοινή γνώμη στο Κυπριακό πρόβλημα.

Στις 15 Απριλίου 1955, μεταβαίνει εις Μπαντούγκ της Ινδονησίας, όπου συγκροτείται Αφρικανοασιατικό Συνέδριο, στο οποίο συμμετέχουν αρχηγοί και άλλοι επίσημοι 29 κρατών. Οι πιο πολλές από τις χώρες αυτές είχαν διατελέσει υπό αποικιακό ζυγό και έβλεπαν με πολλή συμπάθεια το Κυπριακό πρόβλημα. Στις 23 Απριλίου, ο Αρχιεπίσκοπος συγκάλεσε δημοσιογραφική διάσκεψη στη Μπαντούγκ και σε δηλώσεις του μεταξύ άλλων είπε:

«Η συνδιάσκεψις του Μπαντούγκ αποτελεί ιστορικόν Βήμα δια τον οριστικών ενταφιασμόν του αποικισμού εις τον κόσμον. Όλοι οι εξηρτημένοι λαοί παρακολουθούν μετ' ανακουφίσεως και ικανοποιήσεως τας εργασίας της παρούσης συνδιασκέψεως. Ο Κυπριακός λαός συμμετέχει περισσότερον από κάθε άλλον λαόν των αισθημάτων τούτων. Παρ' όλον ότι το Κυπριακόν ζήτημα δεν εσυζητήθη κατ' άμεσον τρόπον εις την συνδιάσκεψιν, εν τούτοις η υπ' αυτής καταδίκη του αποικισμού εν γένει συμπεριλαμβάνει αυτομάτως και την Κύπρον».

Εξηγώντας ο Αρχιεπίσκοπος ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα της εφαρμογής της αυτοδιάθεσης στην Κύπρο, ανέφερε:

«Εάν η Βρετανία παραχώρηση αυτοδιάθεσιν, υπάρχουν τρία ενδεχόμενα, επί των οποίων θα αποφανθεί ο Κυπριακός λαός. Ταύτα είναι: Ένωσις με την Ελλάδα, ανεξαρτησία ή παραμονή εις την Βρετανικήν Κοινοπολιτείαν».

Σε συνέντευξη του με δημοσιογράφους αιγυπτιακών εφημερίδων αργότερα, στις 18 Μαΐου 1955, μιλώντας για το Συνέδριο της Μπαντούγκ, είπε:

«Ιδιαιτέραν σημασίαν έχει η υπό του Συνεδρίου τούτου καταδίκη του αποικισμού. Το Συνέδριο της Μπαντούγκ κατέφερε το μεγαλύτερον κτύπημα εναντίον του αναχρονιστικού τούτου θεσμού».

Σύγκληση του Εθναρχικού Συμβουλίου στις 13 Ιουνίου 1955

Στις 13 Ιουνίου 1955, ο Εθνάρχης Μακάριος συγκάλεσε στην Αρχιεπισκοπή τα μέλη του Εθναρχικού Συμβουλίου και τα ενημέρωσε για την πορεία του Κυπριακού Αγώνα κατά τους τελευταίους μήνες. Στην προσφώνηση του ανέφερε μεταξύ άλλων τα πιο κάτω:

α) «Προσωπικώς φρονούμεν, ότι το Κυπριακόν ακολουθεί από τίνος συνεχή ανιούσαν, έστω και αν μικραί διακυμάνσεις σημειούνται επί της ανιούσης αυτής. Δεν θέλομεν να είπωμεν, ότι τα πάντα αισίως προχωρούν και να δημιουργώμεν ούτω αυταπάτας ή μυωπάζοντες προ της καταστάσεως να εκφράζωμεν αυταρέσκως ικανοποίηοιν, ώς τίνες πιθανώς να νομίζουν. Προσπαθούμεν να Βλέπωμεν καθαρώς την πραγρατικότητα και όχι να την αποκρύπτωμεν ή να εθελοτυφλώμεν ενώπιον της, αλλά να την αντιμετωπίζωμεν με θάρρος και αισιοδοξίαν. Την αισιοδοξίαν μας δε αυτήν αντλούμεν από την πίστιν μας εις τον Ελληνικόν Κυπριακόν λαόν, την μαχητικήν του διάθεσιν και την αγνήν πατριωτικήν ψυχήν του. Λαός, ο οποίος επί τοσούτον ρακρόν διάστηρα ευρίσκεται υπό δουλικόν ζυγόν και όμως, παρά τας προσπάθειας και τας πιέσεις των κατακτητών του, δεν έμαθε την ευτελή τέχνην του δουλεύειν και κύπτειν τον αυχένα προ του κυριάρχου, αλλά διετήρησε φλογεράν πάντοτε την αγάπην προς την ελευθερίαν, ο λαός αυτός είναι άξιος της ελευθερίας. Και θα την ανάκτηση. Ελπίζομεν δε βασίμως, ότι η ημέρα της Κυπριακής ελευθερίας δεν θα βραδύνη».
β) «Επαναλαμβάνομεν ότι σήμερον πλήρης ταυτότης αντιλήψεων υφίσταται μεταξύ της Ελληνικής Κυβερνήσεως και ημών. Διαφωνούν οι εν Κύπρω κομμουνισταί ηγέται. Αλλά οι κομμουνισταί δεν κάμνουν εθνικόν αγώνα. Τα πάντα βλέπουν και εξετάζουν δια του κομματικού φακού με σύνθημα, υπεράνω όλων το συμφέρον του κόμματος».
γ) «Από εσωτερικής απόψεως εξετάζοντες το Κυπριακόν, παρατηρούμεν ότι η εξέλιξις των πραγμάτων απέδειξε πασιφανώς, ότι το εθνικόν αίτημα του Κυπριακού λαού δεν είναι απλώς συναισθηματική κλίσις και αόριστος πόθος, αλλά συγκεκριμένος σκοπός, δια την πραγμάτωσιν του οποίου εκδηλούται αξιοθαύμαστος μαχητικότης. Ο Κυπριακός λαός κατά τους δέκα τελευταίους μήνας αντεμετώπισε την μεγαλυτέραν τρομοκρατίαν και καταπίεσιν, την οποίαν η αποικιακή Κυβέρνησις εξαπέλυσε ποτέ εις την Νήσον. Την αντεμετώπισε με σθένος και ηρωϊσμόν. Συνέτριψε τας επανειλημμένος συνταγματικός επιθέσεις της κυριάρχου Δυνάμεως, ηψήφησε την επαναφοράν των αντιστασιακών νόμων, αντέδρασε με σθένος εις τα αφελληνιστικά κατά της παιδείας μέτρα της Κυβερνήσεως. Έπραξε δε πάντα ταύτα με υψηλόν φρόνημα, με Βαθειάν πίστιν και αυταπάρνησιν, αναπτύξας εκπληκτικήν μαχητικότητα, ήτις, λόγω της προκλητικής στάσεως της Κυβερνήσεως, πολλάκις εξεδηλώθη κατά τρόπον συναρπαστικόν και τον έφερεν εις βιαίαν σύγκρουσιν με την τοπικήν διοίκησιν. Αι δυναμιτιστικαί απόπειραι και άλλαι μαχητικοί εκδηλώσεις των τελευταίων ημερών μόνον υπό το πρίσμα τούτο δύνανται να ερμηνευθώσιν.
Ανεξαρτήτως όμως της σοβαρός μορφής, την οποίαν προσλαμβάνει εν τη Νήσω η αντίθεσις μεταξύ λαού και Κυβερνήσεως, εκείνο το οποίον προέχει εις την παρούσαν περίπτωσιν, και το οποίον πρέπει να εξαρθή ιδιαιτέρως, είναι η αγωνιστική διάθεσις και η αποφασιστικότης του λαού μας. Ουδέποτε το φρόνημα του Κυπριακού λαού ήτο τόσον υψηλόν και ακμαίον, όσον είναι σήμερον»

Η Τριμερής Διάσκεψη του Λονδίνου

Στις 30 Ιουνίου 1955, ο Βρετανός Πρωθυπουργός Άντονυ Ήντεν ανακοίνωσε στη Βουλή των Κοινοτήτων ότι η Βρετανική Κυβέρνηση προσκάλεσε τις Κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας στο Λονδίνο για μια Τριμερή Διάσκεψη. Έλεγε η πρόσκληση:
«Η Κυβέρνησις της Αυτής Μεγαλειότατος εμελέτησε περαιτέρω το στρατηγικόν και άλλα προβλήματα επηρεάζοντα τόσον το Ηνωμένον Βασίλειον όσον και την Ελλάδα και την Τουρκίαν εις την Ανατολικήν Μεσόγειον. Η Κυβέρνησις φρονεί ότι η συνεργασία των τριών χωρών εις την περιοχήν ταύτην, βασιζόμενη επί αμοιβαίας εμπιστοστύνης, είναι ουσιώδης δια τα κοινά συμφέροντα των, Κατ' ακολουθίαν, η Κυβέρνησις της Αυτής Μεγαλειότητος προσκαλεί τας Κυβερνήσεις της Ελλάδος και της Τουρκίας ν' αποστείλουν αντιπροσώπους, όπως διασκεφθούν μετ' αυτής εις το Λονδίνον εις σύντομον ημερομηνίαν επί πολιτικών και αμυντικών ζητημάτων επηρεαζόντων την Ανατολικήν Μεσόγειον, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου».

Μόλις γνωστοποιήθηκε η πρόσκληση στις Κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εξέφρασε την αντίθεση του, δηλώνοντας σε δημοσιογράφους τα πιο κάτω:
«Η τοποθέτησις του Κυπριακού ζητήματος εντός γενικωτέρων πλαισίων και η ούτω πως γενομένη ανάμιξις της Τουρκικής Κυβερνήσεως ως παράγοντος ρυθμίσεως του Κυπριακού, δεν αποτελεί εγγύησιν δια την ορθήν αντιμετώπισιν και λύσιν της όλης υποθέσεως.
Επί πλέον δεν νοείται συζήτησις του Κυπριακού ερήμην του αμέσως ενδιαφερομένου Κυπριακού λαού. Το ζήτημα μας παραμένει καθαρώς ζήτημα αυτοδιαθέσεως και μόνον επί της βάσεως ταύτης δύναται ορθώς να αντιμετωπισθή και να λυθή.
Μολονότι η χειρονομία αυτή της Μεγάλης Βρετανίας αποτελεί βήμα εκ της απολύτου αρνήσεως εις την υπεύθυνον υπό της Βρετανικής Κυβερνήσεως αναγνώρισιν υπάρξεως σοβαρού ζητήματος, δέον να μη παρασυρώμεθα υπό υπερβολικής αισιοδοξίας, εν αναμονή σαφών και θετικών αποφάσεων»

Το Εθναρχικό Συμβούλιο συνήλθε σε συνεδρία, για να εξετάσει την κατάσταση, που διαμορφωνόταν μετά την πρόσκληση για σύγκληση της Τριμερούς Λιάσκεψης στο Λονδίνο.
Σ' αυτή διαπιστώθηκε ότι οι Άγγλοι επιδίωκαν: 1) τη ματαίωση νέας προσφυγής στα Ηνωμένα Έθνη για το Κυπριακό από την Ελληνική Κυβέρνηση, 2) τη χρησιμοποίηση της επιρροής της Ελληνικής Κυβέρνησης για τη χαλάρωση της αγωνιστικής διάθεσης του Κυπριακού λαού, 3) την εκτροπή του θέματος σε ελληνοτουρκική διένεξη.

Είναι φανερό ότι η Βρετανική Κυβέρνηση συγκάλεσε την Τριμερή Διάσκεψη, γιατί η κατάταση στην Κύπρο χειροτέρευε από τον κλιμακούμενο Αγώνα της ΕΟΚΑ, τον οποίο υποστήριζε θερμά η Ελλάδα. Η Ελληνική Κυβέρνηση επιδίωκε λύση του Κυπριακού με Βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης και δήλωνε ότι θα συνεχίσει τον αγώνα της στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών μέσω της διπλωματίας, ο Ελληνικός δε λαός προέβαινε σε αυθόρμητες και ενθουσιώδεις εκδηλώσεις υπέρ της Κύπρου.

Οι Βρετανοί κινήθηκαν δραστήρια, για να εμπλέξουν την Τουρκία στη λύση του Κυπριακού προβλήματος και να τορπιλίσουν την ετοιμαζόμενη προσφυγή της Ελλάδας στον ΟΗΕ, που απέβλεπε στην εφαρμογή της αρχής της αυτοδιάθεσης για τον Κυπριακό λαό. Στις 4 Ιουλίου 1955, ο Αρχηγός του Γενικού Αυτοκρατορικού Επιτελείου Στρατάρχης Σερ Τζων Χάρντιγκ μεταβαίνει στην Αγκυρα για στρατιωτικές συνομιλίες. Ο Υπουργός των Αποικιών Λέννοξ Μπόυντ έρχεται στην Κύπρο στις 9 Ιουλίου και συνομιλεί με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, στον οποίο προτείνει την εισαγωγή συντάγματος αυτοκυβέρνησης, αποκλείει όμως οποιαδήποτε μεταπολίτευση στο νησί. Έτσι οι συνομιλίες δεν καταλήγουν πουθενά.

Η Ελληνική Κυβέρνηση είχε αποδεχθεί εν τω μεταξύ την πρόσκληση της Βρετανικής Κυβέρνησης για συμμετοχή στη Διάσκεψη του Λονδίνου. Στις 7 Ιουλίου, ο Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Κυβέρνησης Παναγιώτης Κανελλόπουλος παρέδωσε στον Βρετανό Πρέσβη στην Αθήνα Σερ Τσαρλς Πήηκ το πιο κάτω έγγραφο:
«Η Ελληνική Βασιλική ΚυΒέρνησις έλαβε γνώσιν μεθ' ικανοποιήσεως της αποφάσεως της Βρετανικής Κυβερνήσεως περί προσκλήσεως της Ελλάδος και της Τουρκίας εις Τριμερή Συνδιάσκεψιν, εις την οποίαν να συζητηθούν μετ' αυτής στρατιωτικά και πολιτικά ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Η Ελληνική Βασιλική Κυβέρνησις συμφωνεί απολύτως, ότι η συνεργασία της Ελλάδος μετά της Αγγλίας και της Τουρκίας είναι ιδιαιτέρως χρήσιμος δια την άμυναν της Ανατολικής Μεσογείου και είναι πρόθυμος να αποστείλη τους αντιπροσώπους της εις το Λονδίνον εις την εγγυτέραν ημερομηνίαν».
Η αποδοχή της Ελληνικής Κυβέρνησης για συμμετοχή στην Τριμερή Διάσκεψη του Λονδίνου υπήρξε μια έκπληξη για τους Αγγλους. Σημειώνει ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας Χάρολντ Μακμίλλαν στα Απομνημονεύματα του:

«Αποτέλεσε για μένα ευχάριστη έκπληξη το γεγονός ότι ο Βασιλιάς Παύλος έσπευσε να μου στείλει προσωπικό μήνυμα, με το οποίο χαιρετούσε με ικανοποίηση την τολμηρή και διορατική πρωτοβουλία της Μ. Βρετανίας. Με εξέπληξε ιδιαίτερα το ότι ο Έλληνας Υπουργός των Εξωτερικών Στεφ. Στεφανόπουλος δέχτηκε τη βρετανική πρόταση, χωρίς να θέσει οποιουσδήποτε όρους και χωρίς να διατυπώσει επιφυλάξεις, λέγοντας μάλιστα ότι οι Έλληνες θα χαιρόντουσαν να συναντηθούν με τους Τούρκους φίλους των».

Ο Νίκος Κρανιδιώτης σχολιάζοντας την αποδοχή της πρόσκλησης από την Ελληνική Κυβέρνηση γράφει ότι «ήταν ένα τεράστιο ολισθηρά», γιατί «με την απόφαση της αυτή αποδεχόταν την Τουρκία σαν ενδιαφερόμενο μέρος και σαν δικαιούχο παράγοντα στη ρύθμιση του Κυπριακού» («Δύσκολα χρόνια - Κύπρος 1950-1690», σ. 95).

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στις 11 Ιουλίου μετέβη στην Αθήνα, όπου είχε συνομιλίες με την Ελληνική Κυβέρνηση, στην οποία εισηγήθηκε: 1) Άμεση κατάθεση προσφυγής για το Κυπριακό στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. 2) Αποδοχή της πρόσκλησης της Βρετανικής Κυβέρνησης για την Τριμερή Διάσκεψη του Λονδίνου, αφού προηγουμένως η Βρετανική Κυβέρνηση αναλάβει την υποχρέωση να χορηγήσει αυτοδιάθεση στον Κυπριακό λαό.98
Η πρώτη εισήγηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου πραγματοποιήθηκε στις 26 Ιουλίου 1955. Η δεύτερη εισήγηση έπεσε στο κενό, γιατί η Ελληνική Κυβέρνηση ήταν δεσμευμένη με την επιστολή της με ημερομηνία 7 Ιουλίου, που είχε ήδη αποστείλει στη Βρετανική Κυβέρνηση.

Η Τριμερής Διάσκεψη ορίστηκε στις 29 Αυγούστου 1955- Την παραμονή ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξανδρος Παπάγος δήλωσε:
«Δεν θεωρούσε τη διατήρηση της ελληνοτουρκικής φιλίας ασυμβίβαστη με μια ικανοποιητική λύση του Κυπριακού ζητήματος. Αντίθετα πιστεύω ότι η διευθέτηση του προβλήματος αυτού θα ενδυναμώσει ακόμα περισσότερο τους δεσμούς, οι οποίοι υπάρχουν σήμερα ανάμεσα στις δυο χώρες μας».99
Στις 26 Αυγούστου, συνήλθε στη Λευκωσία η Γ' Παγκύπρια Εθνοσυνέλευση, η οποία ασχολήθηκε με την Τριμερή Διάσκεψη του Λονδίνου και διατύπωσε την αντίθεση της προς αυτή.
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος προσφώνησε την Εθνοσυνέλευση και μεταξύ άλλων είπε:
«Το Κυπριακόν είναι καθαρώς ζήτημα αυτοδιαθέσεως και δια την λύσιν του ζητήματος τούτου δεν αποτελεί αρμόδιον σώμα η Τριμερής. Εάν η Βρετανική Κυβέρνησις ενδιεφέρετο ειλικρινώς δια την λύσιν του ζητήματος τούτου, έπρεπε να καλέση εις συνομιλίας τους αμέσως ενδιαφερομένους Κυπρίους. Αι συνομιλίαι έπρεπε να είναι διμερείς μεταξύ της Βρετανικής Κυβερνήσεως και της Ελληνικής, ενεργούσης ως εντολοδόχου της μεγίστης πλειοψηφίας των Κυπρίων. Ποίαν θέσιν έχει εις την Τριμερή δια να παρακαθήση με ίσα δικαιώματα η Τουρκία; Το Κυπριακόν δεν αποτελεί Ελληνοτουρκικην διαφοράν ούτε διαφοράν μεταξύ των τριών Δυνάμεων της Τριμερούς, αλλ' αποτελεί πρωτίστως Αγγλοκυπριακήν και κατ' επέκτασιν Ελληνοαγγλικήν διαφοράν. Η Αγγλική Κυβέρνησις πολύ εκοπίασε να υποδαύλιση Τουρκικόν επί της Κύπρου ενδιαφέρον. Αποτέλεσμα της Βρετανικής ταύτης τακτικής υπήρξε να αρχίσουν και οι ίδιοι οι Τούρκοι να πι-στεύουν ότι έχουν τίτλους ιδιοκτησίας επί της Κύπρου. Λησμονούν ότι δια του 16ου άρθρου της Λωζάννης έχουν ήδη παραιτηθή παντός επί της νήσου δικαιώματος, εάν ποτέ είχον τοιούτον. Εις τα πρακτικά της Συνθήκης ταύτης αναφέρονται μεταξύ άλλων οι εξής λόγοι του αρχηγού της εν Λωζάννη Τουρκικής αντιπροσωπίας και μετέπειτα Πρωθυπουργού και Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας Ισμέτ Πασά: "Κατ' επανάληψιν εδήλωσα ότι η ΚυΒέρνησις της Μεγάλης Εθνοσυνελεύσεως της Τουρκίας δεν εγείρει αξιώσεις επί εδαφών της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, άτινα παρέμειναν εκτός των συνόρων της Τουρκίας».

Η Γ' Παγκύπρια Εθνοσυνέλευση σε ψήφισμα της μεταξύ άλλων δήλωνε ότι «ουδεμίαν θα δεχθή απόφασιν της Τριμερούς, εφ' όσον αυτή δεν είναι σύμφωνος προς την εκπεφρασμένην θέλησιν του Κυπριακού λαού».

Οι εργασίες της Διάσκεψης ξεκίνησαν στις 29 Αυγούστου και έληξαν στις 7 Σεπτεμβρίου 1955. Συνοπτικά αναφέρομε τις θέσεις, που πήραν οι τρεις Υπουργοί Εξωτερικών των χωρών που συμμετείχαν στη Διάσκεψη.

• Ο Μακμίλλαν, Υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, αναφέρθηκε στην κατάληψη της Κύπρου το 1878 από τη χώρα του και στις στρατηγικές ευθύνες, που αναλάμβανε τότε. Ακολούθως μίλησε για τις υπάρχουσες ευθύνες και υποχρεώσεις της Βρετανίας στη Μέση Ανατολή και υποστήριξε ότι η χώρα του πρέπει να εξακολουθήσει να κατέχει την Κύπρο, για να μπορεί να εκπληρώσει αυτές τις υποχρεώσεις. Η πρόταση της Βρετανικής Κυβέρνησης για τους Κυπρίους είναι παραχώρηση αυτοκυβέρνησης μέσα στα πλαίσια των βρετανικών στρατηγικών αναγκών.
• Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Στέφανος Στεφανόπουλος υποστήριξε τη λύση του Κυπριακού προβλήματος με την εφαρμογή της αρχής της αυτοδιάθεσης στο νησί.
• Ο Ζορλού, Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, δεν πρόβαλε την αξίωση να παραχωρηθεί η Κύπρος στην Τουρκία, αλλά είπε ότι η Κυβέρνηση του είναι ικανοποιημένη με το διεθνές καθεστώς που υπάρχει στην Κύπρο.

Για τις θέσεις των εκπροσώπων των τριών χωρών, που πήραν μέρος στην Τριμερή Διάσκεψη του Λονδίνου, είναι πολύ διαφωτιστικό το τηλεγράφημα, το οποίο ο Πρέσβης των Η.Π.Α. στο Λονδίνο Butterworth απέστειλε προς τον Υπουργό Εξωτερικών της χώρας του John Foster Dalles στις 2 Σεπτεμβρίου 1955. Τούτο έχει ως εξής:

«Ακολουθεί περίληψη του επισήμου ανακοινωθέντος, που εκδόθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου σχετικά με το συνέδριο της Κύπρου.
Εξηγώντας την άποψη της Κυβέρνησης της A.M. ο Μακμίλλαν έδωσε έμφαση στις πρωταρχικής σημασίας ευθύνες τριών χωρών προς τους εταίρους τους και σημείωσε ότι οι διαφορές σχετικά με την Κύπρο απειλούσαν την αρμονία μεταξύ των Συμμάχων. Ιστορικά και οι τρεις χώρες είχαν ειδικό συμφέρον στην Κύπρο, αλλά η Κύπρος ήταν τώρα αναμφισβήτητα υπό βρετανική κυριαρχία. Η Κύπρος είναι ζωτικής σημασίας για τις αμυντικές υποχρεώσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν χρειάζεται μόνο «βάση», αλλά κατοχή και χρήση όλης της Κύπρου. Ο ρόλος της Βρετανίας είναι να διατηρήσει το νόμο και την τάξη στην Κύπρο και να προάξει αυτοκυΒέρνηση, που είχε παρεμποδιστεί από τη βία. Η Βρετανία δεν θα εγκατέλειπε τα συμφέροντα και τις ευθύνες της, αλλά ήλπιζε να συμβιβάσει απόψεις μέσω φιλικής συζήτησης.
Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών είπε ότι η Ελλάδα αναγνωρίζει τις αμυντικές υποχρεώσεις της Βρετανίας στη Μέση Ανατολή και τόνισε ότι η αξία της Κύπρου για τη Βρετανία θα ενισχυόταν, αν η επιθυμία των Κυπρίων για αυτοδιάθεση εκπληρωνόταν. «Η μοναδική προσπάθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης είναι να εξασφαλίσει για το λαό της Κύπρου το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης μέσα σε μια λογικά σύντομη περίοδο χρόνου, κατά την οποία η Κύπρος θα έπαιρνε αυτοκυβέρνηση». Η Ελλάδα απορρίπτει τη Βία και, αν η Κύπρος γίνει Ελληνική, η Ελλάδα θα εγγυόταν τις Βάσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και θα ικανοποιούσε τους Τούρκους σχετικά με την Τουρκική μειονότητα στο νησί.
Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών είπε ότι η διοίκηση της Κύπρου είχε μεταβιβαστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο υπό τον όρο ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα Βοηθούσε την Τουρκία σε περίπτωση ρωσικής επιδρομής. Με τη συνθήκη της Λωζάννης η Βρετανία απέκτησε κυριαρχία στο νησί και στους κατοίκους δόθηκε η επιλογή της βρετανικής ή της τουρκικής υπηκοότητας. Η Κύπρος ήταν θέμα που αφορούσε μόνο την Τουρκία και τη Βρετανία και αυτό είχε αναγνωριστεί από όλους που υπέγραψαν τη Συνθήκη. Απόπειρα αλλαγής του καθεστώτος της νήσου ισοδυναμούσε με αναζήτηση τροποποίησης της Συνθήκης. Η Τουρκία θεωρεί το «Κυπριακό πρόβλημα» σαν βρετανική εσωτερική υπόθεση και, αν υπάρχει οποιοδήποτε θέμα αλλαγής του καθεστώτος της, θα πρέπει να επιστραφεί στην Τουρκία. Η Κύπρος ήταν προέκταση της ενδοχώρας της Ανατολίας και οικονομικά συνδεδεμένη με αυτή. Η Κύπρος ελέγχει τα νότια τουρκικά λιμάνια και είναι ζωτικής σημασίας για την άμυνα της Τουρκίας. Είναι επιτακτικό όπως το νησί ανήκει στην Τουρκία ή σε χώρα που ενδιαφέρεται πολύ για την τύχη των ανατολικών γειτόνων της Τουρκίας. Η αρχή της αυτοδιάθεσης, παρόλο που είναι ευγενική ιδέα, «δεν πρέπει να επιτραπεί να γίνει ένα στοιχείο αδικίας, ανασφάλειας και ταραχής. Επιπλέον η Τουρκία δεν αντιτίθεται σε αυτοκυβέρνηση, αλλά η δυσδιάκριτη εφαρμογή της δεν πρέπει να επιτραπεί να προκαλέσει ταραχή». Η Κύπρος χρειάζεται ειρήνη και ησυχία. Οι κληρικοί θα πρέπει να μένουν εκτός πολιτικής. Η κατευθυντήρια αρχή της αυτοκυΒέρνησης θα πρέπει να είναι η παραχώρηση πλήρους ισότητας σε αμφότερους τους Έλληνες και Τούρκους κατοίκους του νησιού.

Το πλήρες κείμενο αποστέλλεται με διπλωματικό σάκκο.

BUTTERWORTH».

Για τις θέσεις Μακμίλλαν και Ζορλού, που διατυπώθηκαν στη Διάσκεψη, αξίζει να κάνουμε πιο κάτω μικρό σχόλιο:

1) Οι θέσεις και των δύο αυτών Υπουργών Εξωτερικών έχουν ως κίνητρο τα συμφέροντα των χωρών τους και βρίσκονται σε αντίθεση με την αρχή της αυτοδιάθεσης, η οποία είναι αποδεκτή παγκοσμίως, γιατί είχε διακηρυχθεί επίσημα τη 16η Δεκεμβρίου 1952 από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, μέλη του οποίου είναι τόσο η Βρετανία όσο και η Τουρκία.
2) Και η Τουρκία και η Βρετανία ήρθαν ως κατακτητές της Κύπρου, την οποία κρατούσαν υπόδουλη για χρόνια πολλά παρά τη θέληση του λαού της. Η πραγματική θέληση του Κυπριακού λαού εκφράστηκε με το Δημοψήφισμα της 15ης Ιανουαρίου 1950.
Ότι οι Βρετανία δεν ήταν διατεθειμένη να παραχωρήσει στους Κυπρίους το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, φαίνεται καθαρά από το τηλεγράφημα, που απέστειλε ο Πρέσβης των Η.Π.Α. στο Λονδίνο προς το Υπουργείο Εξωτερικών της χώρας του, στις 7 Σεπτεμβρίου 1955, τελευταία μέρα της Διάσκεψης. Ένα απόσπασμα είναι το πιο κάτω:

«Ο Ζορλού ρώτησε τον Μακμίλλαν στη διάρκεια της συνάντησης, αν το Ηνωμένο Βασίλειο πίστευε κάτω από όλες τις συνθήκες στην αυτοδιάθεση, στην ερώτηση του οποίου ο Μακμίλλαν απάντησε ουσιαστικά ότι αυτή ήταν μια από ης βασικές αρχές, πάνω στις οποίες στηριζόταν η βρετανική πολιτική, αλλά δεν ήταν αναγκαία κάτω από όλες τις συνθήκες μια δεσπόζουσα αρχή. Ανέφερε για παράδειγμα ότι πρόσφατα στη Βιέννη έλαβε μέρος στη συμπλήρωση συνθήκης που ειδικά είχε αρνηθεί στην Αυστρία το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, διότι η ειρήνη στο θέμα της προσάρτησης της Αυστρίας από τη ναζιστική Γερμανία ήταν πιο σημαντική από το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης για έξι εκατομμύρια Αυστριακούς. Φαντάζομαι ότι αυτοσχεδιασμοί πάνω σ' αυτό το θέμα θα είναι πολυπληθείς στις μέρες που έρχονται.
BUYTTERWORTH».

Ο Γεν. Γραμματέας της Εθναρχίας Κύπρου Νίκος Κρανιδιώτης, ο οποίος είχε αποσταλεί στο Λονδίνο, για να παρακολουθήσει ως παρατηρητής τις εργασίες της Τριμερούς Διάσκεψης, σε έκθεση του προς τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο έγραψε μεταξύ άλλων:
«Η Τριμερής ωργανώθη υπό της Βρετανικής Κυβερνήσεως με αντικεμενικόν σκοπόν να προβάλη επί διεθνούς πεδίου την Τουρκίαν ως απαραίτητον παράγοντα λύσεως του Κυπριακού, να εμφάνιση την Ελλάδα και την Τουρκίαν αντιδικούσας επί της Κύπρου και ν' αναλάβη η ιδία τον ρόλον του μεγαλόψυχου διαιτητού και τελικού ρυθμιστού της όλης υποθέσεως».

Η Τριμερής Διάσκεψη κατέληξε σε αποτυχία. Δεν επιτεύχθηκε καμιά συμφωνία λόγω των διαφορετικών απόψεων, που διατυπώθηκαν σ' αυτή.
Για την Κύπρο και τον Ελληνισμό γενικότερα τα αποτελέσματα υπήρξαν καταστρεπτικά. Με την Τριμερή Διάσκεψη η Τουρκία έμπαινε επίσημα ως ενδιαφερόμενο μέρος για λύση του Κυπριακού. Αυτό εκμεταλλεύτηκε η Μεγάλη Βρετανία στις συζητήσεις που έγιναν αργότερα στην Κύπρο και στον ΟΗΕ και το χρησιμοποιούσε συνεχώς ως σοβαρό επιχείρημα για τη μη ικανοποίηση του αιτήματος του Κυπριακού λαού για αυτοδιάθεση.

Η 10η Σύνοδος της Γενικής Συνέλευσης ίου ΟΗΕ και η αρνητική της απόφαση για το Κυπριακό. Διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στην Κύπρο

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1955, άρχισαν οι εργασίες της 10ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Την 21η Σεπτεμβρίου, η δεκαπενταμελής Γενική Επιτροπή εξέτασε την αίτηση της Ελλάδας για λύση του Κυπριακού προβλήματος με την εφαρμογή της αρχής της αυτοδιάθεσης. Η Επιτροπή αποφάσισε με πλειοψηφία να μην περιληφθεί το Κυπριακό στην ημερήσια διάταξη. Οι επτά χώρες που ψήφισαν εναντίον της ελληνικής προσφυγής είναι η Βρετανία, οι Η.Π.Α., η Γαλλία, η Νέα Ζηλανδία, το Λουξεμβούργο, η Χιλή και η Νορβηγία. Τέσσερις χώρες ψήφισαν υπέρ και άλλες τέσσερις τήρησαν αποχή. Οι Άγγλοι, οι Αμερικανοί και οι Τούρκοι είχαν καλλιεργήσει εχθρικό κλίμα για τις θέσεις της Ελλάδας. Ιδιαίτερα οι Άγγλοι ανέφεραν ότι υπάρχει έδαφος για ενδοσυμμαχικές συζητήσεις, ώστε να εξευρεθεί ειρηνική λύση του Κυπριακού.

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος μετά την πιο πάνω απόφαση της Επιτροπής, σε δήλωση του στις 22 Σεπτεμβρίου είπε:
«Η δια πλειοψηφίας απόφασις της Γενικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών περί μη εγγραφής του Κυπριακού εις την ημερησίαν διαταξιν ηκούσθη εν Κύπρω με αισθήματα μεγάλης πικρίας. Δια μίαν ακόμη φοράν ανήθικοι συναλλαγαί και ανίερα συμφέροντα υπηγόρευσαν τον προπηλακισμόν της ηθικής και του δικαίου. Από της διεθνούς σκηνής εξετυλίχθη δράμα με ανυπέρβλητον τέχνην υποκρισίας εις βάρος του Κυπριακού λαού και πολύ περισσότερον εις βάρος του γοήτρου των Ηνωμένων Εθνών. Αφού όμως η αγγλική διπλωματία κατώρθωσε να κλείση την ειρηνικήν και νόμιμον οδόν των Κυπρίων προς τα Ηνωρένα Έθνη, προς ποίαν κατεύθυνσιν εξωθεί τον Κυπριακών λαόν; Παραρένει ανοικτή η οδός δι' επανάληψιν των τριμερών συζητήσεων, εδήλωσεν ο Βρετανός Υφυπουργός των Εξωτερικών κ. Νάττιγκ. Να ακούσωμεν δηλαδή δια πολλοστήν φοράν εις επανάληψιν της Τριμερούς Διασκέψεως του Λονδίνου, ότι η αρχή της αυτοδιαθέσεως δεν είναι δυνατόν να εφαρμοσθή επί της Κύπρου».

Η δήλωση του Αρχιεπισκόπου κατέληξε στα εξής:
«Ο Κυπριακός λαός παρά την πικρίαν, την οποίαν δοκιμάζει, θα συνέχιση τον αγώνα του. Εντός ολίγου θα καλέσωμεν τον Κυπριακόν λαόν εις νέα στάδια παθητικής αντιστάσεως. Η αντίστασίς μας δεν θα καμφθή από τας οιασδήποτε αντιξοότητας, αι οποίαι αντιθέτως χαλκεύουν την θέλησίν μας να αγωνισθώμεν μέχρις επικρατήσεως του δικαίου μας».

Στις 23 Σεπτεμβρίου, η εγγραφή του Κυπριακού συζητήθηκε και στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, όπου και πάλιν καταψηφίστηκε. Εναντίον της προσφυγής ψήφισαν 28 χώρες και υπέρ της προσφυγής 22. Τήρησαν αποχή 10 χώρες.
Τα μέλη του Εθναρχικού Συμβουλίου μετά την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, αποφάσισαν ως πρώτο μέτρο αντίδρασης την υιοθέτηση της παραίτησης των κοινοτικών Αρχών και μελέτησαν και άλλα μέτρα παθητικής αντίστασης.
Σ' όλες τις πόλεις της Κύπρου συγκροτήθηκαν μαχητικές διαδηλώσεις. Στη διαδήλωση της Λεμεσού, που έγινε στις 27 Σεπτεμβρίου, πυροβολήθηκε θανάσιμα από Άγγλους ο δεκαεξάχρονος Ανδρέας Γεωργίου.
Στις 29 Σεπτεμβρίου, πραγματοποιήθηκε 24ωρη παναπεργία σ' όλη την Κύπρο και σχηματίστηκαν ογκώδεις διαδηλώσεις στις πόλεις και σε πάρα πολλά χωριά.

Διορισμός νέου Κυβερνήτη στην Κύπρο

Τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου του 1955 συνέπεσαν με την απόφαση της Αγγλικής Κυβέρνησης για αντικατάσταση του Κυβερνήτη Άρμιτεΐτζ. Στις 25 Σεπτεμβρίου, ανακοινώθηκε το όνομα του νέου Κυβερνήτη της Κύπρου: Σερ Τζων Χάρντιγκ

Πηγή - Βαρνάβας Ανδρέας - Η ιστορία του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59

 ********************************************************

H Σφαγή της Χίου - 30 Μαρτίου 1822

Εκατόν δεκαπέντε χιλιάδες άνθρωποι χάθηκαν, δολοφονήθηκαν, ξεριζώθηκαν... Άνδρες, γυναίκες, παιδιά. Το αίμα έτρεχε ποτάμι, μέχρι τη θάλασσα. Το γαλάζιο του νερού βάφτηκε κόκκινο. Ουρλιαχτά, θάνατος, απόγνωση. Καμμένη γη. Χωριά ολόκληρα πυρπολήθηκαν. Μητέρες μέσα στους καπνούς ψάχνουν να βρουν τα παιδιά τους. Τα πρόσωπα τους μαύρα από τις στάχτες. Βλέμμα θολό. Το βλέμμα της τρέλας. Που να κρυφτούν; Δεν ξέρουν.

Τούρκοι παντού. Αγρίμια. Δολοφονούν, βιάζουν. Κατακόκκινοι βαμμένοι από το αίμα των αθώων θυμάτων τους συνεχίζουν να σκοτώνουν όποιον βρουν στο διάβα τους. Η Χίος πεθαίνει...30 Μαρτίου 1822

Τι συνέβη όμως και φτάσαμε σε αυτή τη σφαγή; Το δολοφονικό χέρι του Τούρκου θα μπορούσε να κοπεί, πριν καν βγάλει το γιαταγάνι; Ας δούμε τα γεγονότα που προηγήθηκαν και οδήγησαν σε μια από τις μαζικότερες σφαγές της ιστορίας του ανθρώπινου γένους.

Η Χίος ήταν πάντα ένα νησί που ευημερούσε, τόσο οικονομικά όσο και πολιτισμικά. Οι Χιώτες μια πάστα ανθρώπου που έχει στο αίμα του την αλμύρα της θάλασσας, διακρίνονταν πάντα για τη ναυτοσύνη τους. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί Λεβέντες* στα πλοία των Οθωμανών ήταν Χιώτες. Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι οι Χιώτες σε ελληνικά ή σε Οθωμανικά πλοία κυριαρχούσαν από τη Μαύρη θάλασσα μέχρι τις ακτές της Αφρικής. Το ευλογημένο νησί της Χίου είχε όμως και άλλο ένα “ατού”. Τα μαστιχόδεντρα. Το δέντρο που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο και τους καρπούς του οποίου, λάτρεψαν όλοι οι Σουλτάνοι.

Στις αρχές του 1800 η ευημερούσα Χίος αριθμούσε 120.100 ψυχές εκ των οποίων οι 117.000, ήταν Έλληνες, οι 3.000 Τούρκοι και οι 100 Εβραίοι. Το εμπόριο μαστίχας ανθούσε, το εμπόριο με τα παράλια της Μικρασίας ήταν στο ζενίθ του και οι Χιώτες μπορεί να ζούσαν μια σχετικά ελεύθερη καλή και άνετη ζωή, αλλά ποτέ δεν ξέχασαν ότι ήταν Έλληνες. Ο Σουλτάνος Μαχμούτ ο Β, τους είχε δώσει άτυπα μια σχετική αυτονομία αφού ποτέ δεν του δημιούργησαν κάποιο πρόβλημα.

Η σπίθα της επανάστασης στην Ελλάδα δεν άφησε τους Χιώτες τυπικά αδιάφορους αλλά στο νησί επικρατούσε ηρεμία. Ακόμη και όταν ο Τομπάζης πήγε να τους ξεσηκώσει, τον Απρίλη του 1821, δεν έγινε τίποτε. Κάποια χιλιόμετρα βορειότερα ο Σουλτάνος έβλεπε την επανάσταση να φουντώνει στην Ελλάδα, αλλά τα αγαπημένα του παιδιά οι Χιώτες να μην ακολουθούν. Ο Μαχμούτ ο Δεύτερος συνέχιζε στα ανάκτορα του Τοπ Καπί να πίνει τα χιώτικα με γεύση μαστίχας σερμπέτια του, ικανοποιημένος.

Όμως σχεδόν ένα χρόνο μετά στις αρχές του Μάρτη του 1822, ο Σάμιος Λυκούργος Λογοθέτης, αποβιβάζεται στη Χίο με 1500 άνδρες και μαζί με τον Χιώτη Αντώνη Μπουρνιά ξεσηκώνουν το λαό. Οι διαφωνίες ανάμεσα στους κατοίκους του νησιού είναι έντονες. Τελικά η σπίθα ανάβει και οι 3.000 Τούρκοι μαζί με τη φρουρά του νησιού οχυρώνονται στο κάστρο. Όμως για άλλη μια φορά η προχειρότητα στην κατάστρωση ενός σχεδίου αλλά και οι έριδες για την αρχηγεία, προδίδουν τους Έλληνες. Οι Τούρκοι ταμπουρωμένοι δεν παραδίδονται ενώ τα μαντάτα της εξέγερσης φτάνουν μέχρι το Τοπ Καπί.

Ο Σουλτάνος γίνεται έξαλλος. Θεωρεί ότι οι Χιώτες που τόσα “προνόμια και αυτονομία” τους προσέφερε, τον πρόδωσαν. Όμως αυτό που τον έκανε έξαλλο ήταν φυσικά άλλο. Εάν επικρατούσε η επανάσταση στο νησί, θα έχανε σημαντικότατους οικονομικούς πόρους, αφού τα μαστιχόδεντρα και ο φόρος που έπαιρνε από αυτά, πλέον δεν θα του άνηκαν.

Διατάζει τον έμπιστο ναύαρχο του Καρά Αλή να καταπνίξει την επανάσταση. Στις 30 Μαρτίου του 1822 και μετά από έντονο κανονιοβολισμό, ο Μαύρος-Αλής αποβίβασε στην ακτή 7.000 άνδρες και με τη συνδρομή της τουρκικής φρουράς κατέστειλε εύκολα και σύντομα την εξέγερση, εκμεταλλευόμενος τον κακό σχεδιασμό της και τις έριδες (όπως είπαμε) για την αρχηγία μεταξύ Μπουρνιά και Λογοθέτη. Οι δύο τους υποχώρησαν στο εσωτερικό του νησιού φωνάζοντας: “ο σώζων εαυτό σωθήτω”

Από εκεί και μετά ξεκίνησε η σφαγή. Ο θάνατος χόρευε για μήνες πάνω από τη Χίο: 42.000 άνθρωποι σφαγιάστηκαν, 23.000 διέφυγαν στο εξωτερικό και στην Ελλάδα και 50.000 έγιναν σκλάβοι. Υπολογίζεται ότι γλύτωσαν και παρέμειναν στο νησί 1500 – 2000 άνθρωποι.

Η νέμεσις για τον Καρά- Αλή θα έρθει τις πρώτες ημέρες του Ιουνίου του 1822, όταν ο Κανάρης θα πυρπολήσει και θα ανατινάξει την Ναυαρχίδα του στόλου του και ο ίδιος ο Καρά Αλής θα πάει να συναντήσει τα αθώα θύματα του στον κάτω κόσμο.

Η σφαγή των χιλιάδων αθώων της Χίου προκάλεσε αποτροπιασμό και αηδία στην Ευρώπη. Η κοινή γνώμη ξεσηκώθηκε και οι τάξεις των φιλελλήνων πύκνωσαν. Αυτόπτες μάρτυρες περιέγραψαν τις φρικιαστικές σκηνές στις εφημερίδες, ζωγράφοι (Ντελακρουά) τις απεικόνισαν και ποιητές (Ουγκώ, Χέμανς, Πιέρποντ, Χιλ, Σιγκούρνεϊ) έψαλλαν τη θλιβερά καταστροφή. Πολλοί έκαναν λόγο για το ασυμβίβαστο της τουρκικής φυλής με τον ανθρωπισμό, ενώ άλλοι τόνισαν την αδυναμία συνύπαρξης Χριστιανών και Μουσουλμάνων.

*Λεβέντης σημαίνει στα Τούρκικα ότι και στη γλώσσα μας: Ο ατρόμητος, το παλικάρι. Λεβέντης ήταν όποιος υπηρετούσε στο οθωμανικό ναυτικό και είχε ένα μόνο καθήκον. Να κάνει τα ρεσάλτα στα άλλα πλοία. Στις ναυμαχίες τα πλοία πλεύριζαν το ένα το άλλο και πετούσαν γάντζους δεμένους με σχοινιά. Οι Λεβέντες ήταν οι πρώτοι που ορμούσαν στο αντίπαλο πλοίο για να το καταλάβουν. Οι πρώτοι που πρότασσαν τα κορμιά τους. Πολεμούσαν σαν σκυλιά και εξολόθρευαν τους εχθρούς.

Πηγη:Onalert.gr

 

Τοπάλ Οσμάν: Ποιος ήταν ο αδίστακτος σφαγέας των Ποντίων

Ο Οσμάν Φερουντούν Ζαντελέρ (1884) ήταν γιος του Χατζή Μεχμέτ και της Ζεϊνέπ, μουσουλμάνων προσφύγων από το Λαζιστάν. Σύμφωνα με

μαρτυρίες Ελλήνων της Κερασούντας, ο Οσμάν από μικρός δούλευε ως βοηθός (τσιράκι) σε ελληνικό ξυλουργείο της πόλης, γεγονός που του δημιούργησε σύμπλεγμα κατωτερότητας και απωθημένα απέναντι στους Έλληνες, οι οποίοι κυριαρχούσαν σε όλους τους τομείς στην κοινωνία της Κερασούντας.

Σε νεαρή ηλικία γίνεται μέλος της μυστικής παραστρατιωτικής οργάνωσης των Νεότουρκων Τεσκιλάτ-ι-Μαχσούσα, και συμμετέχει ως εθελοντής στον Βαλκανικό Πόλεμο, όπου τραυματίζεται στο δεξί γόνατο κι από τότε ονομάζεται Τοπάλ –δηλαδή «χωλός (κουτσός)– Οσμάν».

Με την επιστροφή του, τον Δεκέμβρη του 1913, οργανώνει τη μουσουλμανική νεολαία της Κερασούντας στην προαναφερθείσα παραστρατιωτική οργάνωση και εξασφαλίζει σημαντικό αριθμό όπλων και πυρομαχικών για τον εξοπλισμό της. Στη συνέχεια παίζει ενεργό ρόλο στα δραματικά γεγονότα της Γενοκτονίας των Αρμενίων και έπειτα των Ελλήνων, με αποτέλεσμα να καταζητείται από τις οθωμανικές αρχές για την εγκληματική του δράση.

Μετά την απόβαση της επιτροπής του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στην Κερασούντα (8/5/1919), τον θερμό λόγο υποδοχής της από τον δικηγόρο Παναγιώτη Ερμείδη και την ανύψωση της σημαίας του Πόντου στο Κάστρο της πόλης, ο καταζητούμενος Τοπάλ Οσμάν συλλαμβάνει με τους άνδρες του τον Παναγιώτη Ερμείδη, του κόβει τη γλώσσα, ενώ κόβει και τα χέρια του Έλληνα που ανήρτησε τη σημαία. Στη συνέχεια τους σκοτώνει και περιφέρει τα πτώματά τους στην πόλη της Κερασούντας, για εκφοβισμό των Ελλήνων κατοίκων.

Μετά από μυστική συνάντηση με τον Μουσταφά Κεμάλ εξασφαλίζει τη «νομιμοποίηση» των εγκλημάτων του και δεσμεύεται να συνεχίσει το καταστροφικό του έργο εναντίον των Ελλήνων, λέγοντας: «Να μην ανησυχείτε καθόλου στρατηγέ μου. Όλους αυτούς τους Πόντιους Ρωμιούς θα τους περιποιηθώ έτσι, που θα πνιγούν όλοι τους μέσα στις σπηλιές, σαν τις γαϊδουρινές μέλισσες».

Μετά τη νομιμοποίηση της δράσης της από τον Κεμάλ η ομάδα ατάκτων του Τοπάλ Οσμάν, που μέχρι το 1919 δεν ξεπερνούσε τα 100 άτομα, στις αρχές του 1920 αριθμεί 5.000 άτομα. Κι αυτό γιατί όσοι συμμετείχαν στις «επιχειρήσεις» γίνονταν πλούσιοι από τις περιουσίες των Ελλήνων που λεηλατούσαν. Παράλληλα, οι άτακτοι καταστρέφουν εκατοντάδες χωριά και θανατώνουν χιλιάδες Έλληνες, υπό το κάλυμμα της καταπολέμησης του αντάρτικου των Ελλήνων του Πόντου.

Στα τέλη του 1922 ο Τοπάλ Οσμάν εγκαθίσταται στην Άγκυρα, ως διοικητής της Προεδρικής Φρουράς· την 27η Μαρτίου 1923 στο σπίτι του στο Σαμάνπαζαρι, κατόπιν εντολής του Κεμάλ, σκοτώνει διά στραγγαλισμού τον βουλευτή Τραπεζούντας, αντικεμαλικό Αλή Σιουκρού (φωτ. αριστερά).

Η ανακάλυψη του πτώματός του από τους φίλους του, αλλά και η εξασφάλιση αυτοπτών μαρτύρων εις βάρος του Τοπάλ Οσμάν, οδηγούν τον Κεμάλ να δώσει εντολή για εξόντωσή του· ο ίδιος με τη γυναίκα του εγκαταλείπουν το προεδρικό μέγαρο και εγκαθίστανται σε κρυφό μέρος.

Όταν ο Τοπάλ Οσμάν αντιλαμβάνεται τις προθέσεις του Κεμάλ, σκοπεύει να τον σκοτώσει και επιτίθεται με τους ενόπλους του στο προεδρικό μέγαρο, το οποίο, καθώς δεν βρήκε κανέναν μέσα, το λεηλατεί. Ύστερα οχυρώνεται στο στρατόπεδό του, όμως μετά από πολύωρη μάχη με τις μονάδες του τακτικού στρατού, συλλαμβάνεται τραυματισμένος και εκτελείται, ενώ το πτώμα του θάβεται επιτόπου. Ήταν 2 Απριλίου του 1923.

Ο Μουσταφά Κεμάλ, για να αποσείσει εξ ολοκλήρου από πάνω του τις ευθύνες για τη δολοφονία του Αλή Σιουκρού, ξεθάβει και κρεμάει μπροστά από το κτήριο της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης από το ένα πόδι το ακέφαλο πτώμα του Οσμάν.

Το πτώμα μένει εκεί κρεμασμένο επί μέρες, ενώ παράλληλα ο Κεμάλ στέλνει τηλεγράφημα προς το λαό της Τραπεζούντας με το οποίο εκφράζει τη λύπη του για το θάνατο του βουλευτή. Το 1925 δίνει άδεια να μεταφερθούν τα οστά του Τοπάλ Οσμάν στην Κερασούντα και να κατασκευαστεί μνημείο στο κάστρο της πόλης. Η μνήμη του δεν αποκαταστάθηκε ποτέ, γιατί δεν είναι δυνατόν να δικαιολογηθεί η εκτέλεσή του από τον Κεμάλ.

taxalia

 

Πώς ξεκίνησε η πρώτη σταυροφορία το 1095 και ποιος ο ρόλος του Κομνηνού

Γράφει και μεταφράζει ο Κωνσταντίνος Σαπαρδάνης

Το 1095, ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός έστειλε πρέσβεις στον Πάπα να ζητήσουν βοήθεια για την αντιμετώπιση των Σελτζούκων Τούρκων, οι οποίοι είχαν καταλάβει μεγάλα εδάφη στη Μικρά Ασία και είχαν φτάσει στη Νίκαια –πολύ κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Ο Πάπας, με τη σειρά του, έκανε μια δημόσια ομιλία στο Συμβούλιο του Clermont όπου κήρυξε αυτό που θα ονομαζόταν αργότερα η πρώτη Σταυροφορία. Υπάρχουν διαφορετικές (αλλά παρόμοιες) μαρτυρίες για το διάγγελμα που έβγαλε προς αυτόν τον σκοπό, μία από τις οποίες μεταφράζεται παρακάτω –πρόκειται για τη μαρτυρία του Ροβέρτου του Μοναχού (Robert the Monk) από το βιβλίο του Historia Hierosolymitana. Την απέδωσε γραπτώς 21 με 27 χρόνια μετά την ίδια την ομιλία, αλλά θεωρείται αξιόπιστη καθώς ο ίδιος ήταν παρόν. Πρόκειται για περιγραφή της ομιλίας, και όχι για μια λέξη προς λέξη παράθεση του λόγου του Πάπα.

Αυτά έλαβαν χώρα περίπου τέσσερις δεκαετίες μετά το Σχίσμα του Χριστιανισμού σε Καθολικισμό και Ορθοδοξία, και ενώ ο Πάπας και ο Κομνηνός βρίσκονταν σε επικοινωνία από το 1089 συζητώντας την επανένωση των δύο εκκλησιών.

Στον λόγο του, ο Πάπας κάνει έκκληση στους πιστούς να υπερασπιστούν τους ομόθρησκούς τους στην Ανατολή και να ανακτήσουν τα ιερά εδάφη της Επαγγελίας για τη δόξα του Θεού. Υπόσχεται σε όσους συμβάλλουν στην προσπάθεια πως θα συγχωρεθούν οι αμαρτίες τους, καθώς η εκστρατεία θα είναι το έργο του Θεού. Οι Τούρκοι, που παρουσιάζονται ως «άπιστοι», περιγράφονται με τον χειρότερο τρόπο: είναι αιμοσταγείς βάρβαροι, υπό τον ζυγό των οποίων οι Χριστιανοί υποφέρουν με τρομερά βασανιστήρια, και βέβηλοι των ιερών μνημείων του Χριστιανισμού και των ίδιων των εδαφών που κατέκτησαν. Οι Φράγκοι από την άλλη, επαινούνται για την ανδρεία τους, τη δύναμη και την δόξα τους στη μάχη, και καλούνται να ξεχάσουν τις μεταξύ τους διχόνοιες για να αντιμετωπίσουν τον κοινό εχθρό. Πλούσιοι και φτωχοί καλούνται να πολεμήσουν, οι παπάδες όμως εξαιρούνται αν δεν πάρουν «έγκριση» από τους επισκόπους τους. Η πίστη του λαού χρησιμοποιείται από τον Πάπα αφειδώς, καθώς τους παροτρύνει να αφήσουν στην άκρη όποιες ανησυχίες έχουν για τις εγκόσμιες υποχρεώσεις τους και για τις οικογένειές τους, χρησιμοποιώντας λόγια του Ιησού, καλώντας τους να ακολουθήσουν τη διδασκαλία του.

Σε μία άλλη περιγραφή της ίδιας ομιλίας, από τον Guilbert de Nogent, περιλαμβάνεται ένα ιδιαίτερο επιχείρημα του Πάπα για να πείσει τους πιστούς. Σύμφωνα με τους προφήτες, λέει, ο ερχομός του Αντίχριστου είναι επικείμενος. Όταν έρθει θα εξοντώσει τους τρεις Χριστιανούς βασιλιάδες της Αιγύπτου, της Αφρικής και της Αιθιοπίας. Τον καιρό όμως που εκφωνήθηκε ο λόγος δεν υπήρχαν Χριστιανοί βασιλιάδες στις περιοχές αυτές. Οπότε ήταν καθήκον των πιστών να τοποθετήσουν ομόθρησκούς τους σ’ εκείνους τους θρόνους με σκοπό την εκπλήρωση της προφητείας (προφανώς εννοούσε πως ο ερχομός του Αντίχριστου είναι αναγκαίος για να ακολουθήσει η Δευτέρα Παρουσία, την οποία κάθε καλός Χριστιανός πρέπει να αναμένει ευπρόσδεκτα).

Ο Κομνηνός είχε στόχο να προσκαλέσει μερικές μόνο δυνάμεις μισθοφόρων, όχι το μεγάλο πλήθος που κατέφτασε στις περιοχές του Βυζαντίου (ήδη οι πρώτοι έφτασαν το 1096), που τον κατέπληξε και του προκάλεσε αμηχανία. Δεν ήταν έτοιμος να εφοδιάσει τον μεγάλο αριθμό στρατιωτών (άνδρες, γυναίκες και παιδιά), οι οποίοι τότε προχώρησαν σε πλιάτσικο των περιοχών απ’ όπου περνούσαν.

Ένας δευτερεύον στόχος της εκστρατείας, η κατάληψη της Ιερουσαλήμ, έγινε ο κύριος σκοπός της, και επιτεύχθηκε το 1099. Σύμφωνα με πιο ύστερα κηρύγματα του Πάπα, διαφαίνεται πως είχε από την αρχή στόχο του την ιερή πόλη.

Robert the Monk – απόσπασμα από το Historia Hierosolymitana

Ω, Φράγκικη φυλή, φυλή πέρα από τα βουνά, φυλή εκλεκτή και αγαπημένη απ’ το Θεό καθώς λάμπει σε πολλά σας έργα ξεχωριστή από όλα τα έθνη χάρη στη θέση της χώρας σας, όπως και στην καθολική σας πίστη και την υπόληψη της ιερής εκκλησίας! Σε σας απευθύνεται η ομιλία μας και για σας προορίζεται η προτροπή μας. Επιθυμούμε να μάθετε ποιος θλιβερός λόγος μας οδήγησε στη χώρα Σας, ποιος κίνδυνος μάς έφερε που απειλεί εσάς και όλους τους πιστούς.

Από την περιοχή της Ιερουσαλήμ και την πόλη της Κωνσταντινούπολης μια φριχτή ιστορία έχει γνωστοποιηθεί και έχει φτάσει στα αυτιά μας πολύ συχνά, δηλαδή, πως μία φυλή από το βασίλειο των Περσών, μια καταραμένη φυλή, μια φυλή πλήρως αποξενωμένη από το Θεό, μια γενιά εγκαταλελειμμένη η οποία δεν έχει απευθύνει την καρδιά της και δεν έχει αποδώσει το πνεύμα της στο Θεό, έχει εισβάλει στα εδάφη εκείνων των Χριστιανών και τις έχει ερημώσει με τη μαχαίρα, με λεηλασία και φωτιά˙ έχει οδηγήσει ένα μέρος από τους κρατούμενους μέσα στην ίδια της τη χώρα, και ένα μέρος έχει καταστρέψει με ανελέητα βασανιστήρια˙ έχει είτε εντελώς καταστρέψει τις εκκλησίες του θεού είτε τις έχει σφετεριστεί για τελετουργίες της δικιάς της θρησκείας. Καταστρέφουν τους βωμούς, αφού τους έχουν ατιμάσει με την ακαθαρσία τους. Περιτομούν τους Χριστιανούς, και το αίμα της περιτομής είτε το αλείφουν στους βωμούς είτε το χύνουν στα δοχεία της βαφτιστικής κολυμπήθρας. Όταν επιθυμούν να βασανίσουν ανθρώπους με χαμερπή θάνατο, κάνουν διάτρηση στους αφαλούς τους, και τραβώντας το άκρο των εντόσθιών τους, το δένουν σε παλούκι˙ έπειτα με μαστίγωμα οδηγούν το θύμα τριγύρω μέχρι τα σωθικά να ξεχειλίσουν και το θύμα να πέσει εξαντλημένο στο έδαφος. Άλλους τους δένουν σε στύλο και τους τρυπούν με βέλη. Άλλους τους υποχρεώνουν τα προτείνουν τους λαιμούς τους και μετά, ορμώμενοι με γυμνά σπαθιά, επιχειρούν να κόψουν το λαιμό με ένα μοναδικό χτύπημα. Τι να πω για τον αποτρόπαιο βιασμό των γυναικών; Το να μιλήσει κανείς γι’ αυτό είναι χειρότερο από το να μείνει σιωπηλός. Το βασίλειο των Ελλήνων είναι τώρα διαμελισμένο από αυτούς και στερημένο εδαφών τόσο εκτενών ώστε να μην μπορεί να το διασχίσει κανείς σε μια πορεία δύο μηνών. Σε ποιον, λοιπόν, ανήκει το έργο της εκδίκησης γι’ αυτές τις αδικίες και της ανάκτησης αυτής της υπερκείμενης περιοχής, αν όχι σε εσάς; Εσάς, στους οποίους περισσότερο από άλλα έθνη ο Θεός έχει απονέμει αξιόλογη δόξα στη μάχη, σπουδαίο κουράγιο, σωματική σφριγηλότητα, και δύναμη που ταπεινώνει τις τριχωτές κεφαλές αυτών που σας αντιστέκονται.

Επιτρέψτε στις πράξεις των προγόνων σας να σας παρακινήσουν και να διεγείρουν το μυαλό σας προς ανδρεία επιτεύγματα˙ τη δόξα και τη μεγαλοσύνη του βασιλιά Κάρολου του Μεγάλου, και του γιου του Λουδοβίκου, και των άλλων βασιλέων, που έχουν καταστρέψει τα βασίλεια των παγανιστών, και έχουν επεκτείνει σε αυτές τις χώρες το έδαφος της ιερής εκκλησίας. Επιτρέψτε στον ιερό τάφο του Κυρίου και Σωτήρα μας, που είναι κατειλημμένος από ακάθαρτα έθνη, να σας παρακινήσει ιδιαιτέρως, και τα ιερά μέρη που τώρα δέχονται ατιμωτική μεταχείριση και μολύνονται ασεβώς με τη βρωμιά τους. Ω, θαρραλέοι στρατιώτες και επίγονοι ανίκητων προγόνων, μην είστε εκφυλισμένοι, αλλά ανακαλέστε την ανδρεία των προγεννήτορών σας.

Αλλά αν παρακωλύεστε από την αγάπη των παιδιών σας, των γονιών και των συζύγων σας, θυμηθείτε τι λέει ο Κύριος στο Ευαγγέλιο, «Εκείνος που αγαπά τον πατέρα ή την μητέρα του παραπάνω από εμέ, δεν είναι άξιος να λέγεται οπαδός μου». «Και κάθε ένας, ο οποίος προς χάριν μου αφήκε οικίας ή αδελφούς ή αδελφάς ή πατέρα ή μητέρα ή γυναίκα ή χωράφια, θα λάβη εδώ εις την γην εκατό φορές περισσότερα και, το σπουδαιότερον, θα κληρονομήση την αιωνίαν ζωήν». Μην αφήσετε όσα κατέχετε να σας αναχαιτίσουν, ούτε την έγνοια για τις οικογενειακές σας υποθέσεις, αφού αυτή η γη που κατοικείτε, περικλυσμένη από όλες τις πλευρές από τις θάλασσες και περικυκλωμένη από βουνίσιες κορφές, είναι πολύ στενή για τον μεγάλο σας πληθυσμό˙ ούτε αφθονεί σε πλούτο˙ και προμηθεύει σπάνια αρκετή τροφή για τους καλλιεργητές της. Γι’ αυτό και σκοτώνετε ο ένας τον άλλον, και κάνετε πόλεμο, και συχνά πεθαίνετε από αμοιβαία χτυπήματα. Αφήστε, λοιπόν, το μίσος να φύγει από μεταξύ σας, αφήστε τις φιλονικίες σας να τελειώσουν, σταματήστε τους πολέμους, και ρίξτε σε λήθαργο όλες τις έριδες και τις διαμάχες.

Ξεκινήστε στο δρόμο προς τον Ιερό Τάφο˙ αποσπάστε εκείνη τη γη από την κακοήθη φυλή, και κυριαρχήστε την εσείς. Εκείνη η γη που όπως λέει η Γραφή «ρέει γάλα και μέλι», δόθηκε από τον Θεό στην ιδιοκτησία των παιδιών του Ισραήλ. Η Ιερουσαλήμ είναι το κέντρο του κόσμου˙ η γη είναι πιο καρποφόρα από άλλες, σαν άλλος παράδεισος απολαύσεων. Αυτήν ο Λυτρωτής της ανθρωπότητας έχει λαμπρύνει με την έλευσή Του, ομορφύνει με την διαμονή, αγιάσει με το μαρτύριο, λυτρώσει με το θάνατο, δοξάσει με την ταφή. Αυτή η βασιλική πόλη, λοιπόν, τοποθετημένη στο κέντρο του κόσμου, κρατείται τώρα αιχμάλωτη από τους εχθρούς Του, και είναι υπόδουλη αυτών που δεν γνωρίζουν το Θεό, στη λατρεία των άπιστων.

Ζητεί, λοιπόν, και επιθυμεί να απελευθερωθεί, και δε σταματά να σας παρακαλεί να σπεύσετε προς βοήθειά της. Από εσάς ειδικά ζητεί ανακούφιση, επειδή, όπως ήδη είπαμε, ο Θεός έχει απονείμει σ’ εσάς περισσότερο από όλα τα άλλα έθνη μεγάλη δόξα στη μάχη. Επομένως αναλάβετε αυτό το ταξίδι για την απαλλαγή από τις αμαρτίες σας, με τη διαβεβαίωση της άφθαρτης δόξας του βασιλείου των ουρανών.

Όταν ο Πάπας Urban II είπε αυτά και πολλά άλλα παρόμοια στην αβρή ομιλία του, τόσο πολύ επέδρασε προς έναν σκοπό τις επιθυμίες όλων όσων ήταν παρόντες, ώστε φώναξαν «Είναι το θέλημα του Θεού! Είναι το θέλημα του Θεού!» Όταν ο σεβασμιώτατος Ρωμαίος ποντίφικας το άκουσε αυτό, με μάτια στραμμένα στον ουρανό έδωσε ευχαριστίες στο Θεό και, αιτούμενος ησυχία με κίνηση του χεριού του, είπε:

Πολυαγαπημένοι αδερφοί, σήμερα φανερώνεται σε εσάς αυτό που είπε ο Κύριος στο Ευαγγέλιο «Διότι όπου δύο ή τρεις είναι συγκεντρωμένοι στο όνομά μου, εκεί είμαι και εγώ εν μέσω αυτών». Αν δεν ήταν παρόν στην ψυχή σας ο Κύριος ο Θεός, δεν θα είχατε εκστομίσει όλοι την ίδια φωνή. Γιατί, αν και η φωνή βγήκε από πλήθος στομάτων, η προέλευση της φωνής ήταν μία. Οπότε σας λέω πως ο Θεός, ο οποίος την εμφύτευσε στα στήθη σας, την ανέσυρε από εσάς. Κάντε αυτήν, λοιπόν, κραυγή πολέμου σας στις μάχες, επειδή αυτός ο λόγος σας δόθηκε από τον Θεό. Όταν μια ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα από τον εχθρό, αφήστε αυτήν την κραυγή να βγει από όλους τους στρατιώτες του θεού: Είναι το θέλημα του Θεού! Είναι το θέλημα του Θεού!

Και δεν διατάσσουμε ούτε συμβουλεύουμε οι γέροι ή οι αδύναμοι, ούτε οι ακατάλληλοι να οπλιστούν, να αναλάβουν το ταξίδι˙ ούτε καμιά γυναίκα να ξεκινήσει καθόλου, χωρίς το σύζυγό της ή τα αδέρφια της ή τον κηδεμόνα της. Γιατί αυτό θα ήταν περισσότερο εμπόδιο παρά βοήθεια, περισσότερο βάρος παρά πλεονέκτημα. Είθε οι πλούσιοι να βοηθήσουν τους άπορους˙ και ανάλογα με τα πλούτη τους, ας πάρουν μαζί τους έμπειρους στρατιώτες. Οι ιερείς και οι πνευματικοί όλων των ταγμάτων να μην πάνε χωρίς τη συγκατάθεση του επισκόπου τους˙ καθώς αυτό το ταξίδι δεν θα τους ωφελούσε σε τίποτα αν πήγαιναν χωρίς αυτήν την άδεια. Επίσης, δεν είναι πρέπον οι κοσμικοί να εισέλθουν στο προσκύνημα χωρίς τις ευλογίες των ιερέων τους.

Όποιος, λοιπόν, είναι αποφασισμένος για αυτό το ιερό προσκύνημα και κάνει το τάμα του στο Θεό προς αυτόν τον σκοπό και προσφέρει τον εαυτό του σε Αυτόν σαν ζωντανή θυσία, ιερή και αποδεκτή από το Θεό, θα φορέσει το σημάδι του σταυρού του Κυρίου στο μέτωπο ή στο στήθος. Όταν θα έχει όντως εκπληρώσει το τάμα του και θα επιστρέφει από το ταξίδι του, ας τοποθετήσει τον σταυρό στην πλάτη του ανάμεσα στους ώμους του. Έτσι, όντως, με τη διπλή αυτή πράξη, θα εκπληρώσει την εντολή του Κυρίου, όπως Αυτός απαιτεί στο Ευαγγέλιο «και όποιος δεν λαμβάνει τον σταυρό του και δε με ακολουθεί, δεν είναι άξιος εμού.»

Το κείμενο είναι αναδημοσίευση από το eranistis.net

******************************************** 

Ο ρόλος των Φιλελλήνων στην Ελληνική Επανάσταση

«Ω παλληκάρια αλλόγλωσσα κι αλλόφυλα και ξένα/
Αλλά σαν απ' των σπλάχνων μας τα σπλάχνα φυτρωμένα!»

Με αυτόν τον παλαμικό στίχο η επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστήμιου Αθηνών 'Αννα Καρακατσούλη, ξεκινάει την εισαγωγή του βιβλίου της «Μαχητές της ελευθερίας και 1821: Η ελληνική επανάσταση στη διεθνική της διάσταση», που θα κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Πεδίο.

Είναι μια μελέτη 334 σελίδων βασισμένη σε αρχεία, απομνημονεύματα, μαρτυρίες, αλληλογραφίες, άρθρα, μονογραφίες, ελληνική και ξένη βιβλιογραφία για τους μαχόμενους φιλέλληνες. Αυτούς τους κοσμοπολίτες εθελοντές, στρατιώτες και αξιωματικούς, που προσέτρεξαν στο μέτωπο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, παίρνοντας τα όπλα υπέρ της ανεξαρτησίας ενός άλλου έθνους. Όπως σημειώνει, το φιλελληνικό πνεύμα δεν εξαντλήθηκε στο 1821 αλλά εκδηλώθηκε επίσης στην επανάσταση του 1843, στην κρητική εξέγερση του 1866 και στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Πρόκειται για το ίδιο ρεύμα που αναπτύχθηκε και στα νεότερα χρόνια με την βρετανική αποστολή στην Ελλάδα στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στον αγώνα κατά της δικτατορίας το 1967-1974 μέχρι και πρόσφατα με το κίνημα αλληλεγγύης υπέρ της Ελλάδας που υφίσταται την οικονομική κρίση .

Η καθηγήτρια στρέφεται προς τη Δύση διερευνώντας τη σχέση της επανάστασης με τις σύγχρονές της φιλελεύθερες μεσογειακές επαναστάσεις, τονίζοντας: «Σε αυτήν την πρώιμη εποχή ο εθνικισμός νοείται ως επαναστατική ιδεολογία που επιχειρεί να ανατρέψει πολιτικοκοινωνικά καθεστώτα τα οποία ερχόντουσαν σε αντίθεση με τους φορείς των νεωτερικών ιδεών».

Προσεγγίζοντας το θέμα χωρίς μυθοποίηση, φωτίζει τη διαφοροποίηση των κινήτρων που είχαν οι εθελοντές ανά έθνη, σημειώνοντας ότι για τους Γάλλους φιλέλληνες προείχε η ναπολεόντεια παράδοση, για τους 'Αγγλους οι επενδυτικές ευκαιρίες μέσα από τα δάνεια με σκοπό τον έλεγχο της ανατολικής Μεσογείου, για τους Γερμανούς η κλασσική παιδεία τους και η απόκτηση εμπειρίας στα όπλα με την προοπτική μιας φιλελεύθερης εξέγερσης στα πάτρια, για τους Ιταλούς η μεσογειακή αλληλεγγύη και για τους Αμερικανούς το ανθρωπιστικό τους πνεύμα σε σχέση με τη μνήμη της δικής τους επανάστασης.

Εν όψει του εορτασμού της Επανάστασης στς 25 Μαρτίου, το έργο αυτό έρχεται να μας υπενθυμίσει πως η εξέγερση του ελληνικού λαού για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού δεν συνάντησε μόνο τις αντιστάσεις των κυβερνήσεων της Ιεράς Συμμαχίας, αλλά συγκίνησε τους ευρωπαϊκούς λαούς, ωθώντας επώνυμους και απλούς πολίτες να πολεμήσουν υπέρ των ελληνικών δικαίων και εναντίον των ηγετικών ελίτ των πατρίδων τους. Ήταν οι αλληλέγγυοι εν όπλοις!

Ακολουθεί η αποκλειστική δημοσίευση της ενότητας με τίτλο «Ευπειθές και πρόθυμον», στο οποίο η συγγραφέας εξιστορεί τους όρους που έθεσε το πρωτόλειο τότε υπουργείο Εσωτερικών και 'Αμυνας για την έλευση όσων από την Ευρώπη και την Αμερική ήθελαν να πολεμήσουν υπέρ της Ελλάδας, κουβαλώντας μαζί τους και ηρωισμούς και μικρότητες… Προκαλώντας άλλοτε τον θαυμασμό και άλλοτε την καχυποψία των ελλήνων επαναστατών…

Ευπειθές και πρόθυμον

Η αναγκαιότητα δημιουργίας τακτικού σώματος στρατού καταγράφεται ήδη από τον Απρίλιο 1822, στην απόφαση του Βουλευτικού, με το γενικό σκεπτικό ότι «η τάξις απανταχού χρήσιμος και το στρατιωτικόν μάλιστα με την τάξιν και ωφελιμότερον και αναγκαιότατον». Σε μεταγενέστερο έγγραφο του Ιωάννη Κωλέττη, ως «Μινίστρου των Εσωτερικών και προσωρινού Μινίστρου του Πολέμου», βεβαιώνεται ότι «η ισχύς του νόμου […] οικονομεί εξίσου τα αυτά δικαιώματα, οφειλόμενα προς τα τέκνα της πατρίδος και τους εις την Ελλάδα διά την υπεράσπισίν της ελθόντας ξένους».

Οι προβλέψεις αναφορικά με τους Φιλέλληνες έχουν ως εξής:

λδ΄. Εις τον στρατόν θέλουσιν είναι δεκτοί οι ξένοι αξιωματικοί και στρατιώται, αν έχη χρείαν η Διοίκησις.
λε΄. Η αρχαιότης των ξένων αξιωματικών, δεχθέντων εις την δούλευσιν, θέλει θεωρείται από την ημέρας καθ' ην έφθασαν εις την Ελλάδα, καλώς όμως αποδεδειγμένην.
λστ΄. Εκ των ξένων αξιωματικών, όσοι συγχρόνως ήλθον και έχουσι τον αυτόν βαθμόν, θέλουσι προτιμηθή εκείνοι όσων τα διπλώματα είναι αρχαιότερα.
λζ΄. Όσοι δε εις το εξής έλθωσι, θέλουσιν υποδεχθή κατά το προηγούμενον άρθρον.
λη΄. Διά τους αξιωματικούς ξένους, οίτινες θέλουσιν έλθει επομένως χωρίς να έχωσι διπλώματα, αλλά με αποδεικτικά εκδουλεύσεων και άλλα επιβεβαιωτικά τακτικά γράμματα, μένει εις την θέλησιν της Διοικήσεως να τους δεχθή εις τον ανάλογον αυτών βαθμόν ή όχι.
λθ΄. Τα διπλώματα θέλουσι προτιμώνται από τα αποδεικτικά εκδουλεύσεων και από τα επιβεβαιωτικά τακτικά γράμματα.
μ΄. Ο Μινίστρος του Πολέμου θέλει κρίνει αν είναι δεκτά τα επιβεβαιωτικά, τα οποία αναφέρονται εις το προηγούμενον άρθρον.

Η ύπαρξη ενός οργανωμένου ετοιμοπόλεμου ελληνικού στρατού από την αρχή της Επανάστασης ήταν διαδεδομένος μύθος μεταξύ των εθελοντών, μια φήμη που κυκλοφόρησε μέσα από τα άρθρα των ευρωπαϊκών εφημερίδων και συντηρήθηκε από τους φιλελληνικούς κύκλους, καθώς ενθάρρυνε τους υποστηρικτές των Ελλήνων στη Δύση και ενίσχυε την ελπίδα της νίκης. Ο Γάλλος Raffenel έφθασε να γράψει ότι διέθετε και στρατιωτικό ύμνο που δεν ήταν άλλος από τη Μασσαλιώτιδα. Για τη σύσταση και εκγύμναση ελληνικού τακτικού σώματος είχαν προηγηθεί αρκετές απόπειρες που δεν καρποφόρησαν. Αρχικά, του Κορσικανού συνταγματάρχη Baleste, πρώην αξιωματικού του Ναπολέοντα, κατ' εντολή του Δημητρίου Υψηλάντη. Μετά τον ηρωικό θάνατο του Baleste στην Κρήτη, τον διαδέχθηκε ο Ιταλός Pietro Tarella και συγκέντρωσε δύναμη 550 ανδρών, που όμως αποδεκατίστηκαν στη μάχη του Πέτα τον Ιούλιο 1822. Ένας άλλος Πεδεμόντιος, ο Gubernatis, «επαγγελματίας μισθοφόρος», ανέλαβε ό,τι απέμενε, αλλά ήδη στις αρχές του 1823 και αυτό το σχήμα εγκαταλείφθηκε. Τον Ιούλιο 1824, η διοίκηση του Τακτικού ανατέθηκε σε έναν Έλληνα, τον Παναγιώτη Ρόδιο (1789-1851), που είχε διατελέσει υπασπιστής του Tarella και -κατά τον Debidour- φημολογείτο ότι είχε υπηρετήσει στον στρατό του Ναπολέοντα. Σύμφωνα με τον Κασομούλη, ο Ρόδιος αναβάθμισε το κύρος και την αίγλη του σώματος ξυπνώντας την αντιζηλία των ατάκτων, αν και οι εκτιμήσεις για τις υπηρεσίες του διαφέρουν σημαντικά.

Παράλληλα γίνονταν σκέψεις και ενέργειες για τη μίσθωση ξένου μισθοφορικού στρατεύματος δύναμης τεσσάρων χιλιάδων ανδρών με χρήματα που θα εξασφάλιζαν από ένα ακόμη αγγλικό δάνειο. Η απόβαση και ταχεία προέλαση του Ιμπραήμ και των εκπαιδευμένων από Ευρωπαίους αξιωματικούς αιγυπτιακών στρατευμάτων στην Πελοπόννησο, μεσούντος του εμφυλίου, ανέτρεψε δραματικά τους όρους του πολέμου απειλώντας την έκβαση του Αγώνα. Οι Ευρωπαίοι εκπαιδευτές στον στρατό του Μεχμέτ Αλή προέρχονταν από τον ίδιο πληθυσμό, όπως οι εθελοντές που κατευθύνθηκαν στην Ελλάδα, απόστρατοι της Μεγάλης Στρατιάς οι περισσότεροι, ενώ στις τάξεις τους είχε περάσει πλέον και ο παλαίμαχος του Πέτα Gubernatis, γεγονός που καταδεικνύει τη ρευστότητα των τυπολογιών και την αστάθεια των κατατάξεων.

Στις 30 Ιουλίου 1825, υπό την πίεση των γεγονότων, όταν πια ο Ιμπραήμ έλεγχε την ενδοχώρα της Πελοποννήσου, τη Μεσσηνία και την Πάτρα, η οργάνωση ενός ελληνικού τακτικού σώματος ανατέθηκε τελικά στον Fabvier, ο οποίος είχε φθάσει στην Ελλάδα περί τα τέλη του 1823 διαφεύγοντας από την παρακολούθηση της αστυνομίας που τον νόμιζε στο Βέλγιο:

Διέτριβε προ πολλού εν Ελλάδι ο Γάλλος συνταγματάρχης Κάρολος Φαβιέρος, επί Ναπολέοντος υπό τον στρατηγόν Μαρμόντην εντίμως υπηρετήσας. 'Αγνωστος και υπό άλλο όνομα επεσκέπτετο κατ' αρχάς τα ελληνικά στρατόπεδα, αναμιγνυόμενος ως ιδιώτης και εθελοντής προς γνώσιν των ηθών και του χαρακτήρος των ανθρώπων, μεθ' ων διενοείτο να ταλαιπωρηθή και κινδυνεύση αφιλοκερδώς μέχρι τέλους· επεχείρησε δε, πολιορκουμένης της Κορώνης, αλλ' ανεπιτυχώς, να βλάψη το τείχος εν ελλείψει πυροβολικού διά πυροτεχνημάτων της επινοίας του. Τον άνδρα τούτον ανέδειξεν η ελληνική κυβέρνησις, λήγοντος του Ιουνίου, αρχηγόν του Τακτικού, και εκανόνισε τα της υπηρεσίας κατά την πρότασιν αυτού, αναδείξασα ίππαρχον μεν τον Regnault de St. Jean d'Angely, διαπρέποντα διά τας στρατιωτικάς αρετάς του, γενικόν δε επιμελητήν τον εκ Μεδιολάνων κόμητα Πόρρον, αξιότιμον διά τας γνώσεις και τα υπέρ της ελευθερίας της ξενοκρατουμένης πατρίδος του παθήματά του· έδωκε δε τω αρχηγώ και εξουσίαν να προβιβάζη τους αξίους, να μεταρρυθμίση το σώμα κατά την ιδίαν αυτού κρίσιν, και να το μεταφέρη εις εξάσκησιν όπου εβούλετο· εξέδωκε δε την 11 Σεπτεμβρίου και περί απογραφής νόμον· έκτοτε το Τακτικόν επρόκοψεν.

Παραδοσιακοί οπλαρχηγοί όπως ο Μακρυγιάννης, και ακόμα περισσότερο ο Κολοκοτρώνης, υποστήριξαν την επιλογή. «Τα παθήματα έγιναν μαθήματα, και οι αποστρεφόμενοι άλλοτε αυτό εφάνησαν ήδη υπερασπισταί του», όπως το διατυπώνει ο Τρικούπης.
Ο Μακρυγιάννης στα Απομνημονεύματά του γράφει:
«Πήγα εις την Διοίκηση και της είπα ότι θα διαλύσω το σώμα μου και θα μπω εις το Ταχτικόν ως απλός στρατιώτης (μ' είχαν κάνει και στρατηγόν). Τους είπα, η πατρίς χωρίς Ταχτικόν δεν πάγει εμπρός και θα μπω σ' αυτό. Πήγα εγώ εις την Αθήνα, μόφκιασαν ένα ξύλινο ντουφέκι, ότι στο χέρι μου δούλευε ακόμα η πληγή, και γυμναζόμουν με τους στρατιώτες, και μόδωσαν και δάσκαλο χωριστά».

Στην εντολή της 4ης Ιουλίου, την ημέρα της ορκωμοσίας του, ο Fabvier απευθύνθηκε στους άνδρες: «Με γνωρίσατε ως Γάλλο μέχρι τώρα. Γίνομαι Έλληνας για όσο διάστημα θα είμαι ο διοικητής σας. Θα υπηρετήσω την πατρίδα σας με όλες μου τις δυνάμεις και με το αίμα μου, αν χρειαστεί. Σε αντάλλαγμα, αναμένω από εσάς εμπιστοσύνη και υπακοή». Ο Fabvier συγκρότησε το επιτελείο του με ξένους έμπιστους αξιωματικούς, τους Γάλλους Maillet και Robert, που κατάγονταν από τη Λωρραίνη, όπως και ο ίδιος, και τον ακολουθούσαν πιστά από την εποχή των συνομωσιών του 1820, τους Ιταλούς Abbati και κόμη Porro, δύο Έλληνες, τον Κάρπο Παπαδόπουλο και τον Κεφαλονίτη Χαράλαμπο Ιγγλέση, ανέθεσε στον επίσης Γάλλο Regnaud de Saint-Jean-d'Angély, βετεράνο του Βατερλό, την οργάνωση Ιππικού και τοποθέτησε τον Εμμανουήλ Καλλέργη επικεφαλής του Πυροβολικού. Για την επάνδρωση του τακτικού σώματος προβλεπόταν ένας κληρωτός ανά εκατό κατοίκους από κάθε περιοχή της Ελλάδας με τριετή θητεία, υπολογισμός που θεωρητικά θα έδινε έναν στρατό 21.000 ανδρών. Στα τέλη του 1825, κατά τον Τρικούπη, το σώμα του Fabvier αριθμούσε όμως μόνο 3.700 στρατιώτες, έλλειμμα που στη διεθνή ιστοριογραφία αποδίδεται είτε στη λειψανδρία των ερημωμένων από τον πόλεμο περιοχών είτε στην απροθυμία των ατάκτων να προσχωρήσουν στις νέες μεθόδους. Μια διαφορετική ερμηνεία βρίσκουμε στην

Ανασκευή του λοχαγού τότε Κάρπου Παπαδόπουλου:
«Από αυτήν την εποχήν και το επόμενον έτος ήρχησαν να παρουσιάζωνται και να ζητώσι διάφοροι, υπό το όνομα Φιλέλληνες, την εις το Τακτικόν κατάταξίν των· ήσαν ούτοι από τα διάφορα μέρη της Ευρώπης, δηλ. την Γαλλίαν, Ιταλίαν, Νεάπολιν, Πιεμόντιον, Πουρτουγαλλίαν, Ισπανίαν, και από τα φιλελεύθερα έθνη της Γερμανίας· τούτων, πολλοί μεν τω όντι είχον αισθήματα φιλελεύθερα και ζήλον διά να υπηρετήσωσι την Ελλάδα, αλλά πάντοτε απέβλεπον τον ιδιοτελή σκοπόν του να λάβωσιν ανώτερους βαθμούς. Οι περισσότεροι δε, κατατρεγμένοι όντες από τας Κυβερνήσεις των, ήρχοντο με το πρόσχημα του φιλελληνισμού· και τινές, αφού διατρίβοντες ενταύθα αρκετόν καιρόν δεν επροβιβάζοντο, μετέβαινον εις την Τουρκικήν υπηρεσίαν της Αιγύπτου· και πολλάκις αποτυγχάνοντες επέστρεφον πάλιν εις την Ελλάδα, μεταχειριζόμενοι τα πλέον χαμερπή μέσα, διά να τοποθετηθώσι.

Το περίεργον δε ήτον, ότι, οι μεν Έλληνες έμβαινον εις την στρατιωτικήν υπηρεσίαν απλοί στρατιώται, και, προϊόντος του καιρού, μετά πολλάς εκδουλεύσεις, ελάμβανον τους βαθμούς· οι λεγόμενοι όμως Φιλέλληνες εισήρχοντο εις την υπηρεσίαν αμέσως, με τους όποιους είχον αποκτήσει από τας Κυβερνήσεις των βαθμούς· ώστε ο Υπολοχαγός ή Συνταγματάρχης ελογίζετο ως τοιούτος από την ημέρα της κατατάξεώς του, ιδιοποιούμενος και την θέσιν και την αρχαιότητα του Έλληνος».

Την περίοδο 1824-1827 η Επανάσταση συρρικνώθηκε σημαντικά. Η αδυναμία των Ελλήνων να αναπτύξουν στρατεύματα πέρα από τις άτακτες ομάδες του ανταρτοπολέμου και η στρατηγικά μικρή έκταση της ελεύθερης Ελλάδας επέτρεπαν στις υπέρτερες δυνάμεις της Πύλης να έχουν την τοπική στρατηγική υπεροχή στα περισσότερα σημεία. Η στήριξη προς τον τακτικό στρατό ήταν ελλιπής, καθώς δεν είχε προβλεφθεί ειδικό ταμείο για τις ανάγκες των τακτικών:

«Εν όσω εσώζοντο λείψανα του αγγλικού δανείου, η κυβέρνησις εχορήγει προθύμως τα εις ύπαρξιν και διατήρησίν των υπό τον Φαβιέρον· αλλ', αφ' ού εξηντλήθησαν, ο στρατός ούτος εκινδύνευε να διαλυθή, ή ν' ατακτήση. Εις αποφυγήν του κακού και εις ωφέλειαν της πατρίδος απεφάσισεν ο αρχηγός του να εκστρατεύση ποριζόμενος άλλοθεν τα προς το ζην».

Αναζητώντας διέξοδο, τον Μάρτιο 1826, ο Fabvier, με δική του πρωτοβουλία και προκειμένου να εξασφαλίσει την τροφοδοσία των ανδρών του μέσω επιθέσεων σε τουρκικούς στόχους, οδήγησε το Τακτικό σε επίθεση κατά της Καρύστου στην Εύβοια. Η αντίσταση των πολιορκημένων αποδείχθηκε όμως σκληρή και άγρια, οι Έλληνες βρέθηκαν παγιδευμένοι στην παραλία, χάθηκε η πειθαρχία, και οι άπειροι τακτικοί τράπηκαν σε πανικόβλητη υποχώρηση με απώλειες περίπου 200 άνδρες. Ο Γάλλος συνταγματάρχης υπέβαλε παραίτηση «ως μη δυνάμενος να ενεργήση πλέον με τους όρους των καθεστώτων».
Μαζί υποβλήθηκαν προς την Εθνοσυνέλευση τρία έγγραφα υποστηρικτικά του Fabvier, υπογεγραμμένα από αξιωματικούς και υπαξιωματικούς του Τακτικού, που απειλούσαν με μαζική παραίτηση σε περίπτωση αποπομπής του:

«Και διά να αποδείξωμεν πόσον μεγάλως ωφελήθημεν από την οδηγίαν του, αρκεί μόνον να αναφέρωμεν εν παρόδω τας προόδους του Τακτικού Σώματος εις την επιστήμην του, τας οποίας πρέπει να κηρύξωμεν ομοφώνως ότι είναι έργον της ευφυΐας του επιστημονικού στρατιωτικού πνεύματός του, και όλοι κοινώς να ομολογήσωμεν την εις ολίγον καιρόν σημαντικήν αύξησιν του Σώματος. […] Εν ενί λόγον, ημπορούμεν την σήμερον αδιστάκτως να καυχηθώμεν υπ' όψιν της Ευρώπης, ότι τω όντι έχωμεν τακτικά στρατεύματα. […] ας μας είναι συγχωρημένον φανερά και δημοσίως να το ειπούμεν, ότι όλοι θέλομεν παραιτηθή από την δούλευσιν του Τακτικού, το οποίον με τόσην προθυμίαν και ζήλον ενηγκαλίσθημεν, αυτή δε η σεβαστή Διοίκησις, ως φρόνιμος και πατριωτική, ας προκαταλάβη όλα τα άλλα κακά επακολουθήματα, διά να μην αποδίδη εις ημάς τας ελλείψεις».

Παρά τις ηχηρές διακηρύξεις πίστεως, υπήρξαν αρκετές λιποταξίες και απειλή ανταρσίας. Η διάλυση του σώματος αποσοβήθηκε χάρη στα χρήματα που έφθασαν από την Ευρώπη μέσω του Ελβετού τραπεζίτη και φιλέλληνα Εϋνάρδου και του Gordon και επέτρεψαν την καταβολή των μισθών στους άνδρες, ενώ στην αποκατάσταση του κύρους του Fabvier συνέβαλε επίσης η καθυστερημένη εκδήλωση στήριξης εκ μέρους της «Φιλελληνικής Επιτροπής», γνωστής και ως «Φιλελληνικό Κομιτάτο», στο Παρίσι. Ο γαλλικός φιλελληνισμός είχε οργανωθεί νωρίς και σε φιλανθρωπική βάση, αρχικά μέσα από τις δράσεις της "Société de la Morale chrétienne", που είχε ιδρυθεί στο Παρίσι στα τέλη του 1821, για να προωθήσει σειρά ανθρωπιστικών υποθέσεων, όπως η κατάργηση της δουλείας και της θανατικής ποινής, η συνδρομή σε χήρες και ορφανά, η εκστρατεία κατά των τυχερών παιγνίων κ.λπ.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο δεύτερος γραμματέας της, ο κόμης Charles de Rémusat, διακήρυσσε ήδη στη δεύτερη συνέλευση της Εταιρείας το 1822 ότι «εάν υπάρχει μία υπόθεση στον κόσμο που δικαιούται τη στήριξη όλων όσοι ασπάζονται τον Xριστιανισμό και τη δικαιοσύνη, αυτή είναι ασφαλώς η υπόθεση της απελευθέρωσης της Ελλάδας». Στις αρχές του 1823, η Εταιρεία δημιούργησε την «Επιτροπή υπέρ των Ελλήνων προσφύγων στη Γαλλία» (Comité en faveur des Grecs réfugiés en France) με αντικείμενο τη διεξαγωγή εράνων υπέρ των Ελλήνων και σύνθεση από φιλελεύθερους Γάλλους αριστοκράτες και ορισμένους Έλληνες εγκατεστημένους στη Γαλλία, μεταξύ των οποίων και ο Κοραής. Καθώς οι καταστατικοί σκοποί της δεν επέτρεπαν στην Επιτροπή την ενίσχυση του ένοπλου αγώνα των Ελλήνων, συστήθηκε μία νέα, τον Φεβρουάριο 1825, με τίτλο «Φιλανθρωπική Εταιρεία υπέρ των Ελλήνων» (Société philanthropique en faveur des Grecs) για τη συγκέντρωση πόρων, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και για στρατιωτική βοήθεια.

Επιπλέον, από το 1825-1826, η γαλλική Επιτροπή, φιλελεύθερη και φιλο-ορλεανική στην πλειοψηφία της, διεύρυνε τα μέλη της με την εισδοχή παλαιών βοναπαρτιστών, ενώ με την προσχώρηση του Chateaubriand έλαβε πραγματικά εθνικές διαστάσεις. Μετά την αποτυχία του στρατηγού Roche, που είχε αποβιβαστεί στο Ναύπλιο τον Απρίλιο 1825 με μυστική αποστολή να προετοιμάσει το έδαφος για την ανάρρηση στον θρόνο της ανεξάρτητης Ελλάδας του Δούκα του Νεμούρ, δευτερότοκου γιου του Δούκα της Ορλεάνης, ο Fabvier ήταν ο μόνος Γάλλος με υψηλόβαθμη θέση στις ελληνικές δυνάμεις, που θα μπορούσε να αντισταθμίσει την κυριαρχία των Βρετανών. Ενισχυμένος με τις νέες αφίξεις εθελοντών και εξοπλισμού από τη Γαλλία (περίπου εκατό άνδρες που έφθασαν συντεταγμένα με τρεις αποστολές οργανωμένες από την Επιτροπή του Παρισιού), ο Fabvier αναδιοργάνωσε το Τακτικόν τοποθετώντας στις θέσεις ευθύνης κυρίως Γάλλους και Ιταλούς αξιωματικούς. Δημιούργησε έναν επίλεκτο «Λόχο Φιλελλήνων» υπό τον Vicenzo Pisa και μετέφερε για ασφάλεια τους άνδρες του στο στρατόπεδο των Μεθάνων, στο χωριό Ντάρα, που πήρε το όνομα που διατηρεί μέχρι σήμερα: «Τακτικούπολις».

Το Τακτικόν γνώρισε διαδοχικές ήττες συμπράττοντας με άτακτα στρατιωτικά τμήματα στη μάχη του Χαϊδαρίου (Αύγουστος 1826), όπως και στην ατυχή προσπάθεια για την απελευθέρωση της Χίου (Οκτώβριος 1827 - Μάρτιος 1828), επιχείρηση την οποία ο Fabvier επέμενε να φέρει εις πέρας αψηφώντας την κοινή διακοίνωση των ναυάρχων των τριών Δυνάμεων της 12ης Οκτωβρίου 1827 να παραιτηθεί από κάθε πολεμική δράση στο νησί και να αποχωρήσει (ο Cochrane υπάκουσε, απέπλευσε, και αυτή ήταν η τελευταία του συμμετοχή στην Ελληνική Επανάσταση). Κατά την επιστροφή του στα Μέθανα, κατηγορήθηκε για κακοδιαχείριση των πόρων που του είχαν διατεθεί. Τον Μάιο 1828, όταν η παρουσία του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος μείωνε τον ρόλο του ελληνικού Τακτικού, και αφότου ο Καποδίστριας ανέθεσε τη στρατιωτική ηγεσία στον Δημήτριο Υψηλάντη και τον Richard Church, ο Fabvier υπέβαλε την παραίτησή του στον Κυβερνήτη της Ελλάδος και επέστρεψε στη Γαλλία.

Η Εθνοσυνέλευση είχε προηγουμένως αποφασίσει την τιμητική πολιτογράφηση του Fabvier με ψήφισμα της 5ης Μαΐου 1827 (μαζί με τον Ελβετό τραπεζίτη Εϋνάρδο, τον Γάλλο σαινσιμονιστή γιατρό Bailly και τον Βαυαρό συνταγματάρχη Heideck), επειδή: «αγαθά φρονών υπέρ της Ελλάδος, ζήλω ενθέρμω εκκαιόμενος και έργω την γνώμην επιδεικνύμενος, φέρων ενέβαλεν εαυτόν εις τα πράγματα, παντοίαν επαγγελλόμενος την υπεράσπισιν και συναγωνιζόμενος τον ιερόν αγώνα της πατρίδος, δέδοκται παντί τω έθνι, ευγνωμονούντι, εισποιήσασθαι τον άνδρα και μέλος του όλου αναδείξαι». Η ετυμηγορία του Finlay, ωστόσο, απέχει:

«Η ανάμειξη των ξένων στις υποθέσεις της Ελλάδας ήταν γενικώς ατυχής, συχνά άφρονος [injudicious] και ενίοτε ανέντιμη [dishonest]. Λίγοι από τους αξιωματικούς που μπήκαν στις ελληνικές δυνάμεις έκαναν κάτι αντάξιο της προηγούμενης φήμης τους. Οι καριέρες του Normann, του Fabvier, του Church και του Cochrane σημαδεύτηκαν από μεγάλες αποτυχίες. Ο Frank Hastings ήταν ίσως ο μοναδικός ξένος που ο χαρακτήρας και οι πράξεις του είχαν τα στοιχεία πραγματικής δόξας».

Αντίστοιχη είναι η κρίση του Αμερικανού συνταγματάρχη Jonathan P. Miller (1797-1847), που ήρθε πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1824 και επέστρεψε το 1827, με το τελευταίο κύμα εθελοντών, για να επιβλέψει τη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας για τους αμάχους που συγκέντρωσαν οι φιλελληνικές επιτροπές της Βοστώνης και της Νέας Υόρκης:

«Ο Στρατηγός Sir Richard Church, που έφθασε στην Ελλάδα περίπου την ίδια εποχή με τον Λόρδο Cochrane, δεν κατόρθωσε, όπως και ο δεύτερος, να κάνει τίποτα για το καλό της Ελλάδας. Αν και λέγεται ότι ο Στρατηγός διαθέτει όλα τα προσόντα ενός τζέντλεμαν, και ότι φέρεται πάντα ανάλογα, η στρατιωτική του καριέρα στην Ελλάδα χρησίμευσε μόνο για να αποδείξει πόσο μικρή σημασία μπορεί να έχει ένας εντυπωσιακός τίτλος, όταν κανείς διαθέτει μόνο τις προσωπικές του ικανότητες χωρίς τη συνδρομή μιας ισχυρής κυβέρνησης.
Κατά τη γνώμη μου (και νομίζω ότι δεν είμαι ο μόνος που σκέφτεται έτσι), εάν ο Cochrane και ο Church δεν είχαν έρθει στην Ελλάδα, η Αθήνα θα βρισκόταν σήμερα στα χέρια των Ελλήνων και ο γενναίος Καραϊσκάκης θα ήταν ζωντανός και θα θριάμβευε σε όλη την Αττική».

Η συζήτηση αυτή παραμερίστηκε, όταν οι Μεγάλες Δυνάμεις ανέλαβαν ενεργή δράση έναντι των εμπολέμων. Το πρώτο επίσημο δείγμα για τη μεταστροφή του διεθνούς κλίματος ήταν η υπογραφή του αγγλο-ρωσικού Πρωτοκόλλου της Αγίας Πετρούπολης, στις 4 Απριλίου 1826, το οποίο σε έξι σύντομα άρθρα προέβλεπε την ανάληψη διαμεσολάβησης των δύο χωρών στον πόλεμο μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και επαναστατημένων Ελλήνων. Η Ρωσία απομακρυνόταν πλέον από τη συμμαχία της με τις απολυταρχικές δυνάμεις της Ευρώπης, την Αυστρία και την Πρωσία, ενώ προβλεπόταν πρόσκληση στις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες να προσχωρήσουν στην πρωτοβουλία, πράγμα που έπραξε η Γαλλία τον επόμενο χρόνο, θέλοντας να επεκτείνει την επιρροή της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η υπογραφή της Συνθήκης του Λονδίνου, στις 6 Ιουλίου 1827, με επτά δημόσια άρθρα και τρία μυστικά, έθετε περιθώριο ενός μηνός (που περιορίστηκε σε δεκαπέντε ημέρες από τον Canning) για την αποδοχή της διαμεσολάβησης και την κήρυξη ανακωχής, ειδάλλως οι τρεις Δυνάμεις θα επενέβαιναν. Η γενικότητα των όρων εμπλοκής δημιουργούσε όλες τις προϋποθέσεις επαπειλούμενης σύγκρουσης μεταξύ των στόλων που περιπολούσαν στη Μεσόγειο, η οποία έγινε γεγονός στις 20 Οκτωβρίου 1827. Ο ενωμένος τουρκο-αιγυπτιακός στόλος, που βρισκόταν αγκυροβολημένος στον κόλπο του Ναβαρίνου, ενεπλάκη σε ναυμαχία με τους τρεις ευρωπαϊκούς στόλους υπό τους ναυάρχους Edward Codrington, Henri de Rigny και Lodewijk Heyden, που παρεμπόδιζαν τον απόπλου του, με αποτέλεσμα την καταβύθισή του.

Η απήχηση της είδησης στη διεθνή κοινή γνώμη γι' αυτήν, που έμελλε να καταγραφεί ως η τελευταία αξιόλογη ναυμαχία στην Ιστορία μεταξύ ξύλινων ιστιοφόρων, κυμαίνεται από «λαμπρό επίτευγμα» μέχρι «αξιοθρήνητο γεγονός». Ο ίδιος ο Codrington ανέλαβε μακρά δικαστική διαμάχη, για να αποδείξει ότι δεν είχε υπερβεί τις οδηγίες του και να εξασφαλίσει την αποζημίωση των ανδρών του. Το περιστατικό έχει επίσης πλούσια βιβλιογραφία από νομικής πλευράς με ενδιαφέροντα ερωτήματα για τη νομιμότητα της σύγκρουσης χωρίς προηγούμενη κήρυξη πολέμου, εάν θα μπορούσε να θεωρηθεί μια πρώιμη «ανθρωπιστική επέμβαση», σύμφωνα με τη σύγχρονη ορολογία, και κατά πόσο έβρισκαν εφαρμογή στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι προβλέψεις του ευρωπαϊκού διεθνούς δικαίου.

Για τον δικό μας προβληματισμό εδώ, η ναυμαχία του Ναβαρίνου σηματοδοτεί τη μετάβαση σε ένα νέο επίπεδο της σχέσης της Επανάστασης με τον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων. Η ανάληψη της πρωτοβουλίας από τα ευρωπαϊκά ανακτοβούλια φέρνει ουσιαστικά το τέλος του Φιλελληνισμού ως ριζοσπαστικού επαναστατικού κινήματος. Στις αρχές Σεπτεμβρίου 1828, αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο το μικρό γαλλικό εκστρατευτικό σώμα, 15.000 άνδρες υπό τον στρατηγό Maison, που ανέλαβε την επίβλεψη της εκκένωσης των τουρκικών και αιγυπτιακών δυνάμεων. Ο πόλεμος συνεχίστηκε για λίγο στα δύο άκρα της Ελλάδας, την Ακαρνανία από τον Church και τη Χίο από Fabvier. Οι ξένοι μαχητές που είχαν απομείνει άρχισαν να αποχωρούν για τα νέα μέτωπα της Πορτογαλίας, του Βελγίου και της Πολωνίας, και ακόμα και ο συστηματικός παρατηρητής των ελληνικών υποθέσεων αββάς de Pradt δίνει το πέμπτο και τελευταίο του έργο σχετικά με την Ελλάδα, το 1828. 

Onalert.gr

************************************************************

Η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΕΛΔΖΟΥΚΩΝ ΣΤΗΝ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

  ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

,

Χειρόγραφο τοῦ 16ου αἰ.

Η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΕΛΔΖΟΥΚΩΝ ΣΤΗΝ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

Πρὸ τοῦ J. Laurent δὲν ἦτο διηυκρινισμένον πῶς ἔγινεν ἡ κατάκτησις τῆς Μ. Ἀσίας ὑπὸ τῶν Σελδζούκων. Οὗτος ἀπέδειξεν ὅτι δὲν ἀληθεύει ἡ τέως κρατοῦσα γνώμη ὅτι οἱ Σελδζοῦκοι, ἀφοῦ ἐπὶ πολλὰ ἔτη ἐλεηλάτησαν κατ’ ἀρέσκειαν πᾶσαν τὴν Μ. Ἀσίαν, ἔνθα δὲν ὑπῆρχε πλέον βυζαντινὸς στρατὸς ἱκανὸς ν’ ἀντιστῇ εἰς αὐτοὺς καὶ ὁ ἐμφύλιος πόλεμος ἐξηφάνιζε τὴν τελευταίαν δύναμιν τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας, ἐπέτυχον τῷ 1074 ἐπὶ Μιχαὴλ Ζ΄ τοῦ Δούκα παραχώρησιν μεγάλου τμήματος τῆς Μ. Ἀσίας διὰ συνθήκης.

Βέβαιον εἶναι μόνον ὅτι, ἐπὶ Μιχαὴλ Ζ΄(1071-1078), ἤρχισεν ἡ ὁριστικὴ ἐγκατάστασις τῶν Σελδζούκων ἐν Μ. Ἀσίᾳ. Ανάγνωση του υπολοίπου άρθρου

ς ΒΥΖΑΝΤΙΟ, ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ | URL: http://wp.me/p5joWI-8fm

 

Ήταν το Βυζάντιο κράτος θεοκρατικό;

ΗΤΑΝ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΟΚΡΑΤΙΚΟ;

 

Για να αποφύγουμε τη σύγχυση την οποία προκαλεί η έλλειψη ορισμού της θεοκρατίας στους περισσότερους συγγραφείς, προτείνουμε τέσσερα κριτήρια με τα όποια μπορεί να ελεγχθεί η ύπαρξη και ο βαθμός θεοκρατίας σε ένα κράτος:

1) Ταύτιση πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας στο ίδιο πρόσωπο.
2) Επιβολή θρησκευτικών κανόνων στο σύνολο της νομοθεσίας.
3) Άσκηση της δημόσιας διοίκησης από θρησκευτικούς λειτουργούς.
4) Έλεγχος της εκπαίδευσης από τη θρησκευτική ιεραρχία.

Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, το «Βυζάντιο» δεν ικανοποιεί ούτε ένα απ' αυτά τα τέσσερα κριτήρια ενός θεοκρατικού κράτους. Ας τα δούμε με τη σειρά.

1) Το ότι ο «Πάπας» και ο «Καίσαρας» ήταν διαφορετικά πρόσωπα είναι φυσικά γνωστό. Ούτε ο ένας ούτε ο άλλος είχε απόλυτη εξουσία πάνω σε όλες τις λειτουργίες της δημόσιας ζωής. Με άλλα λόγια, κανένας Χομεϊνί δεν κυβέρνησε ποτέ από τον Πατριαρχικό θρόνο πάνω σε όλο το κράτος. Επιπλέον κανένας επίσκοπος δεν ηγήθηκε ποτέ οποιουδήποτε στρατιωτικού τάγματος σε πολεμικές συγκρούσεις, όπως ήταν ο κανόνας στη Δύση.

2) Στο χώρο του Δικαίου, το «Βυζάντιο» συνέχισε τη μεγάλη Ρωμαϊκή παράδοση. Βασικός άξονας της νομοθεσίας σε όλη τη μακραίωνη ιστορία του παρέμεινε το Ρωμαϊκό Δίκαιο, όπως το είχε κωδικοποιήσει ο Ιουστιανός. Σ' αυτό προστέθηκαν κατά καιρούς τροποποιήσεις τις όποιες επέβαλαν οι νέες κοινωνικές συνθήκες και η επίδραση του Χριστιανισμού. Έτσι η τελική σύνθεση ήταν μία πολύ πιο ανθρωπιστική εκδοχή του αρχαίου Ρωμαϊκού Δικαίου. Όλα αυτά πάντως άνηκαν στην κοσμική (μη εκκλησιαστική) σφαίρα του κράτους. Οι νομικές σχολές και τα δικαστήρια δεν είχαν σχέση με την Εκκλησία, και οπωσδήποτε οι δικαστές δεν ήταν επίσκοποι, όπως συνέβαινε την ίδια εποχή στη Δύση. (Οι επίσκοποι μπορούσαν να είναι δικαστές σε ορισμένες περιπτώσεις, αν το ζητούσε ο κατηγορούμενος, αλλά αυτό αποτελούσε μια ανθρωπιστική παραχώρηση πού δεν αλλάζει την ουσία της κατά βάση κοσμικής δικαιοσύνης).

3) Η αδιατάρακτη πολιτιστική συνέχεια του «Βυζαντίου» είχε ως αποτέλεσμα να υπάρχει πάντοτε μια μορφωμένη γραφειοκρατία πού χειριζόταν τις κρατικές υποθέσεις. Αντίθετα, στη Δύση, όπως θα δούμε πιο αναλυτικά στο επόμενο κεφάλαιο, από τον 6ο αιώνα εμφανίζεται ένα τεράστιο κενό στην Παιδεία. Χαρακτηριστικό αποτέλεσμα της παρακμής των γραμμάτων στη Δύση είναι ότι δεν υπάρχουν πια μορφωμένοι μη εκκλησιαστικοί άνδρες για να επανδρώσουν τις στοιχειώδεις διοικητικές ανάγκες των νέων βαρβαρικών κρατών. Έτσι, από τον 7ο αιώνα, η Δυτική Ευρώπη βασίζεται αποκλειστικά πλέον σε κληρικούς για τις διπλωματικές, διοικητικές και εκπαιδευτικές λειτουργίες της.

Ήδη στην αυλή του Καρλομάγνου (τέλη 8ου αιώνα) όλοι σχεδόν οι γνωστοί λόγιοι, με εξαίρεση τον Einhard, είναι κληρικοί (Αλκουίνος, Παύλος Διάκονος, Πέτρος Διάκονος, Paulinus, κ.λπ.). Πρόκειται για μια εξέλιξη με κολοσσιαίες συνέπειες στη δυτική Ιστορία. Όχι μόνον επειδή διατηρήθηκε επί 1.000 χρόνια και σφράγισε το χαρακτήρα της Δύσης, αλλά και επειδή προκάλεσε τελικά ένα άγριο άντικληρικαλιστικό πνεύμα το όποιο ξέσπασε στα χρόνια του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης. Αυτή ή αντίδραση έχει διαμορφώσει τη σημερινή στάση του δυτικοευρωπαίου απέναντι στο Χριστιανισμό. Ο δυτικοευρωπαίος θα ήταν πολύ διαφορετικός άνθρωπος, αν δεν κουβαλούσε μέσα του αιώνες καταπίεσης από τη μονοπωλιακή θέση της Λατινικής Εκκλησίας στη δημόσια ζωή. Όλα αυτά είναι, βέβαια, εντελώς άγνωστα στους Ρωμηούς, αφού ο κοσμικός χαρακτήρας της ρωμαϊκής διοίκησης αποτέλεσε βασικό χαρακτηριστικό του «Βυζαντίου» σε όλη τη διάρκεια της ύπαρξης του. Γι' αυτό, άλλωστε, και άντικληρικαλιστικά μηνύματα δεν είχαν ποτέ επιτυχία στο χώρο μας[1].

4) Σε ό,τι άφορα την εκπαίδευση μπορούμε να διακρίνουμε τρεις τύπους σχολείων στο «Βυζάντιο»: τα δημόσια, τα ιδιωτικά και τα μοναστηριακά. Στα τελευταία επιτρεπόταν να φοιτούν μόνον παιδιά πού είχαν αφιερωθεί στο μοναχισμό. Μάλιστα, ή Οικουμενική Σύνοδος της Χαλκηδόνας (το 451) απαγόρευσε ρητά τη φοίτηση λαϊκών σ' αυτά τα σχολεία, και, απ' ό,τι φαίνεται, αυτός ο κανόνας εφαρμοζόταν χωρίς εξαίρεση[2]. Η πλειοψηφία λοιπόν των προγόνων μας της Ρωμανίας μορφωνόταν σε κοσμικά σχολεία σε αντίθεση με το τι συνέβαινε στη Δύση την ίδια εποχή. Όπως είναι γνωστό, στη Δύση, για πολλούς αιώνες, η πλήρης κατάρρευση του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού είχε ως συνέπεια την ανάδειξη της Εκκλησίας σε αποκλειστικό φορέα της Εκπαίδευσης. Η μόνη μόρφωση πού μπορούσε να πάρει κανείς ήταν αύτη την οποία παρείχαν τα μοναστήρια.

Αντίθετα, στο «Βυζάντιο» ή εκπαίδευση ήταν κυρίως προσκολλημένη στην κλασική παράδοση. Υποχρεωτικό ανάγνωσμα, μαζί με την Αγία Γραφή, ήταν ο Όμηρος, τον όποιον όλοι οι μαθητές μάθαιναν απέξω και τον εξηγούσαν λέξη προς λέξη[3]. Ό Ψελλός καυχιέται ότι από πολύ μικρός ήξερε ολόκληρη την Ιλιάδα απέξω[4]. Ή Άννα Κομνηνή αναφέρει εξηνταέξι φορές στίχους του Όμηρου στην «Αλεξιάδα» της, συχνά μάλιστα χωρίς να αισθάνεται την ανάγκη να προσθέσει τη διευκρίνηση «το ομηρικόν εκείνο...»[5]. Για να αντιληφθούμε το πολιτιστικό χάσμα πού χώριζε Ρωμαίους και Δυτικούς, αρκεί να θυμίσουμε ότι η Δύση πρωτογνώρισε τον Όμηρο μόλις τον 14ο αιώνα, όταν υστέρα από παραγγελία του Πετράρχη και του Βοκκάκιου, ένας Ρωμηός της Ν. Ιταλίας, ο Πιλάτος, μετέφρασε την Ιλιάδα και την Οδύσσεια στα λατινικά[6].

Ο κοσμικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης καθ' όλη τη χιλιόχρονη ιστορία της αυτοκρατορίας τονίζεται και από το γεγονός ότι το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης ήταν ένα κρατικό ίδρυμα πού δε βρισκόταν ποτέ υπό τον έλεγχο της Εκκλησίας. Σύμφωνα με την ιδρυτική πράξη του (επί Θεοδοσίου Β', το 425),οι καθηγητές πληρώνονταν από το κράτος και μάλιστα απαλλάσσονταν από τους φόρους[7]. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πρόγραμμα του Πανεπιστημίου δεν υπήρχε καν το μάθημα της Θεολογίας(!), αφού σκοπός της κρατικής εκπαίδευσης ήταν η μόρφωση κρατικών στελεχών και αξιωματούχων[8]

Όπως αναφέραμε και στην αρχή αυτής της ενότητας, το ζήτημα της θεοκρατίας στο «Βυζάντιο» είναι τεράστιο και δεν μπορεί να εξαντληθεί εδώ. Από τα λίγα πού εκτέθηκαν παραπάνω, ωστόσο, πρέπει να έγινε φανερό ότι ή μορφή της Χριστιανικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν αρκετά διαφορετική από αυτήν την οποία μας παρουσιάζουν διάφορες λαϊκιστικές απλοϊκές απόψεις. Με κίνδυνο να γίνουμε κουραστικοί θα ξαναπούμε ότι, δυστυχώς, πέφτουμε συχνά στο λάθος να ταυτίζουμε το σκοταδιστικό θεοκρατικό δυτικό μεσαίωνα με την αντίστοιχη εποχή του «Βυζαντίου».

Όπως είδαμε, όμως, οι διαφορές ήταν τεράστιες και πολύ ουσιαστικές. Η αμορφωσιά, η ανελευθερία, η θρησκευτική καταπίεση πού έφτασε ως την Ιερή Εξέταση, οι στρατοκράτες επίσκοποι πού οδηγούσαν τάγματα μοναχών σε μάχες, όλα αυτά είναι άγνωστα στον τόπο μας και στον πολιτισμό μας. Έτσι εξηγείται, κατά ένα μέρος, και η πεισματική αντίσταση των Ρωμηών στις προσπάθειες εκδυτικισμού τους την οποία παρατηρούμε από το 1204 μέχρι σήμερα.
Υπάρχουν και άλλες όψεις του πολιτιστικού χάσματος ανάμεσα σε Ρωμηούς και Δυτικούς προς εξέταση κατά το μεσαίωνα, εποχή η οποία συχνά αποκαλείται «σκοτεινή» για όλη την Ευρώπη. Όπως θα διαπιστώσουμε, αν με τον όρο «Ευρώπη» εννοούμε μόνο τη δυτική, τότε ο χαρακτηρισμός «σκοτεινή» είναι απόλυτα σωστός. Αν όμως περιλαμβάνουμε και τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, το «Βυζάντιο», τότε πέφτουμε οι ίδιοι θύματα του σκοταδιστικού πολιτιστικού ιμπεριαλισμού της Δύσης.

 

---

Υποσημειώσεις

1 Είναι αξιοπρόσεκτο ότι τα δύο μοναδικά αντικληρικαλιστικά ρεύματα πού εμφανίστηκαν στην Ελλάδα είναι απλές «μεταφράσεις» δυτικών ρευμάτων, χωρίς καμιά επαφή με την ελληνική πραγματικότητα. Το ένα είναι ο φιλελεύθερος διαφωτισμός όπως εκφράστηκε, για παράδειγμα, από τον ανώνυμο συγγραφέα της «Ελληνικής Νομαρχίας» και το άλλο ο μαρξισμός. Ο πρώτος είναι τόσο ξεκομμένος από την ελληνική πραγματικότητα ώστε να μιλάει για «τάγματα» ιερέων και αρχιμανδριτών, θεσμό άγνωστο στον τόπο μας (αλλά πολύ διαδεδομένο στη Δύση...). Ο κορυφαίος ερευνητής (και ενθουσιώδης υπέρμαχος) του νεοελληνικού Διαφωτισμού, ο Κ. Θ. Δημαράς, δέχεται ότι «πρέπει να μην αποκλεισθεί το ενδεχόμενο να πρόκειται για συγγραφέα στερημένο από ελληνική σχολική εκπαίδευση» (βλ. Κ. Θ. Δημαράς, 1977,σ. 48). Από την άλλη, ο μαρξισμός, με τα δύσκαμπτα ιδεολογικά σχήματα πού βασίζονταν αποκλειστικά στη δυτική εμπειρία, προσπάθησε να ξεπεράσει τις συνεχείς «δυσκολίες» πού συναντούσε στην ερμηνεία της ελληνικής κοινωνίας καταφεύγοντας στην «ιδεολογική σύγχυση της ελληνικής άρχουσας τάξης» ή στην «εσφαλμένη συνειδητοποίηση της εργατικής τάξης». Θα χρειαζόταν ασφαλώς μια πληρέστερη μελέτη σχετικά με την παντελή άγνοια της ελληνικής Ιδιαιτερότητας από αυτά τα δυο ρεύματα.
2 Βλ. Buckler,σ. 309.
3 οπ. παρ., σ. 295.
4 Βλ.Ράνσιμαν (1979),σ. 250.
5 οπ. παρ., σ. 250.
6 Βλ. Γιαννακόπουλος (1966),σ. 54.
7 Βλ. Buckler (1986),σ. 310.
8 Βλ. Lemerle (1983), σ. 89-90.

 

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ
Πηγή: Ελληνορθόδοξη παράδοση: ρίζωμα και προοπτική

ΑΝΤΙΑΙΡΕΤΙΚΟΝ ΕΓΚΟΛΠΙΟΝ

***********************************************

                                

 

 

Το πραγματικό τέλος του Αθανάσιου Διάκου 

ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΜΕ  ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΘΩΜΑΝΟΣ                     

(του Ευθύμιου Χριστόπουλου, εκπ/κού-δημοσιογράφου)

Το καλοκαίρι του 1947 ως μαθητής της Β' τάξης της Εκκλησιαστικής Σχολής Λαμίας, δέχτηκα την παρακίνηση του αείμνηστου Διευθυντού της Δημητρίου Κρικέλα να συγκεντρώσω πληροφορίες από γέρους Λαμιώτες που τις είχαν από τους πατεράδες τους, για ποιο ήταν το πραγματικό τέλος του Αθανασίου Διάκου.

Ταξι­νομώντας αυτές που συγκέντρωσα, είδα ότι τέσσερες ήταν ακριβώς ίδιες, αν και προέρχονταν από γερόντια που ζού­σαν σε διαφορετικά σημεία της Λαμίας ο καθένας και μά­λιστα ένας παππούς ήταν απ' τη Ροδίτσα. Διασταυρώνοντας τες αργότερα, με όσα διάβαζα άλλα, καταλάβαινα ότι αυ­τές που είχα ήταν ασφαλώς οι σωστές.

Το κύριο σημείο τους και κοινό, ήταν ότι τρεις Έλληνες, όταν έπιασαν το Διάκο και τον έφεραν στη Λαμία, τον έκλεισαν σ' ένα πα­λιό κι εγκαταλειμμένο χάνι, εκεί που σήμερα έχει οικοδο­μηθεί το Λαογραφικό Μουσείο Λαμίας στην οδό Καλύβα - Μπακογιάννη. Αυτοί οι τρεις είχαν περάσει πίσω - δυ­τικά - στο χάνι και από δύο μισοχαλασμένα παραθυράκια είχαν παρακολουθήσει όλη τη νύχτα όλα όσα έγιναν μέσα στο χάνι, τα οποία και αναφέρω στη συνέχεια.:

Μετά τη σύλληψη του Διάκου στα ποριά Δαμάστας, τον έφεραν με συνοδεία ποινών και τραυματισμένο στη Λαμία, οδηγώντας από τη νότια της είσοδο που περνούσε δίπλα από το Γολγοθά (όπως έλεγαν το ξε­κομμένο Λόφο όπου σήμερα είναι το κτίριο του Ορφα­νοτροφείου Αρρένων) και από την οδό Σατωβριάνδου (σήμερα) και συνέχεια τον έφτασαν και τον έκλεισαν μέσα στο παλιό χάνι, όπου σήμερα - πάλι καλά! - έχει ανεγερθεί το Λαογραφικό Μουσείο.

Τον έβαλαν μέσα και τον έδεσαν με σκοινιά σ' ένα παχνί, το οποίο ήταν και ο πρώτος τόπος του μαρτυρί­ου του.

Εκτός από δύο - τρεις Τούρκους που έμειναν μέσα να τον επιτηρούν, οι άλλοι - όχι όλοι - έμειναν απ' έξω, ανατολικά σε κάτι δέντρα που ήταν εκεί, περιμένοντας από περιέργεια, ίσως, να ιδούν τι θα γινόταν. Όταν τον έδεσαν κι έφυγαν, ο Διάκος άρχισε να πο­νάει από τα τραύματα που είχε, καταπονημένος κι από την ταλαιπωρία.

Είχε περάσει αρκετή ώρα, όταν άνοιξε η πόρτα και μπήκαν μέσα δύο άντρες, που από τις φορεσιές τους έδειχναν ότι ήταν μπέηδες. Τον έναν, τον ήξερε από πριν. Ήταν ο Ομέρ Βρυώνης. Τον άλλον όχι. Απ' ότι όμως εί­χαν ακούσει, υπολόγισαν ότι ήταν ο σκληρός Χαλήλ Μπέης. Αυτός μόνος προχώρησε κι άρχισε να κάνει έλεγ­χο αν είχαν δέσει καλά το Διάκο. Τόσο πολύ φάνηκε ότι, κι ακόμα δεμένον, τον φοβόταν.

Είχε νυχτώσει πια και οι τρεις που είχαν φτάσει εκεί κρυφά άρχισαν καθαρά να βλέπουν τι γίνεται.

Όταν ο Χαλήλ Μπέης σιγουρεύτηκε - το είδαν κα­θαρά αυτό - ότι δεν υπήρχε φόβος διαφυγής, άρχισε να φωνάζει και να απειλεί. Σε μια στιγμή τον είδαν να χτυπάει στο πρόσωπο το Διάκο.

Τον διακόπτει όμως ο άλλος, ο Βρυώνης, που πλησιάζει το Διάκο και τον βλέπουν κάτι να του λέει. Δεν ακούνε όμως. Απ' ότι βλέπουν όμως, καταλαβαίνουν ότι κάτι τον ρωτάει, γιατί βλέπουν το Διάκο να κουνάει αρ­νητικά το κεφάλι του.

Και ενώ τον βλέπουν να συνεχίζει ήρεμα, σε μια στιγ­μή εξαγριώνεται, φωνάζει και χειρονομεί. Ατάραχος ο Διάκος τον αντιμετωπίζει και κάτι που του λέει, βλέπουν το Βρυώνη οργισμένο να αποχωρεί, αφήνοντας πια το θύμα στο δήμιό του.

Απ' τις αναλαμπές των δαυλών, ξεχωρίζουν την αγριότητα του Χαλήλ. Τον βλέπουν να τραβάει πιο πέρα τον επικεφαλής της Φρουράς - έτσι τουλάχιστον δεί­χνει - και με νευρικές και απειλητικές κινήσεις, κάτι του λέει, κι εκείνον να υποκλίνεται κουνώντας το κεφάλι του. Και με μια τελευταία περιφρονητική ματιά που ρίχνει στο Διάκο, τον βλέπουν να φεύγει, δείχνοντας ικανοποι­ημένος.

Ο Διάκος - και οι άλλοι τρεις απ' έξω - μέσα στο μι­σοσκόταδο βλέπουν δύο Τούρκους να ανάβουν φωτιά σε μιαν άκρη. Πάνω της φέρνουν και βάζουν μια σιδηροστιά κι ένα μεγάλο χάλκινο κακάβι. Βλέπει μετά να ρίχνουν μέσα λάδι που είχαν σ' ένα γκιούμι.

Στη συνέχεια, μαζί με τον επικεφαλής, πλησιάζουν το Διάκο. Τον ανασηκώνουν, δεμένο καθώς είναι, τον βάζουν να καθίσει πάνω σ' ένα παλιό ξύλινο σκαμνί που βρέθηκε εκεί, του σηκώνουν τα πόδια, δεμένα καθώς είναι, και του τα δένουν έτσι που να κρέμονται.

Τι θέλουν να κάνουν αναλογίζονται με περιέργεια και αγωνία, οι τρεις που παρακολουθούν, χωρίς να τολ­μήσουν και να ρωτήσουν. Βλέπουν όμως τους άλλους να περιπαίζουν το Διά­κο. Φαίνεται κάτι να λένε και ο Διάκος να κουνάει επί­μονα κι αρνητικά το κεφάλι του. Τι του λένε όμως δεν καταλαβαίνουν. Οπότε, κάθε φορά που ρωτάνε και αρνείται τους βλέπουν να κρατάνε στα χέρια τους μυτε­ρά καρφιά και να τα μπήγουν σιγά πρώτα, πιο δυνατά στη συνέχεια στις πατούσες των ποδιών του Διάκου, ο οποίος κάθε φορά αναταράζεται από τον πόνο.

Η μυρωδιά του Λαδιού που καίγεται μέσα στο κακάβι, φτάνει έντονα στη μύτη και των τριών απ' έξω και υποπτεύονται τα χειρότερα.

Οι βασανιστές του, όπως έχουν γυμνώσει τα πόδια του, παίρνουν απ' το κακάβι καυτό λάδι και αρχίζουν σιγά και βασανιστικά να το ρίχνουν στα πόδια του!... Τι­νάζεται κάθε φορά ο Διάκος, τόσο δυνατά λες και θα κό­ψει τις τριχιές όταν το λάδι πέφτει πάνω στα πόδια του.

Αφού είδαν να μην αντιδρά έντονα, αφήνουν τα πό­δια και παίρνουν και του σκίζουν το γιλέκο και την που­καμίσα που φοράει, απογυμνώνοντας το πάνω μέρος του σώματος του με τα χέρια. Κι αρχίζουν τότε να του ρίχνουν καυτό Λάδι με αργές κινήσεις, στα χέρια, στο στήθος και στην πλάτη του. Βουβά οδύρεται ο Διάκος, χωρίς να βγάλει μιλιά από το στόμα του. Κι όσο δεν μι­λάει, τόσο αγριεύουν περισσότερο οι βασανιστές του. Και δείχνουν τόσο οργισμένοι, που αν ήταν τρόπος να τον θανατώσουν. Φαίνεται όμως πως έχουν εντολή μόνο να τον βασανίσουν χωρίς και να πεθάνει. Γι' αυτό συ­νεχίζουν!...

Το σώμα του Διάκου αρχίζει φαίνεται να νεκρώνε­ται. Όμως το πνεύμα όπως δείχνει, μένει καθάριο, ανέγγιχτο, σταθερό, συνεχίζοντος τις αρνήσεις και εξοργί­ζοντας περισσότερο τους Βασανιστές του.

Αλλά αυτή η κατάσταση τους κάνει να βρίσκουν νέ­ους τρόπους βασανισμών. Οι κινήσεις που κάνουν, δεί­χνοντας διάφορα σημεία του σώματος του, κάνουν τους τρεις που παρακολουθούν να ανατριχιάζουν. Και βλέ­πουν τους βασανιστές να παίρνουν στα χέρια τους τα καρφιά που είχαν και έσπαζαν τις φούσκες που δημι­ουργούνταν στο δέρμα απ' το καυτό λάδι, να αρχίζουν να κάνουν το ίδιο και στο σώμα και στα χέρια από ψηλά.

Αποκαμωμένοι όμως και οι ίδιοι οι Βασανιστές, που δεν άλλαξαν βάρδια όλη τη νύχτα, βλέπουν ότι δεν πε­τυχαίνουν τίποτα. Και μιας και το λάδι τελείωσε, μιας και έφτασε πια και το ξημέρωμα, σταματούν.

Το Διάκο τον κρατάνε πια όρθιο οι τριχιές που τον έχουν δεμένο.

Τότε και οι τρεις παρατηρητές, απ' έξω, για να μη γί­νουν αντιληπτοί, έφυγαν με προφυλάξεις, κατευθυνό­μενοι προς το βορεινό μέρος του ρέματος, όπου είχαν αρχίσει να έρχονται δειλά και οι πρώτοι περίεργοι.

Κι όταν πια ο ήλιος έχει ανέβη ψηλά, λύνουν το Διά­κο και σέρνοντας τον τον βγάζουν έξω, χωρίς όμως να δείχνει ότι καταλαβαίνει.

Όσοι είχαν την ευκαιρία να τον δουν το απόγευμα που τον είχαν φέρει, τώρα βλέποντας τον, δεν τον ανα­γνωρίζουν, χωρίς να ξέρουν τι ακριβώς είχε συμβεί. Το μόνο που βλέπουν είναι το κακοποιημένα ρούχα του.

Σέρνοντας τον προς τα βόρεια, τον περνάνε πέρα από το ρέμα που έκοβε την πλατεία Λαού στα δυο καταμεσίς και τραβώντας ανατολικότερα έφτανε στη Δημοτι­κή Αγορά, από εκεί στο κατάστημα Πολιτικού και μετά κατεβαίνοντας προς τα νότια, απλωνόταν κατά μήκος της οδού Θερμοπυλών.

Όταν τον πέρασαν στο ρέμα, στάθηκαν περίπου ανα­τολικά της σημερινής διπλής βρύσης, γιατί ανατολικό­τερα ετοίμαζαν το στήσιμο της... ψησταριάς!

Κόσμος πολύς είχε συγκεντρωθεί γύρω εκεί με την άδεια του Χαλήλ Μπέη βέβαια, γιατί άφησε τον κόσμο να δει τι θα έκαναν στο Διάκο, ώστε να φοβηθεί και να μην επιχειρήσει κανένας άλλος να πράξει το ίδιο, πράγμα που πέτυχε. Κανένας Λαμιώτης δεν φάνηκε να συμμετείχε στην επανάσταση!

Μέσα στο πλήθος που παρακολουθεί με αγωνία, ξε­χωρίζει μια κάπως ηλικιωμένη γυναίκα. Είναι η δόλια μόνα του Διάκου, που είχε μάθει τη σύλληψη του γιου της και ολονυχτίς πεζοπορώντας είχε φτάσει στη Λαμία, όπου δεν περίμενε να δει το σπλάγχνο της έτσι!

Για μια στιγμή βουβαίνονται όλοι. Βλέπουν να φτάνει εκεί ο δήμιος, ονόματι Αλεξίου, κρατώντας ένα σουβλί. Και αμέσως καταλαβαίνουν τι πρόκειται να γί­νει!
Αυτός, τρέμει από το φόβο του, γιατί έχει αυστηρή εντολή να μην του πεθάνει ο Διάκος όταν θα τον σου­βλίζει.

Και αρχίζει το τελευταίο πια μαρτύριο.

Δένοντας το Διάκο ανάσκελα σε ένα σαμάρι, με τα πόδια του ανοιχτά, αρχίζει προσεκτικά ο δήμιος να χώ­νει την πολύ καλό λεπτισμένη άκρη του σουβλιού, ξε­κινώντας απ' τη βουβωνική χώρα και προχωρώντας προς τα επάνω, περνώντας το σουβλί κάτω οπό το δέρ­μα, μέχρι που το έβγαλε πάνω στην πλάτη του, λίγο κάτω απ' το δεξιό του το αυτί.

Από κάποιες μικροκινήσεις που κάνει ο Διάκος κάθε φορά που σπρώχνει το σουβλί προς τα επάνω ο δήμιος, δείχνει ότι ακόμα είναι ζωντανός.

Μόλις τελειώνει ο γύφτος, ορμούν Τούρκοι και με σκοινιά δένουν το σώμα γύρω στο σουβλί για να μη σπάσει το δέρμα και ακουμπάνε όρθιο σχεδόν το σουβλί με το Διάκο σ' ένα δέντρο.

Στη συνέχεια, σπεύδουν να συγυρίσουν τη φωτιά που έχουν ανάψει. Και τότε γίνεται κάτι που ξαφνιάζει τους πάντες.

Ένας Τούρκος καβάλα στο ψαρί του άλογο στέκε­ται μπροστά στο σουβλισμένο, βγάζει τη διμούτσουνη όρθια κουμπούρα του και τη στρέφει στο Διάκο. Δύο κουμπουριές ακούγονται που βρίσκουν κατάστηθα το Διάκο. Κι ο Τούρκος κεντρίζοντας το άλογο του, χάνε­ται στην ανηφόρα μέσα στα στενάκια που περιβάλλουν τα χαμηλά σπιτάκια.
Ο Χαλήλ Μπέης, βλέπει συτό και αφρίζει απ' το θυμό του. Και δίνει εντολή, να βάλουν το Διάκο έτσι, πάνω στη φωτιά, και να τον γυρίσουν λίγο!

Ο κόσμος που παρακολουθεί αυτή την κτηνωδία μέ­νει άφωνος. Στη συνέχεια ο Χαλήλ οργισμένος και ανικανοποί­ητος, δίνει εντολή να πάρουν έτσι με το σουβλί το νε­κρό το Διάκο και πάνε να τον πετάξουν στην άκρη του ρέματος, ανατολικά από το χάνι που τον είχαν, εκεί όπου πέταγαν τις κοπριές των αλόγων που είχαν στους στά­βλους, τους οποίους διατηρούσαν από τη βόρεια πλευρά της Νομαρχίας μέχρι το πέτρινο γυμνάσιο. Τη διαβεβαίωση αυτή είχα απ' όλα σχεδόν τα γερόντια που ρώτησα το 1947, τότε που φαίνονταν ακόμα οι κρίκοι στο βόρειο τοίχο της θερινής «ΤΙΤΑΝΙΑΣ».

Εκεί λοιπόν, βορειοανατολικά της σκάλας που κα­τεβαίνει σήμερα από την οδό Λυκούργου στην πρώην ψαραγορά, άφησαν το νεκρό ξεσκέπαστο, άταφο, σχε­δόν τρείς ημέρες φρουρούμενο. Οι φρουροί αποχώ­ρησαν την τρίτη ημέρα αφού άρχισε να μυρίζει, οπότε βρήκαν ευκαιρία κάποιοι χριστιανοί οι οποίοι περίμεναν και είχαν προετοιμάσει έναν λάκκο εκεί ακριβώς που σή­μερα είναι ο τάφος του, πήγαν, του έβγαλαν το σουβλί, τον καθάρισαν λίγο και πήγαν και τον έθαψαν, χωρίς να βάλουν πάνω του ούτε έναν σταυρό από φόβο.

Αργότερα, περί το 1860, ο συνταγματάρχης Ρούβαλης που είχε έρθει από την Καλαμάτα με μετάθεση στη Λαμία και είχε πληροφορηθεί πού περίπου είχαν θά­ψει το Διάκο έκανε έρευνες να τον βρει.

Ο παππούς μου που είχε στήσει την παράγκα - πρώ­το μαγαζί του πριν λίγο καιρό, απέναντι δυτικά, όπου μετά χτίστηκε η αποθήκη των αδελφών Κονταξή, είδε στρατιώτες να ανοίγουν μικρούς λάκκους ανατολικά του, ψάχνοντας. Όταν ρώτησε τι ζητάνε, του είπαν ότι ψά­χνουν τον τάφο του Διάκου. Την πληροφορία αυτή είχα από τον πατέρα μου, όπως την είχε ακούσει από τον παπ­πού μου. Σε ένα σημείο, βρήκαν ένα σωρό - σκελετό ανθρώπινου σώματος και αφού δεν είχαν βρεθεί άλλα γύρω, κατέληξαν ότι ήταν του Διάκου. Το συγκέντρω­σαν, το καθάρισαν και τα έβαλαν σε ένα κουτί ξύλινο και τα έθαψαν πάλι στο ίδιο σημείο, τοποθετώντας πάνω μερικές πέτρες και έναν σταυρό με το όνομα του.

Τέλος, στις αρχές του 1900 η Λαμία τίμησε το Διά­κο όπως έπρεπε. Αφού ανακαίνισε τον πρόχειρο τάφο του στο σημείο που είναι ακόμα, έστησε τον υπέρλαμπρο ανδριάντα του στην πλατεία Διάκου, με αποκαλυ­πτήρια επίσημα, παρουσία και του Βασιλέως Γεωργίου Α' και της βασιλικής οικογένειας, υπουργών, στρα­τιωτικών και άλλων επισήμων, στις 23 Απριλίου 1903.

Πηγή: «Λαμιακή Φωνή»

 

Bυζαντινών Ιστορικά

·

Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα (σύζυγος Θεόφιλου 829-842)
Τρία περιστατικά από τη ζωή της αυτοκράτειρας Θεοδώρας-
συζύγου του Θεόφιλου (829-842) μέσα από κείμενα κορυφαίων βυζαντινολόγων:

1.Τα γαμήλια «καλλιστεία» και οι δύο εκδοχές τους
2. Η Θεοδώρα και το εμπόριο.
3. Η Θεοδώρα και οι εικόνες
συνεχίστε την ανάγνωση...http://vizantinaistorika.blogspot.gr/2015/02/829-842.html

 

 

11 Φεβρουαρίου 1923: Το κράτος του Βατικανού

Κατά το Ευαγγέλιο, ο Χριστός τοποθέτησε επικεφαλής των αποστόλων τον Σίμωνα Πέτρο, «την πέτρα» επί της οποίας έμελλε να «οικοδομηθεί η Εκκλησία». Η καθολική εκκλησία θεωρεί τον απόστολο Πέτρο πρώτο επίσκοπο της Ρώμης (33 – 67). Άρα, διάδοχοί του είναι οι μετά από αυτόν πάπες, οπότε ο πάπας είναι ο κάθε φορά αρχηγός της χριστιανικής εκκλησίας. Ο θρύλος απέκτησε νομική θρησκευτική ισχύ ύστερα από απόφαση της συνόδου του 1049 που ονόμασε τον πάπα «αποστολικό αρχηγό της παγκόσμιας Εκκλησίας».

Με όλα αυτά, ο πάπας έχει τριπλή ιδιότητα: Αρχηγός της (καθολικής) Εκκλησίας, επίσκοπος Ρώμης και αρχηγός του κοσμικού κράτους του. Το οποίο αρχικά ήταν ένα από τα πολλά που μοιράζονταν τα εδάφη της Ιταλίας. Το παπικό κράτος αυξομείωνε τα όριά του ανάλογα με την πολιτική ισχύ του τρέχοντα πάπα και με τη δύναμη των όπλων που του προσφέρονταν από τους διάφορους μονάρχες. Στα 1860, αυτό και η Βενετία ήταν οι μόνες περιοχές που δεν είχαν ενταχθεί στο ενιαίο Βασίλειο της Ιταλίας. Η Βενετία προσχώρησε στα 1866 έπειτα από δημοψήφισμα. Το παπικό κράτος της Ρώμης διοικούσε τότε ο Πίος Θ’. Η Ρώμη έπεσε στις 20 Σεπτεμβρίου του 1870.
Η κοσμική εξουσία του πάπα καταργήθηκε. Η πόλη έγινε πρωτεύουσα της Ιταλίας. Ο πάπας Πίος Θ’ αποσύρθηκε στα πολυτελή ανάκτορα του Βατικανού, δηλώνοντας ότι είναι φυλακισμένος. Πέθανε στις 7 Φεβρουαρίου του 1878, έχοντας διανύσει θητεία 31 χρόνων και 236 ημερών που παραμένει η μεγαλύτερη στην ιστορία (είχε γεννηθεί το 1792). Οι τρεις επόμενοι πάπες (Λέων ΙΓ’, Πίος Ι’ και Βενέδικτος ΙΕ’) συνέχισαν να ζουν αποκομμένοι στο Βατικανό και να θεωρούν τους εαυτούς τους φυλακισμένους.
Ο τέταρτος στη σειρά, Πίος ΙΑ’, εκλέχτηκε πάπας το 1922, χρονιά που ο Μουσολίνι επέβαλε το φασιστικό καθεστώς στην Ιταλία. Βρέθηκαν κοινά σημεία επαφής και ξεκίνησαν ανάμεσά τους διαπραγματεύσεις. Στις 11 Φεβρουαρίου του 1929, ο πάπας Πίος ΙΑ’ βγήκε από το ανάκτορο του Βατικανού και πήγε στο άλλο, στο Λοτερανό. Εκεί υπογράφτηκε η «Συνθήκη του Λοτερανού», ανάμεσα στο ιταλικό κράτος και στην Αγία Έδρα. Με αυτήν, δημιουργήθηκε το «Ελεύθερο κράτος της πόλης του Βατικανού»: 0,44 του τετραγωνικού χλμ. συν οι «εκτός ορίων» εκκλησίες Σάντα Μαρία Ματζόρε, Άγιος Παύλος και Άγιος Ιωάννης (Σαν Τζιοβάνι) του Λατερανο

historyreport.gr

Το Αιγαίο φλέγεται: οι πειρατές της Μάνης

 

Η Μάνη έχει πρωταγωνιστήσει σε όλα τα «αναρχικά» επεισόδια της ιστορίας μας -Ορλοφικά, επαναστάσεις, Επανάσταση, εξεγέρσεις- και το Οίτυλο επονομαζόταν Μεγάλο Αλγέρι, εξαιτίας της δράσης των πειρατών και των κουρσάρων στις δυσπρόσιτες ακτές του, που αποτελούσαν καταφύγιο και ορμητήριο για τους ναυτικούς που ζούσαν από το παράνομο εμπόριο και σκορπούσαν τον τρόμο στους κατοίκους των παραθαλάσσιων περιοχών σε νησιά και ηπειρωτική Ελλάδα. Κανένα λιμάνι του ελλαδικού χώρου δεν έμεινε ανεπηρέαστο από τις πειρατικές επιδρομές από τα βυζαντινά χρόνια και έως το τέλος της τουρκοκρατίας, αλλά και πιο ύστερα. Μάλιστα, πολλοί ορεινοί οικισμοί χρωστούν την ύπαρξή τους ακριβώς σε αυτές τις επιδρομές, καθώς ο φόβος των πειρατών -που λεηλατούσαν, έκλεβαν, έπαιρναν σκλάβους και έκαιγαν υποδομές- οδήγησε ανά τους αιώνες τους κατοίκους των παραθαλάσσιων περιοχών να αναζητήσουν καταφύγιο στα ορεινά, όπου τα φονικά κανόνια των πλοίων τους δεν θα τους έφταναν.

«Παρόλο που η πειρατεία και το κούρσος έχουν προξενήσει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία 200 χρόνια στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία και ιστορία, δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς στην ελληνική ιστοριογραφία», έλεγε στην «Καθημερινή» η καθηγήτρια η καθηγήτρια της Ναυτιλιακής Ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τζελίνα Χαρλαύτη, η οποία ήταν επικεφαλής της επιστημονικής επιτροπής του 2ου Διεθνούς Συνεδρίου Περιήγησης και Χαρτογράφησης του Ελληνικού Χώρου, με τίτλο «Κουρσάροι και Πειρατές στην Ανατολική Μεσόγειο, 15ος-19ος αι.» του Sylvia Ioannou Foundation, που πραγματοποιήθηκε στις 17-19 Οκτωβρίου 2014 στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Γιατί, λοιπόν, η πειρατεία και το κούρσος δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς; Τούτο οφείλεται στα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει ο ιστορικός στην τεκμηρίωση, καθώς κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα όπου δρούσαν οι κουρσάροι, η σημερινή ελληνική επικράτεια ήταν κάτω από την οθωμανική ή ενετική κυριαρχία.
Οι Έλληνες, σύμφωνα με την κυρία Χαρλαύτη, ήμασταν εξαιρετικοί κουρσάροι, αλλά και συχνά μάλιστα στην υπηρεσία των Οθωμανών, γεγονός που αποσιωπάται συστηματικά.

ΟΙ ΠΕΙΡΑΤΕΣ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ

Κατά τον 18ο αιώνα παρατηρείται έξαρση της πειρατείας στον ελλαδικό χώρο. Οι Βενετοτουρκικοί πόλεμοι αποτέλεσαν εξαιρετική ευκαιρία για την ανάπτυξή της, ιδιαίτερα στη Μάνη. Οι συνθήκες επιβίωσης σε έναν τόπο άνυδρο και φτωχό όπως η Μάνη είναι πολύ δύσκολες. Ειδικότερα στη Μέσα Μάνη όπου το κλίμα και το τοπίο είναι πιο τραχύ και η συλλογή πόρων δυσκολότερη. Έτσι η πειρατεία για τους Μέσα Μανιάτες αποτέλεσε λύση στα θέματα επιβίωσης και διευκόλυνε την καθημερινή τους ζωή.

Στην Έξω Μάνη αν και υπήρχε και εκεί πειρατεία, δεν εκδηλώθηκε στον ίδιο βαθμό όπως στη Μέσα Μάνη. Κυριότερος παράγοντας υπήρξε η μεγαλύτερη αγροτική ανάπτυξη της Έξω Μάνης, το εύφορο έδαφος και η μεγαλύτερη εμπορική δραστηριότητα της περιοχής.
Κατά τα χρόνια της έξαρσης της πειρατείας, δόθηκε στη Μάνη από τους ξένους η ονομασία «Μεγάλο Αλγέρι», παρομοιάζοντάς την με αυτό τον τρόπο με το Αλγέρι , το οποίο ήταν το μεγαλύτερο κέντρο δουλεμπορίου στην Βόρεια Αφρική εκείνη την εποχή.

Τα πρώτα χρόνια της πειρατείας οι Μανιάτες επιδίδονταν σε ένα περίεργο είδος πειρατείας, την πειρατεία από στεριά. Αυτό γινόταν πιθανότατα λόγω της αδυναμίας των Μανιατών να αποκτήσουν ιδιόκτητα πλοία. Η τακτική που ακολουθούσαν ήταν η παραπλάνηση των πλοίων τη νύχτα ούτως ώστε να χάσουν την πορεία τους και να προσκρούσουν στα βράχια.

Η παραπλάνηση των πλοίων γινόταν ως εξής:

Υπήρχαν άτομα τα οποία επόπτευαν τη θάλασσα το βράδυ, συνήθως ήταν καλόγεροι ή παπάδες οι οποίοι παίρνανε μέρος και αυτοί στην επιχείρηση. όταν εντόπιζαν κάποιο πλοίο να πλέει κοντά στις ακτές ειδοποιούσαν και έσβηναν το φως του φάρου. Από πριν είχανε φροντίσει να έχουν ένα κοπάδι ζωντανά μαζί τους στα οποία κρεμάγανε μικρά φανάρια τα οποία τα άναβαν την ώρα που έσβηναν τα υπόλοιπα φώτα. Από μακριά το πλοίο έβλεπε τα φανάρια και οι ναυτικοί θεωρούσαν ότι ήταν τα φώτα των σπιτιών ενός χωριού. Έτσι έβαζαν πορεία προς τα φώτα και οι ντόπιοι σιγά σιγά μετακινούσαν το κοπάδι προς τις βραχώδης περιοχές, στις οποίες έπεφτε το πλοίο και εφορμούσαν οι Μανιάτες, λεηλατώντας το και καταστρέφοντάς το.
Η λεία αργότερα συγκεντρωνόταν και μοιραζόταν στα ίσα μεταξύ των Μανιατών.

Υπάρχει η φράση που χαρακτηρίζει την πειρατική δραστηριότητα στη Μάνη εκείνη την εποχή:

Από τον Κάβο Ματαπά
σαράντα μίλια μακριά
και από τον Κάβο Γκρόσσο
σαράντα κι άλλο τόσο.

Διάσημοι Μανιάτες πειρατές της εποχής ήταν ο Νικολός Σάσσαρης από τους Σασσαριάνους του Μεζάπου, ο Δημήτριος Καλκαντζής από το Γύθειο, ο Σαμπάτης Λέκκας, ο Αντώνης και Γιάννης Μανιάτης, ο Αντώνης Κοσμάς από τη Βάθεια, ο Πηλόκωτσος από τον Κυπριανό, η οικογένεια των Κουτσουλιεριάνων, οι Αραπάκηδες, οι Ρίτσοι, οι Ρόζοι, οι Χαραμιάνοι από την Κοίτα, οι Τρουπάκηδες, οι Μαντουβαλιάνοι από τους Μπουλαριούς, οι Μαυρομιχάληδες κ.α.

Τη φήμη του μεγαλύτερου πειρατή στη Μάνη ανάμεσα σε άλλους κατείχε ο Λιμπεράκης Γερακάρης από τους Κοσμάδες της Βάθειας, ο οποίος διετέλεσε μπέης της Μάνης και υπήρξε η αιτία για την μετανάστευση των Στεφανοπουλέων από τη Μάνη στην Κορσική.

Οι Βενετοί στο διάστημα των βενετοτουρκικών πολέμων ευχαρίστως επέτρεπαν στους Έλληνες υπηκόους τους άσκηση πειρατείας και κατασκοπείας παραχωρώντας τα απαραίτητα πλοία. Έτσι έδρασαν περί το 1570 οι Κερκυραίοι Πέτρος Λάντζας, Χ. Κοντοκάλλης, Π. Μπούας, Στ. Χαλικιόπουλος, ο Σφακιώτης Μ. Σπανόπουλος, οι Κρητικοί: αδελφοί Μακρή, Ν. Φασιδώνης, Π. Καράβελος, Μανούσος Θεοτοκόπουλος, αδελφός του μεγάλου ζωγράφου. Οι Μανιάτες παράλληλα με την πειρατεία ξηράς ασκούσαν πειρατεία στη θάλασσα με φελούκες και βάρκες, συχνότερα στις γειτονικές περιοχές του Ιονίου. Στον 25ετή Κρητικό πόλεμο οι Βενετοί επιζητούσαν τη διάσπαση από τους Μανιάτες του αποκλεισμού και τον ανεφοδιασμό τους με κάθε είδους εφόδια όπως και την πειρατική δραστηριότητα των Σφακιανών στα νότια της Κρήτης. Μετά το τέλος του Κρητικού πολέμου οι Μανιάτες συνεργάζονταν με τους πολυάριθμους Γάλλους κουρσάρους της Μάλτας στο Αρχιπέλαγος όπου το κουρσός είχε γίνει τρόπος ζωής και δεν μπορούσε να περιοριστεί. Την ίδια εποχή Μυκονιάτες και Παριανοί άρπαζαν Τούρκους και επιδίδονταν σε εμπόριο σκλάβων.

Βέβαια, η έκταση των ελληνικών δραστηριοτήτων ήταν αμελητέα συγκρινόμενη με τη δράση μεγάλων, πολυεθνικών θα λέγαμε, πειρατικών ιστιοφόρων που στα τέλη του ΙΖ’ αιώνα καταδίωκαν Ελληνες καραβοκύρηδες στο Αιγαίο και με συστηματικές αποβάσεις άρπαζαν από τη Ρόδο, την Κύπρο, τη Συρία Τούρκους σκλάβους. Ανήκαν σε κεφαλαιούχους -εκμεταλλευτές δούλων του Λιβόρνο, όμως οι πλοίαρχοι και αξιωματικοί ήταν διαφόρων εθνικοτήτων: Κορσικανοί, Προβηγκιανοί, Πορτογάλοι, Ολλανδοί, Αγγλοι. Τα πληρώματα προέρχονται από τα αποβράσματα των λιμανιών της Μεσογείου. Οι καπετάνιοι πλούτιζαν κλέβοντας και τους Έλληνες και τον εφοπλιστή -ιδιοκτήτη που τελικά κέρδιζε εκμεταλλευόμενος τους σκλάβους χωρίς να διακινδυνεύει στην πειρατεία. Αυτή ήταν η κατάσταση στις ελληνικές θάλασσες στις παραμονές του ΙΗ’ αιώνα.

ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΜΑΝΙΑΤΙΚΗΣ ΠΕΙΡΑΤΕΙΑΣ

Σύμφωνα με έρευνα του Γ.Β. Νικολάου στον ΙΖ’ τόμο των «Λα­κωνικών σπουδών», τον Ιούνιο του 1776 έγινε πειρατεία στο στενό μεταξύ των Κυθήρων και της ανα­τολικής πλευράς της μανιάτικης χερσονήσου. Οι πειρατές είχαν επικεφαλής τον Κωνσταντή Κο­λοκοτρώνη, πατέρα του πρωτερ­γάτη της Επανάστασης του 1821 Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Το πλοίο τους ήταν γαλιότα με πλήρωμα ο­γδόντα Μανιάτες και Σφακιανούς και κατέλαβαν δύο βενετσιάνικα πλοία και το γαλλικό «Jean Baptiste», με φορτίο καπνού. Τα τρία πλοία οδηγήθηκαν στην Καρδαμύλη, που ήταν τότε έδρα του η­γεμόνα καπετάνιου Μιχαήλ Τρουπάκη. Ο πλοίαρχος και δύο ναύτες του γαλλικού πλοίου εστάλησαν στον πρόξενο της Γαλλίας, για να διαπραγματευτούν την καταβολή σαράντα χιλιάδων πιάστρων ως λύτρα για την απελευθέρωση των υπόλοιπων μελών του πληρώμα­τος και την επιστροφή του πλοίου και του φορτίου του. Σύμφωνα με έγγραφο που έστειλαν οι οθωμα­νικές αρχές από την Κορώνη στην Κωνσταντινούπολη, συνένοχος στην πειρατεία θεωρήθηκε και ο ηγεμόνας της περιοχής Μιχαήλ Τρουπάκης, καθώς ήταν ιδιοκτή­της της πειρατικής γαλιότας και την είχε πουλήσει εικονικά στον Κολοκοτρώνη, ο οποίος ασκούσε τότε πειρατεία. Το αντάλλαγμα γι’ αυτή τη διευκόλυνση ήταν βέβαια το ήμισυ των λύτρων που θα εισέ­πρατταν οι πειρατές από τους Γάλ­λους. Μετά την αδυναμία της οθω­μανικής διοίκησης να διευθετήσει το όλο θέμα, οι Γάλλοι έστειλαν το πλοίο «Atalantis» να επιτεθεί στην Καρδαμύλη και στον πύργο του Τρουπάκη. Στόχος τους ήταν να εκφοβίσουν τους κατοίκους, ώστε οι τελευταίοι να τους παραδώσουν την πειρατική γαλιότα. Όμως, οι ε­τοιμοπόλεμοι Μανιάτες τους αντι­μετώπισαν σθεναρά, και μετά τον τραυματισμό του κυβερνήτη και δύο ναυτών οι Γάλλοι αποχώρησαν άπραγοι.
Σύμφωνα με άλλο υπόμνημα του Γάλλου εμπόρου Σοβέ, το 1817 ο Παναγιώτης Τρουπάκης, ο επο­νομαζόμενος Μούρτζινος, διοι­κούσε την καπετανία της Ανδρούβιστας με πρωτεύουσα την Καρδαμύλη. Ο πατέρας του τού είχε διαθέσει μια γαλιότα, με την οποία ασκούσε πειρατεία. Ο Μούρτζινος είχε καταλάβει κοντά στα Κύθηρα δύο εμπορικά πλοία, ένα γαλλικό και ένα βενετσιάνικο, τα οποία ε­ξαγόρασε ο Σοβέ μαζί με τα πλη­ρώματα καταβάλλοντας οκτώμισι χιλιάδες γρόσια. Ο πατέρας του Μούρτζινου, Μιχαήλ Τρουπάκης, είχε εκλεγεί παλαιότερα μπέης της Μάνης. Επειδή όμως ασκούσε πειρατεία αλλά και παρείχε άσυλο στους κλεφτοκαπεταναίους, οι οποίοι απ’ την Καρδαμύλη λεηλα­τούσαν τους Τούρκους της Μεσ­σηνίας, συνελήφθη και κρεμάστη­κε από το κατάρτι της ναυαρχίδας του Τούρκου αρχιναύαρχου στη Μυτιλήνη.

Σύμφωνα με την Αλεξάνδρα Κραντονέλλη, το 1801 οι προεστοί της Ύδρας μήνυσαν στον διερμη­νέα του οθωμανικού στόλου ότι δύο μανιάτικες τράτες κούρσευαν έξω από την Ύδρα. Στις 4 Φεβρου­αρίου 1803, ο Γεώργιος Βούλ­γαρης ανήγγειλε από την Ύδρα στους προεστούς των νησιών του αρχιπελάγους ότι έλαβε διαταγή από τον Τούρκο αρχιναύαρχο να καταδιώξει τον πειρατή Λωβό και άλλους Μανιάτες πειρατές. Γι’ αυ­τόν τον σκοπό, έστειλε τον μπας ρεΐζη των Υδραίων καπετάν Γιάννη Καραντάνη με μια τράτα αρματω­μένη με δύο κανόνια και είκοσι παλικάρια για να συλλάβουν τους Μανιάτες. Ο ίδιος ο Βούλγαρης αναχώρησε από την Ύδρα με μια γαλιότα, με στόχο να αιχμαλωτίσει τους κλέφτες και να τακτοποιήσει την κατάσταση στη Μάνη. Δηλα­δή, να διχάσει τους Μανιάτες και να συλλάβει τον μπέη Παναγιώτη Κουμουνδουράκη, ο οποίος υπέθαλπτε την πειρατεία, παρείχε άσυλο στους πειρατές και διατη­ρούσε οργανωμένο δίκτυο πληρο­φοριών και κλεπταποδόχων.

Σε άλλο περιστατικό, μερικοί Μανιάτες σε επιδρομή στη Σχοινούσσα αιχμαλώτισαν μια βάρκα με το πλήρωμά της και την οικο­γένεια του Γεωργάκη Μπαρδάκα, σούδιτου Ρώσου, ενώ ετοιμαζόταν να αναχωρήσει για τη Νάξο. Οι πει­ρατές ξεγύμνωσαν τον Μπαρδάκα και τη συντροφιά του, που κατέ­φυγαν στις προξενικές αρχές της Νάξου και κατήγγειλαν τα εξής:

«Ναξία 1816, Απρίλιος 2 Ε.Ν. ημέ­ρα Τρίτη επαρουσιάσθηκαν εις την Καντζελλαρίαν του Κονσολάρου του Αυτοκρατορικού των πασών Ρουσιών εις Ναξία οι κάτωθεν υ­πογεγραμμένοι Λάμπρος Ρεΐζης, Νεονής, Ιωβάνης, Ρώσος και Κωνσταντής Μεσμελής οι οποίοι με το να εφέρθησαν με την βάρκαν τους εις το νησάκι ονομαζόμενον Σκοινούσαν, από κάτω από την Ναξίαν διά να πάρουσι και να φέρουσι εδώ εις το πόρτο τον σινιόρ Γεωργάκη Μπαρδάκα, σούδιτον Ρούσσον με την μητέρα του και σύζυγόν του, εκεί είδανε εις τας ένδεκα του Φλεβάρη απερασμένους και επλάκωσαν εις εκείνο το νησί ένα καΐκι κλέπτικο καραβοκυρεμένο από έ­να Κρανιδιώτη ονόματι Σανόπουλο του Σταμάτη Λέκα και οι λοιποί ό­λοι σύντροφοί του ήτονε Μανιάτες και εξεγύμωσαν τον άνωθεν σινιόρ Γεοργάκη Μπαρδάκα με την συντροφία του εις τρόπον οπού τον άφησαν με τον μοναχό πουκάμισο επειδή και ευρίσκονταν εις την στεριάν εκεί που αράξανε το καράβι ό­που ήταν μπαρκάδο του Καπετάν Ιακουμάκη Λάμπρο Σαντορινιός και αφού τους εξεγύμνωσαν τους έβαλαν εις το καΐκι των άνωθεν γεμιτζήδων με τα μοναχά τους κορμιά και ήλθανε εις την Χώραν της Ναξίας. Ταύτα μαρτυρούσι εκ συνειδότος ως είναι γνωστά και εις όλο το νησί της Ναξίας βεβαιωμέ­νο ιδιοχείρως τως.
Λάμπρος Ρεήζης Νεονής μαρτυρώ
Γιάκοβος Ρώσος μαρτυρώ
Γιοβάνης Ρώσος μαρτυρώ
Ιωάννης Χατζής μαρτυρώ
Αργύρης Ταμηράλης μαρτυρώ
Κωνσταντής Μεσμελής μάρτυς
Φραντζέσκος Γεράρδης
υποπρόξενος
σφραγίς δικέφαλος αετός
επιγραφή
Conoslato di Naxia et Paros»

Όμως, και η λαϊκή παράδοση κατέγραψε πειρατικές επιθέσεις των Μανιατών. Όπως αφηγείται ο Γεώργιος Ι. Τζαννετής, εκπαι­δευτικός από τον Καλόξυλο Νά­ξου, «κάποτε, ένας πειρατής από τη Μάνη βγήκε στη Σχοινούσσα για πειρατεία. Διάλεξε λοιπόν να ληστέψει την εκκλησία Παναγία η Ακαθή. Την ώρα της ληστείας όμως ο κουρσάρος βλέποντας την εικόνα της Παναγίας να τον κοιτάζει συνεχώς, νόμισε πως τον παρακολουθούσε. Νευρίασε λοι­πόν, έβγαλε την κουμπούρα του και πυροβόλησε την εικόνα καταστρέφοντάς την. Μετά πήρε τη λεία του και κατέβηκε για να φύ­γει. Αλλά στον δρόμο γλίστρησε, γκρεμίστηκε πλάι σε μια σπηλιά και σκοτώθηκε. Από τότε, η σπη­λιά αυτή πήρε τ’ όνομα “Η σπηλιά του Μανιάτη”».
Περίφημο υπήρξε το περιστα­τικό με πρωταγωνιστή τον λόρδο Βύρωνα: κατά τη διάρκεια μιας εκδρομής στο Σούνιο, εντόπισε στις σπηλιές κάτω από τον Ναό του Ποσειδώνα είκοσι Μανιάτες πειρατές που είχαν αιχμαλωτίσει μερικούς Έλληνες. Όταν οι πειρα­τές συνειδητοποίησαν ότι ένας λόρδος βρισκόταν στον λόφο, ετοιμάστηκαν να επιτεθούν για να τον αρπάξουν, με σκοπό να ζη­τήσουν λύτρα. Τελικά όμως η πά­νοπλη συνοδεία του ποιητή τούς αποθάρρυνε.
Τέλος, πάλι από την Αλεξάνδρα Κραντονέλλη πληροφορούμαστε ότι στις 7 Ιουνίου 1810 ο ιερομό­ναχος Σταυριανός Λεβούμης έ­πεσε θύμα Μανιατών πειρατών έξω από τον Κάβο Μαλιά. Στις 16 Ιουλίου του ίδιου έτους μερικοί Υδραίοι εξόπλισαν και επάνδρω­σαν μια τράτα για να καταδιώξουν τους Μανιάτες πειρατές που λε­ηλατούσαν πλοία στα νερά του Ευβοϊκού Κόλπου, της Τζιας, της Άνδρου, του Τρικερίου και της Σάμου. Το βιβλίο της Αλεξάνδρας Κραντονέλλη «Ελληνική πειρατεία και κούρσος» περιέχει μεγάλο α­ριθμό ανάλογων γεγονότων.

Αν όμως αυτή ήταν η αρπακτική όψη της μανιάτικης πειρατείας, υ­πήρχε πάντα και η άλλη πλευρά. Ο Κωνσταντίνος Ράδιος στο διήγημά του «Κακαβούλια» αναφέρεται σε ένα περιστατικό που έλαβε χώρα στο Πόρτο Κάγιο. Όπως γράφει, οι κάτοικοι της Μέσα Μάνης υπέφε­ραν από λοιμό που είχε προκληθεί από την ανομβρία και την έλλειψη γονιμότητας της γης. Οι γέροι και τα παιδιά είχαν αρχίσει να πεθαί­νουν από την πείνα· οι κάτοικοι εί­χαν φτάσει στα όρια της απόγνω­σης. Η μόνη τους ελπίδα ήταν να εμφανιστεί ένα καράβι στα νερά της Μάνης για να το κουρσέψουν. Πράγματι, κάποια στιγμή ένα ξέ­νο πλοίο παρουσιάστηκε και οι Μανιάτες πανηγύρισαν. Χωρίς να χάσουν καιρό, το κατέλαβαν με γιουρούσι – μέσα όμως βρή­καν ανθρώπους πολύ πιο εξαθλι­ωμένους από τους ίδιους. Ήταν πρόσφυγες από έναν πόλεμο της δυτικής Ευρώπης. Λαβωμένοι, άρρωστοι, ταλαιπωρημένοι απ’ τις κακουχίες και την πείνα, είχαν αρχίσει να αργοπεθαίνουν. Οι Μα­νιάτες αποφάσισαν να τους περι­θάλψουν. Ρυμούλκησαν το πλοίο τους στη στεριά και τους πρόσφε­ραν άσυλο και τροφή, παρόλη την πείνα και τη φτώχεια τους.
Ο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ ΠΕΙΡΑΤΗΣ
Όταν ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν Ύπατος Αρμοστής των Ιονίων Νήσων, είχε καταδικάσει τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, επειδή έκανε παράνομο εμπόριο. Μάλιστα, αυτή ήταν η πρώτη επαφή ανάμεσα στον Γέρο του Μοριά και στον μελλοντικό κυβερνήτη της Ελλάδας, ο οποίος προσπάθησε να περιορίσει δραστικά την πειρατεία. Η Τζελίνα Χαρλαύτη εξηγεί: «Υπήρχαν επίσης πειρατές που ήταν ταυτόχρονα και ήρωες του 1821. Αναφέρομαι στη θαυμάσια, αλλά όχι γνωστή στο ευρύτερο κοινό, μελέτη της Δέσποινας Θέμελη-Κατηφόρη για τις πειρατικές λείες στη διάρκεια της Επανάστασης. Η ερευνήτρια βρήκε στοιχεία σε ένα αρχείο το οποίο αφορά το λειοδικείο που θεσμοθέτησε ο Καποδίστριας, όταν ανέλαβε καθήκοντα κυβερνήτη. Εκεί αναφέρει ότι οι Μαυρομιχαλαίοι, που είχαν άδεια κούρσου από την επαναστατική κυβέρνηση εναντίον των εχθρικών οθωμανικών πλοίων, ασκούσαν πειρατεία και εναντίον φιλικά προσκείμενων δυτικοευρωπαϊκών πλοίων. Το λειοδικείο του Καποδίστρια επέβαλε υψηλή ποινή για την πειρατική δράση της οικογένειας. Ο φόνος του Καποδίστρια είναι το κύκνειο άσμα της παλαιάς τάξης πραγμάτων και της μανιάτικης πειρατείας».

Βιβλιογραφία: «Το Οίτυλο διά μέσου των αιώνων», Μιχάλη Γρηγ. Μπατσινίλας, Αθήνα, 1998, «Καποδίστριας εναντίον κουρσάρων», άρθρο της Μαργαρίτας Πουρναρά, «Η Καθημερινή», 5.10.14, «Βίγλες ελλαδικού χώρου - οχυρωματικής - οικοδομικής - λεπτομέρειες - τρόποι στέγασης - αρχιτεκτονική χωροθέτηση - αποτύπωση», Παπασάβας Αδαμάντιος, Σταθόκωστας Αλέξανδρος, Μητρόπουλος Νικόλαος, Τμήμα Πολιτικών - Δομικών Έργων ΑΤΕΙ Πειραιά, 2007, «Η πειρατεία στους σκοτεινούς χρόνους της Τουρκοκρατίας», Αλεξάνδρα Κραντονέλλη, «Η Καθημερινή», 16.2.1997, «Το Μεγάλο Αλγέρι: Πειρατεία στη Μάνη», 18.8.12, maniatika.wordpresscom, .Κατερίνα Καριζώνη, Λεωνίδας Γουργουρίνης, Χάρης Γιαννόπουλος, «Πειρατεία στη Μάνη και στη Μεσόγειο»,
Εκδόσεις: Αδούλωτη Μάνη, Γ. Λ. Δημακόγιαννης.
Γαλανιάδη Εύα

Το καταπληκτικό αφιέρωμα δημοσιεύστηκε στο  Arcadiaportal.gr

 

**********************************************************

Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος και Τσάρος Σαμουήλ : Οι δυο μεγάλοι αντίπαλοι στα βυζαντινά Βαλκάνια

Ο Βασίλειος Β' (958 - 15 Δεκεμβρίου 1025), ο Βουλγαροκτόνος, ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας της Μακεδονικής δυναστείας, ο οποίος βασίλεψε από τις10 Ιανουαρίου 976 έως το θάνατό του στις 15 Δεκεμβρίου 1025, χαρίζοντας την τελευταία περίοδο ακμής στην αυτοκρατορία. Το πρώτο μέρος της μακράς βασιλείας του χαρακτηρίστηκε από τον εμφύλιο πόλεμο ενάντια σε πανίσχυρους στρατηγούς από την αριστοκρατία της Μικράς Ασίας. Μετά την υποταγή τους, ο Βασίλειος επέβλεψε τη σταθεροποίηση και την επέκταση των ανατολικών συνόρων της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και, πάνω απ' όλα, την τελική και πλήρη υποταγή των Βουλγάρων, τον κυριότερο ευρωπαϊκό εχθρό της αυτοκρατορίας. Γι' αυτό και ονομάστηκε ως Βουλγαροκτόνος, με το οποίο είναι γνωστός. Κατά το θάνατό του, η αυτοκρατορία εκτεινόταν από τη Νότια Ιταλία μέχρι τον Καύκασο και από το Δούναβη μέχρι την Παλαιστίνη. Παρά τους σχεδόν συνεχείς πολέμους, ο Βασίλειος Β' έδειξε επίσης διοικητικές ικανότητες, μειώνοντας τη δύναμη των μεγάλων γαιοκτημόνων, που κυριαρχούσαν στη διοίκηση και στο στρατό, και γεμίζοντας τα θησαυροφυλάκια της αυτοκρατορίας. Πολύ μεγάλης σημασίας ήταν η απόφαση του Βασιλείου να προσφέρει το χέρι της αδελφής του, Άννας, στον Βλαδίμηρο Α' του Κιέβου, σε αντάλλαγμα για τη στρατιωτική του υποστήριξη, γεγονός που οδήγησε στον εκχριστιανισμό των Ρως και την ενσωμάτωση της Ρωσίας στην πολιτιστική σφαίρα του Βυζαντίου. Ο Βασίλειος Β' ήθελε να αποκαταστήσει την αυτοκρατορία στα εδάφη που είχαν χαθεί στο παρελθόν. Στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας, αποφάσισε να αντιμετωπίσει τον μεγαλύτερο εχθρό του, τον Σαμουήλ της Βουλγαρίας. Η Βουλγαρία υποτάχθηκε εν μέρει στον αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή κατά την εκστρατεία του τελευταίου κατά των Ρως του Σβιατοσλάβου, αλλά μέρη της χώρας παρέμειναν εκτός του ελέγχου των Βυζαντινών. Στα τέλη του 10ου αιώνα, οι κλυδωνισμοί στο εσωτερικό της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ευνόησαν την ανάπτυξη του βουλγαρικού επεκτατισμού σε ολόκληρη τη χερσόνησο του Αίμου. Με ηγέτη τον Σαμουήλ οι Βούλγαροι ίδρυσαν ανεξάρτητο κράτος εκτεινόμενοι προς Βορρά μέχρι το Δούναβη και προς Νότο μέχρι τη Θεσσαλία, ενώ οι ληστρικές επιδρομές που επιχειρούσαν ακόμη και μέχρι την Πελοπόννησο είχαν εξελιχθεί σε μάστιγα για την αυτοκρατορία. Η βυζαντινή κυβέρνηση προσπάθησε να προκαλέσει διχόνοια στις τάξεις των Βουλγάρων επιτρέποντας κατ' αρχάς τη διαφυγή του αιχμάλωτου αυτοκράτορα της Βουλγαρίας, Βορις Β'. Μετά την αποτυχία του εγχειρήματος, και κατά τη διάρκεια μίας ανάπαυλας της διαμάχης του με την αριστοκρατία, ο Βασίλειος οδήγησε ένα στρατό 30.000 ανδρών στη Βουλγαρία και πολιόρκησε την πόλη Σερδική (Σόφια) το 986. Έχοντας απώλειες και ανησυχώντας για την αφοσίωση μερικών από τους κυβερνήτες του, ο Βασίλειος ήρε την πολιορκία και αποφάσισε να υποχωρήσει προς τη Θράκη. Όμως στις 17 Αυγούστου του 986, έπεσε σε ενέδρα και υπέστη σοβαρή ήττα στη Μάχη που έγινε στις Πύλες του Τραϊανού, γεγονός που σημάδεψε για όλη του τη ζωή την πολιτική του απέναντι στους Βούλγαρους. Ο Βασίλειος διέφυγε με τη βοήθεια του Τάγματος των Βαράγγων και προσπάθησε να καλύψει τις απώλειές του στρέφοντας τον αδελφό του Σαμουήλ, Ααρών, εναντίον του. Ο Ααρών δελεάστηκε από την πρόταση του Βασίλειου να του προσφέρει την αδελφή του, Άννα, σε γάμο (η ίδια που δύο χρόνια αργότερα παντρεύτηκε τον Βλαδίμηρο του Κιέβου), αλλά οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν όταν ο Ααρών ανακάλυψε ότι η νύφη που του έστειλε ο Βασίλειος δεν ήταν η Άννα. Το 987 ο Σαμουήλ εξουδετέρωσε τον Ααρών, ενώ ο Βασίλειος ήταν απασχολημένος πολεμώντας εναντίον του Σκληρού και του Φωκά στη Μικρά Ασία. Παρόλο που το 991 συνελήφθη ο αυτοκράτορας της Βουλγαρίας, Ρωμανός, ο Βασίλειος Β' έχασε από τους Βούλγαρους τη Μοισία στον Δούναβη. Το 992 ο Βασίλειος Β' υπέγραψε συνθήκη με τον δόγη της Βενετίας, Πιέτρο Ορσεόλο Β', σύμφωνα με την οποία η Βενετία θα πλήρωνε λιγότερους τελωνειακούς δασμούς στην Κωνσταντινούπολη σε αντάλλαγμα για τη συμφωνία της στη μεταφορά βυζαντινών στρατευμάτων στη νότια Ιταλία, σε περιόδους πολέμου. Τα χρόνια που ο Βασίλειος ήταν απασχολημένος με τις εσωτερικές εξεγέρσεις και την ανάκτηση των ανατολικών συνόρων, ο Σαμουήλ επέκτεινε την κυριαρχία του από την Αδριατική θάλασσα μέχρι τον Εύξεινο Πόντο ανακτώντας τα περισσότερα εδάφη που είχε η Βουλγαρία πριν την εισβολή του Σβιατοσλάβ Α' του Κιέβου. Επίσης ήταν επικεφαλής καταστροφικών επιδρομών στην κεντρική Ελλάδα, που αποτελούσε μέρος της βυζαντινής επικράτειας. Όμως, το 996 ο Βυζαντινός στρατηγός Νικηφόρος Ουρανός επέτυχε συντριπτική νίκη ενάντια στο βουλγαρικό στρατό στη Μάχη του Σπερχειού. Οι Βυζαντινοί βρήκαν ένα σημείο να περάσουν το ποτάμι και τη νύχτα της 19 Ιουλίου 996 αιφνιδίασαν τον απροετοίμαστο Βουλγαρικό στρατό και τον κατατρόπωσαν στη Μάχη του Σπερχειού. Ο Σαμουήλ πληγώθηκε στο χέρι και μόλις γλίτωσε την αιχμαλωσία. Ο ίδιος και ο γιος του φέρονται να προσποιήθηκαν τους πεθαμένους. Όταν έπεσε η νύχτα ξεκίνησαν για τη Βουλγαρία, όπου έφτασαν περπατώντας 400 χιλιόμετρα. Ωστόσο ο Σαμουήλ και ο γιος του, Γαβριήλ Ρωμανός, κατάφεραν να διαφύγουν.Το 998 ο Σαμουήλ εξαπέλυσε μια μεγάλη εκστρατεία κατά του Σερβικού πριγκιπάτου της Διόκλειας, στο Μαυροβούνιο, για να αποτρέψει μια συμμαχία του Πρίγκιπα Γιόβαν Βλαντιμίρ με τους Βυζαντινούς. Oταν τα Βουλγαρικά στρατεύματα έφθασαν στην Διόκλεια, ο Σέρβος πρίγκιπας και ο λαός του αποσύρθηκαν στα βουνά. Ο Σαμουήλ άφησε τμήμα του στρατού στους πρόποδες των βουνών και ηγήθηκε των υπόλοιπων στρατιωτών για να πολιορκήσει το παραλιακό φρούριο του Ούλτσινι. Σε μια προσπάθεια να αποτρέψει την αιματοχυσία ζήτησε από το Γιοβάν Βλαντιμίρ να παραδοθεί. Μετά την άρνηση του πρίγκιπα μερικοί Σέρβοι ευγενείς πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στους Βουλγάρους και, όταν έγινε σαφές ότι η περαιτέρω αντίσταση ήταν άκαρπη, οι Σέρβοι παραδόθηκαν. Ο Γιόβαν Βλαντιμίρ εξορίσθηκε στα ανάκτορα του Σαμουήλ στις Πρέσπες. Τα Βουλγαρικά στρατεύματα προχώρησαν να περάσουν τη Δαλματία, καταλαμβάνοντας το Κότορ και οδεύοντας προς το Ντουμπρόβνικ. Αν και απέτυχαν να καταλάβουν το Ντουμπρόβνικ κατέστρεψαν τα γύρω χωριά. Τότε ο Βουλγαρικός στρατός επιτέθηκε στην Κροατία υποστηρίζοντας τους εξεγερθέντες πρίγκιπες Κρέζιμιρ Γ΄ και Γκόισλαβ και προχώρησε βορειοδυτικά μέχρι το Σπλιτ, το Τρογκίρ και το Ζαντάρ, κατόπιν βορειοανατολικά από τη Βοσνία και τη Ράσκα και επέστρεψαν στη Βουλγαρία. Αυτός ο Κροατοβουλγαρικός πόλεμος επέτρεψε στο Σαμουήλ να εγκαταστήσει υποτελείς του μονάρχες στην Κροατία. Η κόρη του Σαμουήλ Θεοδώρα Κοσάρα ερωτεύτηκε τον αιχμάλωτο Γιόβαν Βλαντιμίρ. Το ζευγάρι παντρεύτηκε, αφού πήρε την έγκριση του Σαμουήλ, και ο Γιόβαν επέστρεψε στα εδάφη του ως Βούλγαρος αξιωματούχος, μαζί με το θείο του Ντραγκομίρ, που ο Σαμουήλ εμπιστευόταν. Στο μεταξύ η πριγκίπισσα Μιροσλάβα ερωτεύτηκε το Βυζαντινό ευγενή αιχμάλωτο Ασώτιο και απείλησε να αυτοκτονήσει αν δεν της επιτρεπόταν να τον παντρευτεί. Ο Σαμουήλ δέχθηκε και διόρισε τον Ασώτιο κυβερνήτη του Δυρραχίου. Ο Σαμουήλ επισφράγισε επίσης μια συμμαχία με τους Ούγγρους, όταν ο μεγαλύτερος γυιός και διάδοχός του, Γκαβρίλ Ραντομίρ, παντρεύτηκε την κόρη του Ούγγρου Μεγάλου Πρίγκιπα Γκέζα. Από το έτος 1000, ο Βασίλειος Β' ήταν ελεύθερος πλέον να επικεντρωθεί σε έναν πόλεμο κατά της Βουλγαρίας, έναν πόλεμο τον οποίο προσέγγισε με επιμονή και στρατηγική διορατικότητα. Εκείνη τη χρονιά, ο στρατηγός Νικηφόρος Ξιφίας κατέλαβε την πόλη Μεγάλη Πρεσθλάβα, παλιά πρωτεύουσα της Βουλγαρίας. Το 1001 ο ίδιος ο Βασίλειος κατάφερε να ανακτήσει τον έλεγχο στις πόλεις Βοδενά(Έδεσσα), Βέροια και Σέρβια. Την επόμενη χρονιά, έχοντας ως βάση τη Φιλιππούπολη, κατέλαβε τη στρατιωτική οδό από τον δυτικό Αίμο έως το Δούναβη, περικόπτοντας έτσι την επικοινωνία μεταξύ της Μακεδονίας και της Μοισίας. Μετά από αυτή την επιτυχία, πολιόρκησε το Βιδίνιο (Βίντιν), το οποίο τελικά έπεσε μετά από παρατεταμένη αντίσταση. Ο Σαμουήλ αντέδρασε στη βυζαντινή εκστρατεία με ένα τολμηρό χτύπημα. Ξεκίνησε μία μεγάλης κλίμακας επιδρομή στην καρδιά της βυζαντινής Θράκης, επιτιθέμενος στην Αδριανούπολη. Επιστρέφοντας στην έδρα του με τα λάφυρα, ο Σαμουήλ αναχαιτίστηκε κοντά στα Σκόπια από τον βυζαντινό στρατό που διοικούσε ο αυτοκράτορας. Οι δυνάμεις του Βασίλειου εισέβαλαν στο βουλγαρικό στρατόπεδο, νικώντας τους Βούλγαρους συντριπτικά και ανακτώντας τα λάφυρα της Αδριανούπολης.Οι Βυζαντινοί προχώρησαν προς νότο μέσα από την κοιλάδα του ποταμού Μοράβα και έφτασαν στη Βουλγαρική πόλη-κλειδί Σκόπια το 1004. Ο Βουλγαρικός στρατός ήταν στρατοπεδευμένος στην απέναντι όχθη του Ποταμού Αξιού. Αφού βρήκε ένα πέρασμα και διέσχισε τον ποταμό, ο Βασίλειος Β΄ επιτέθηκε και νίκησε τον ανυποψίαστο στρατό του Σαμουήλ, επαναλαμβάνοντας την προηγηθείσα τακτική του Σπερχειού. Τα Σκόπια παραδόθηκαν λίγο μετά τη μάχη και ο κυβερνήτης τους αντιμετωπίστηκε με ευγένεια από τον αυτοκράτορα. Το 1005, ο κυβερνήτης του Δυρραχίου παρέδωσε την πόλη του στους Βυζαντινούς. Η προσάρτηση του Δυρραχίου ολοκλήρωσε την απομόνωση του Σαμουήλ στα υψίπεδα της δυτικής Μακεδονίας. Ο Σαμουήλ εξαναγκάστηκε σε μία εξ ολοκλήρου αμυντική στάση ενισχύοντας τα περάσματα και τους δρόμους των εδαφών που βρίσκονταν ακόμα στην κατοχή του. Κατά τα επόμενα χρόνια, μειώθηκε η επιθετικότητα των Βυζαντινών και δεν σημειώθηκαν ιδιαίτερα σημαντικά γεγονότα, αν και το 1009 μία προσπάθεια αντεπίθεσης των Βούλγαρων αντιμετωπίστηκε επιτυχώς από τους Βυζαντινούς σε μία μάχη που διεξήχθη στα ανατολικά της Θεσσαλονίκης.Το 1014, ο Βασίλειος ήταν έτοιμος να ξεκινήσει μία εκστρατεία με στόχο την εξάλειψη της αντίστασης των Βουλγάρων.Το 1014 ο Σαμουήλ αποφάσισε να ανακόψει το Βασίλειο πριν προλάβει να εισβάλει στο Βουλγαρικό έδαφος. Καθώς οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν για τις εισβολές τους στη Βουλγαρία την κοιλάδα του Ποταμού Στρωμνιτσιώτη, ο Σαμουήλ ανήγειρε ένα παχύ ξύλινο τείχος στα φαράγγια γύρω από το χωριό Κλειδί για να εμποδίσει τον εχθρό. Όταν ο Βασίλειος Β΄ εξαπέλυσε την επόμενη εκστρατεία του το καλοκαίρι του 1014, ο στρατός του υπέστη βαριές απώλειες κατά τις επιθέσεις στο τείχος. Ο Σαμουήλ έστειλε δυνάμεις υπό το στρατηγό του Νεστοριτσα να επιτεθεί στη Θεσσαλονίκη, ώστε να αποσπάσει τις δυνάμεις του Βασιλείου μακριά από αυτό το μέτωπο. Ο Νεστορίτσα νικήθηκε κοντά στην πόλη από τον κυβερνήτη της Βοτανειάτη, που αργότερα ενώθηκε με τον κύριο Βυζαντινό στρατό κοντά στο Κλειδί. Μετά από αρκετές μέρες συνεχών προσπαθειών να διασπάσουν το τείχος, ένας Βυζαντινός διοικητής, ο κυβερνήτης της Φιλιππούπολης Νικηφόρος Ξιφίας, βρήκε ένα παρακαμπτήριο δρόμο και στις 29 Ιουλίου επιτέθηκε στους Βούλγαρους από πίσω. Παρά την απεγνωσμένη αντίσταση οι Βυζαντινοί συνέτριψαν το Βουλγαρικό στρατόκαι αιχμαλώτισαν 14.000 στρατιώτες, σύμφωνα με μερικές πηγές 15.000. Ο Βασίλειος Β΄ έστειλε αμέσως δυνάμεις υπό τον ευνοούμενό του διοικητή Θεοφύλακτο Βοτανειάτη να καταδιώξει τους επιζήσαντες Βουλγάρους, αλλά οι Βυζαντινοί νικήθηκαν σε ενέδρα από το Γκαβρίλ Ραντομίρ, που σκότωσε το Βοτανειάτη.  Στις 29 Ιουλίου 1014, ο Βασίλειος Β' και ο στρατηγός του, Νικηφόρος Ξιφίας, διέλυσαν το βουλγαρικό στρατό στη Μάχη του Κλειδίου στην οροσειρά Μπέλλες. Ο Σαμουήλ απέφυγε την αιχμαλωσία χάρη στην ανδρεία του γιου του, Γαβριήλ. Έχοντας συντρίψει τους Βούλγαρους, ο Βασίλειος Β' αιχμαλώτισε 15.000 άνδρες, τους οποίους και τύφλωσε αφήνοντας μόνο έναν μονόφθαλμο ανά 100 τυφλούς άνδρες για να μπορέσουν να επιστρέψουν στον Σαμουήλ. Ο Σαμουήλ αντίκρυσε συγκλονισμένος τον τυφλό στρατό του και δύο ημέρες αργότερα πέθανε μετά από καρδιακό επεισόδιο. Αν και η έκταση της κακομεταχείρισης των Βούλγαρων αιχμαλώτων μπορεί να έχει μεγαλοποιηθεί, το περιστατικό αυτό βοήθησε στο να δοθεί αργότερα στον Βασίλειο Β' η προσωνυμία "ο Βουλγαροκτόνος". Η Βουλγαρία πολέμησε για άλλα τέσσερα χρόνια, καθώς η αντίστασή της αναζωπυρώθηκε από τη σκληρότητα του Βασίλειου Β'. Την άνοιξη του 1017 ο Βασίλειος Β' ξεκίνησε απ' τη  Μοσυνούπολη της Θράκης εναντίον του οχυρού του Λογγά (βρίσκεται μεταξύ Σιδεροχωρίου και Τοιχιού Καστοριάς), το οποίο μετά από σκληρή πολιορκία παραδόθηκε στους Βυζαντινούς. Ο αυτοκράτορας κατέστρεψε εκ θεμελίων το βουλγάρικο οχυρό και μοίρασε τους στασιαστές κατοίκους του ως σκλάβους στους στρατιώτες του. Μετά την κατάληψη του Λογγά ο Βασίλειος κυρίευσε τη γειτονική Καστοριά, που την κατείχαν αρκετά χρόνια οι Βούλγαροι, και στη συνέχεια κατέλαβε την Αχρίδα υποτάσσοντας τελικά τους Βούλγαρους το 1018. Η υποταγή αυτή ήταν το αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης στρατιωτικής πίεσης και της επιτυχημένης διπλωματικής εκστρατείας που στόχευε στη διχόνοια και στην εξαγορά της βουλγαρικής ηγεσίας. Με τη νίκη επί των Βουλγάρων και τη μετέπειτα υποταγή των Σέρβων, εκπληρώθηκε ένας από τους στόχους του Βασίλειου Β', καθώς η αυτοκρατορία ανέκτησε τα σύνορά της στον Δούναβη για πρώτη φορά μετά από 300 χρόνια. Η μάχη του Κλειδίου είχε μείζονες πολιτικές συνέπειες. Αν και ο γιος και διάδοχος του Σαμουήλ, Γκαβρίλ Ραντομίρ, ήταν ταλαντούχος στρατιωτικός ηγέτης, δεν κατόρθωσε να αποκαταστήσει την προηγούμενη δύναμη της Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας. Μετά το θάνατο του Σαμουήλ, πολλοί από τους υφισταμένους του, όπως ο Κράκρα, παραδόθηκαν στους Βυζαντινούς. Πέρα στα βόρεια-βορειοδυτικά, ο δούκας της Σιρμίας Σέρμον εξαπατήθηκε και σκοτώθηκε από τους Βυζαντινούς. Μετά από μια σειρά μάχες η Βουλγαρική Αυτοκρατορία κατακτήθηκε πλήρως το 1018, τέσσερα μόνο χρόνια μετά το θάνατο του Σαμουήλ. Τα περισσότερα εδάφη της ενσωματώθηκαν στο νέο Θέμα της Βουλγαρίας, με πρωτεύουσα τα Σκόπια. Πέρασαν πάνω από 150 χρόνια μέχρι να επανιδρυθεί η Βουλγαρία, με την εξέγερση των Βλάχων αδελφών Πέτρου και Ασέν το 1185.Ο Βασίλειος γιόρτασε το γεγονός με ένα θρίαμβο στην Αθήνα, αφού πριν επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη συνέχισε την προέλασή του από τη Στρώμνιτσα έως το Μελένικο, εισέβαλε στη Πελαγονία και από τη πεδιάδα της Καρατζόβας έφθασε στη Θεσσαλονίκη (1015) και στη συνέχεια μέσω Λιβαδιάς έφτασε στην Αθήνα, όπου παρέμεινε αρκετό χρονικό διάστημα και προσκύνησε στην Παναγία την Αθηνιώτισσα (στον Παρθενώνα). Μετά πήγε στον Πειραιά, όπου ήταν συγκεντρωμένος ο στόλος του, επιβιβάστηκε στα καράβια και έπλευσε στην Κωνσταντινούπολη. Από τη “Χρυσή Πύλη” μπήκε θριαμβευτικά στην πρωτεύουσα, στεφανωμένος με χρυσό στεφάνι και όρθιος πάνω σε μεγαλόπρεπο άρμα. Ο Βασίλειος Β' έδειξε τις ικανότητές του στην πολιτική, δίνοντας στους πρώην ηγέτες των Βουλγάρων τίτλους, θέσεις στην επαρχιακή διοίκηση και σημαντικά πόστα στο στρατό. Στις δε βουλγαρικές επαρχίες χορήγησε πλήρη πολιτική και εκκλησιαστική αυτονομία. Μ' αυτό τον τρόπο προσπάθησε να απορροφήσει τη βουλγαρική αριστοκρατία στη βυζαντινή κοινωνία. Επίσης, η Βουλγαρία δεν είχε ανεπτυγμένη τη νομισματική οικονομία στον ίδιο βαθμό που υπήρχε στη Βυζαντινή αυτοκρατορία και ο Βασίλειος πήρε τη σοφή απόφαση να δεχθεί τις πληρωμές των φόρων σε είδος.

 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ - GREEK HISTORY

****************************************************************************

Όταν η Ιη Μεραρχία Λαρίσσης έφθανε το Μάιο στη Σμύρνη…ΡΕΚΒΙΕΜ ΣΤΗ «ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ»

Του Δημήτρη Βάλλα 

Ήταν γύρω στις 4 το απόγευμα της 1ης Μαΐου του 1919 -με το παλιό ημερολόγιο- και οι δημογέροντες, οι κοινοτικοί επίτροποι και οι άλλοι πρόκριτοι της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Σμύρνης, άρχισαν να συγκεντρώνονται μετά από πρόσκληση του Μητροπολίτη Χρυσόστομου, στο Μέγα Συνοδικό της Αγίας Φωτεινής ενώ ο περίβολος του ναού γέμιζε ασφυκτικά από κόσμο.Μετά από λίγο κατέφθασε και ο κυβερνήτης του θωρηκτού Αβέρωφ, Πλοίαρχος Ηλίας Μαυρουδής. Πρώτος μίλησε προς τους συγκεντρωμένους ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος ο οποίος ανήγγειλε το χαρμόσυνο γεγονός:

«Αδελφοί το πλήρωμα του χρόνου επέστη. Οι πόθοι των αιώνων εκπληρούνται. Οι έκτακτοι χρόνοι ήγγικαν. Αι μεγάλαι ελπίδες του γένους μας, ο ανύστακτος, ο σφοδρός, ο μύχιος, ο θερμός, ο καίων και φλογίζων ως ο πεπυρακτωμένος σίδηρος τα σπλάχνα μας πόθος προς ένωσιν μετά της μητρός μας Ελλάδος, ιδού κατά τη σήμερον ιστορικήν και αξιομνημόνευτον ημέραν της 1ης Μαΐου γίνεται πράγμα και γεγονός τετελεσμένον. Από της σήμερον αποτελούμεν αναπόσπαστον τμήμα της ηνωμένης, της ενδόξου, της αθανάτου μεγάλης μας πατρίδος Ελλάδος, η αποβίβασις των ελληνικών μεραρχιών εις τα Μικρασιατικά παράλια ήρξατο, το εξωτερικόν φρούριον της Σμύρνης κατελήφθη υπό των ελληνικών στρατευμάτων. Αύριο οι ελευθερωτές μας εισέρχονται…»

Στη συνέχεια πήρε τον λόγο ο Πλοίαρχος Ηλίας Μαυρουδής, ο οποίος διάβασε το ακόλουθο τηλεγράφημα του Προέδρου της Κυβερνήσεως Βενιζέλου:

«Το πλήρωμα του χρόνου ήλθεν. Η Ελλάς εκλήθη υπό του Συνεδρίου της Ειρήνης να καταλάβη την Σμύρνην ίνα ασφαλίση την τάξιν. Οι ομογενείς εννοούσιν ότι η απόφασις αύτη ελήφθη διότι εν τη συνειδήσει των διευθυνόντων το Συνέδριον είναι αποφασισμένη η ένωσις της Σμύρνης μετά της Ελλάδος… Εννοώ ποία αισθήματα χαράς θα πλημμυρίσουν σήμερον τας ψυχάς… αλλά είμαι βέβαιος ότι η εκδήλωσις αύτη δεν θα λάβη ουδένα χαρακτήρα ούτε εχθρικότητος, ούτε υπεροψίας απέναντι ουδενός… Δεν εορτάζομεν την κατάλυσιν ενός ζυγού, διά να υποκαταστήσωμεν εις αυτόν την ιδίαν ημών επικράτησιν…

Ο πλοίαρχος που ήταν εκεί μυστικός απεσταλμένος της κυβέρνησης τότε του Βενιζέλου, εκτός των άλλων ανακοινώνει ότι η κατάληψη ανατέθηκε στην Ι Μεραρχία Λαρίσσης.

Το πλήθος ξέσπασε: « ΖΗΤΩ Η ΣΙΔΕΡΕΝΙΑ ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΛΑΡΙΣΣΗΣ»

Επικράτησε ακράτητος ενθουσιασμός και συγκίνηση, η μεγάλη είδηση διαδόθηκε αμέσως σε όλες τις συνοικίες και πλήθη λαού άρχισαν να συρρέουν στη προκυμαία αναμένοντας τα «λευκά καράβια της ελευθερίας»…

Πέρασαν από τότε 95 χρόνια και οι σημερινές «ιχνηλασίες» , γυρνώντας τους δείκτες του ρολογιού ανάποδα σας μεταφέρουν εκεί στη γη της Ιωνίας όπου , «η Ελληνική φυλή προϋπήρξε του Θεού του πυρός και του ηλίου».

Στις 2 Μάιου, πάντα με το παλιό, ήλθε η ώρα της μεραρχίας των Λαρισαίων που διάλεξε η μοίρα να γράψει τη δική της ιστορία πατώντας τη Σμύρνη!

Για την κατάληψη της Σμύρνης θα σας μιλήσουμε σήμερα, μεταφέροντάς σας με λίγα λόγια στους καιρούς της Μεγάλης Ιδέας που τελικά βάσκανος τύχη το θέλησε να γίνει μεγάλη καταστροφή…

Πάμε πίσω λοιπόν στην 1η Μεραρχία Λαρίσσης και το 1/38 ηρωικό σύνταγμα ευζώνων στην ώρα που κατεβαίνει από τα καράβια:

Νωρίς το πρωί της 2/15 Μαΐου 1919 φάνηκαν στον ορίζοντα του Ερμαίου Κόλπου τα πλοία που μετέφεραν τον Ελληνικό Στρατό στη γη της Ιωνίας. Περί την 0730 ώρα τα πλοία εισήλθαν στο λιμάνι της Σμύρνης και κατευθύνθηκαν στους καθορισμένους χώρους όπου άρχισε η αποβίβαση των Συνταγμάτων κάτω από τις ενθουσιώδεις επευφημίες χιλιάδων Ελλήνων κατοίκων της πόλης – και πολλών άλλων που είχαν φθάσει από την ενδοχώρα – που έβλεπαν να πραγματοποιούνται όνειρα γενεών και πόθοι αιώνων. Σε σύντομο χρονικό διάστημα ολόκληρη η προκυμαία της Σμύρνης από το τηλεγραφείο μέχρι την Πούντα παρουσίαζε θέαμα στρατοπέδου, μπροστά δε από τη Λέσχη των Κυνηγών στεκόταν ο μητροπολίτης της Σμύρνης Χρυσόστομος με τον ιερό κλήρο και ευλογούσε τα αποβιβαζόμενα στρατιωτικά τμήματα.

Όλοι τους στη Σμύρνη είχαν ξενυχτήσει και όλοι τους με το πρώτο φως είχαν ξεχυθεί στους δρόμους, στις πλατείες, σε όλο το μήκος της προκυμαίας για να υποδεχτούν τους εύζωνες της 1ης Μεραρχίας. Όλο εκείνο το τεράστιο πλήθος είχε καταληφθεί από «εθνική παραφροσύνη» καθώς έβλεπε από τις επτάμισι το πρωί τα δεκαοκτώ Ελληνικά οπλιταγωγά, το ένα μετά το άλλο, να μπαίνουν στο λιμάνι της προαιώνιας Ελληνικής πολιτείας να ρίχνουν άγκυρες και στη συνέχεια να κατεβάζουν τα στρατιωτικά τμήματα της «σιδερένιας μεραρχίας». Ατέλειωτοι αιώνες σκλαβιάς, φόβου, βασανιστηρίων έδειχναν τώρα να παίρνουν τη δική τους εκδίκηση μπροστά στη Πούντα και στη Λέσχη των Κυνηγών. Αν έστηνες το αυτί σου μπορεί να άκουγες το φρικτό ήχο από τις σκουριασμένες αλυσίδες που έσπαζαν και γίνονταν χίλια κομμάτια».

Οι εύζωνοι του1/38 με τη σημαία μπροστά παρελαύνουν στον παραλιακό δρόμο, ‘όπου από δέχονται τους πρώτους πυροβολισμούς. Νεκροί, δύο εύζωνοι και τραυματίες οκτώ.

Οι εύζωνοι σπάνε τους ζυγούς της παρέλασης και αρχίζει η συμπλοκή.

Συλλαμβάνονται πολλοί, μεταξύ των οποίων ο βαλής της Σμύρνης, ο διοικητής του XVII Σώματος Στρατού, δύο στρατηγοί, 160 αξιωματικοί και 2.500 στρατιώτες και άτακτοι. Η συμπλοκή μέχρι την καταστολή της διήρκεσε περίπου μία ώρα.

Η χιλιοτραγουδισμένη Σμύρνη μαζί με τους ίσκιους του Ομήρου, του Ηράκλειτου, του Δημόκριτου και του Θαλή ήταν πάλι σε ελληνικά χέρια!

Η περιπέτεια στην αναβίωση της Μεγάλης Ιδέας είχε αρχίσει. Δεν είναι η ώρα να την κρίνουμε. Το τέλος της θα μας το δώσει γλαφυρά η γραφή του τότε ανταποκριτή της «Toronto Star”, και διάσημου συγγραφέα Έρνεστ Χεμινγουαιη από το μέτωπο:

«Οκτώβριος 1922. Το κύριο ρεύμα έρχεται φουσκωμένο από την ενδοχώρα. Δεν ξέρουνε που να πάνε. Εγκαταλείψανε τα σπίτια τους, τα χωράφια τους, όλα τα υπάρχοντα τους, και σμίξανε με το μεγάλο μπουλούκι των προσφύγων, στο άκουσμα πως έρχονται οι Τούρκοι. Τώρα κείνο που τους μένει να κάνουν, είναι να πάρουν τη θέση τους σ’ αυτή τη φρικαλέα πομπή, ενώ το ελληνικό ιππικό καταλασπωμένο τους οδηγούσε σάμπως αγέλη άβουλα μοσχάρια…»

ΠΗΓΗ: http://www.eleftheria.gr/index.asp?cat=21&aid=70526#.U2XPHldlvyg

Σαν σήμερα: ο Μωάμεθ ξεκινά την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης

 

1453.... Ο Μωάμεθ Β' ο Πορθητής ξεκινά την τελική πολιορκία της Κωνσταντινούπολης.
1800.... Ο Μπετόβεν παρουσιάζει για πρώτη φορά την 1η Συμφωνία του στη Βιέννη.
1902.... Η πρώτη ποδοσφαιρική τραγωδία. Κατά τη διάρκεια του αγώνα Σκωτίας - Αγγλίας στο Άιμπροξ Παρκ της Γλασκόβης, υποχωρεί μια ολόκληρη πτέρυγα της κερκίδας, λόγω υπεράριθμων θεατών, με απολογισμό 25 νεκρούς και 168 τραυματίες.
.... Την ίδια μέρα στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια, ανοίγει ο πρώτος κινηματογράφος με το όνομα "Ηλεκτρικό Θέατρο".
1930.... Ο Χαϊλέ Σελασιέ ανακηρύσσεται αυτοκράτορας της Αιθιοπίας.
1958..... Το Εθνικό Συμβούλιο Αεροναυτικής των ΗΠΑ μετονομάζεται σε NASA.
1972.... Ο Τσάρλι Τσάπλιν επιστρέφει στις ΗΠΑ, από όπου είχε φύγει το 1950, όταν είχε χαρακτηριστεί κομμουνιστής, την περίοδο του έντονου αντισοβιετικού κλίματος στη χώρα, γνωστής ως περίοδο του Κόκκινου Τρόμου.
1982.... Η Αργεντινή εισβάλλει στα βρετανικά νησιά Φώκλαντ.
1990.... Λόγω των προβλημάτων λειψυδρίας, η ΕΥΔΑΠ αποφασίζει να προχωρήσει σε διπλασιασμό της τιμής του νερού, προκειμένου να υπάρξει μείωση στην κατανάλωση.
1991.... Στη Γεωργία, το 98,93% των κατοίκων ψηφίζει υπέρ της ανεξαρτησίας της Δημοκρατίας από την ΕΣΣΔ, σύμφωνα με τα αποτελέσματα δημοψηφίσματος.
1993.... Τίθεται υπό έλεγχο η μεγάλη πυρκαγιά στη Σκιάθο, η οποία μέχρι εκείνη τη στιγμή είχε κάψει 4.000 στρέμματα δάσους.
1997.... Ρωσία και Λευκορωσία υπογράφουν συνθήκη ένωσης, βάσει της οποίας θα διατηρούν τις ξεχωριστές τους κυριαρχίες, δεν θα έχουν κοινό νόμισμα, αλλά οι σημαντικές αποφάσεις θα λαμβάνονται ομόφωνα.
Σαν σήμερα το 742 γεννήθηκε ο βασιλιάς των Φράγκων και ιδρυτής -αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Καρλομάγνος, το 1805 ο δανός παραμυθάς, Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, το 1840 ο γάλλος συγγραφέας, Εμίλ Ζολά και το 1927 ο ούγγρος ποδοσφαιριστής και προπονητής, Φέρεντς Πούσκας, ο επονομαζόμενος και «καλπάζων συνταγματάρχης», που οδήγησε τον Παναθηναϊκό στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1971 στο Γουέμπλεϊ.
Την ίδια μέρα το 1872 πέθανε ο αμερικανός εφευρέτης του τηλέγραφου και του ομώνυμου κώδικα σημάτων, Σάμιουελ Μορς, το 1974 ο γάλλος πολιτικός, Ζορζ Πομπιντού, ο οποίος διετέλεσε Πρωθυπουργός και Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας και το 2005 ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ΙΙ, κατά κόσμον Κάρολος Βοϊτίλα.

Ακολουθεί απόσπασμα από το άνωθεν βιβλίο:

Η ιστορία της μακεδονικής φυλής και της ενδόξου αυτής βασιλείας συνδέεται από παλαιοτάτους ήδη χρόνους αχώριστα με την ιστορία του υπόλοιπου Ελληνικού Έθνους.

Εις τον Ηρόδοτον, τον πατέρα της ιστορίας, ευρίσκομεν την εις τον ελληνικόν κόσμον διαδεδομένην εθνικήν παράδοσιν περί της αρχής της βασιλείας ταύτης. Ο δε Θουκυδίδης, ο μέγιστος των ιστορικών της αρχαίας Ελλάδος, μας δίδει τας ίδιας, και πρόσθετους άλλας, πολύ σπουδαίας πληροφορίας περί της πρώτης ιστορίας της ισχυράς και μεγάλης φυλής των Μακεδόνων.

Ο Ηρόδοτος μας διηγείται, πως τρεις αδελφοί από γένος, φύγοντες εκ του Άργους της Πελοποννήσου εγκατεστάθηκαν εις την Μακεδονίαν, και πως ο νεώτερος αυτών, Πέρδικκας το όνομα, έγινεν ο αρχηγός του βασιλείου των Μακεδόνων. Οι τρεις αυτοί αδελφοί ήσαν απόγονοι του πρώτου βασιλέως του Άργους Τημένου, όστις πάλιν ήτο απόγονος του Ηρακλέους, και δια τούτο οι Μακεδόνες βασιλείς ωνομάζοντο Ηρακλείδαι, την ευγενή δε ταύτην καταγωγήν ανεγνώρισεν εις αυτούς πολύ ενωρίς και η Ελλάς όλη - ακόμη εις καιρόν των Περσικών πολέμων - εις την μεγίστην και ιερωτάτην του έθνους πανήγυριν, κατά τους Ολυμπιακούς αγώνες.

 *****************

Έπρεπε να πάει ο Ελληνικός Στρατός στη Σμύρνη
και ο βρώμικος ρόλος των Γερμανών

 

 Όσα χρόνια κι αν περάσουν -σε λίγο συμπληρώνεται αιώνας- το τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής θα "πονάει". Κάθε χρόνο τις τελευταίες ημέρες του Αυγούστου η μαύρη επέτειος δεν ξεχνιέται.

Το αν έπρεπε να έχει αποβιβάσει στρατεύματα η Ελλάδα στη Σμύρνη,το 1919 είναι μία από τις μεγάλες συζητήσεις που γίνονται για τη Μικρασιατική Εκστρατεία και τη καταστροφή που την ακολούθησε. Η οικονομική ευμάρεια των Ελλήνων της περιοχής,λένε όσοι αντιτίθενται θα ήταν αρκετή για να “ελεγθεί” η κατάσταση.

Με την “ασφάλεια” 92 χρόνων που μεσολάβησαν ,πολλά μπορούμε να πούμε και να υποστηρίξουμε,αδικώντας αυτούς που αποφάσισαν την αποβίβαση. Το αίσθημα του λαού και στην Ελλάδα και στη Σμύρνη ήταν τότε σαφώς υπέρ της αποστολής των στρατευμάτων. Όχι τυχαία όπως περιγράφει στα γραπτά του ο τότε Αμερικανός πρόξενος στη Σμύρνη Τ.Χόρτον. Οι Έλληνες είχαν τεράστια θέματα να ααντιμετωπίσουν στην Ιωνία.

Τα λάθη που οδήγησαν στη τραγωδία ξεκίνησαν όταν οι Έλληνες πολιτικοί υπέκυψαν στη διαχρονική τους αδυναμία: να λένε όχι στις ξένες μεγάλες δυνάμεις,που οδήγησαν τον ελληνικό στρατό σε επιχείρηση αυτοκτονίας.

Τι επικρατούσε στη Σμύρνη πριν από την αποβίβαση του Ελληνικού στρατού; Ποια ήταν η κατάσταση μέσα στην οποία ζούσαν οι Έλληνες; Ο Τ.Χόρτον μετατέθηκε στη Σμύρνη ως πρόξενος των ΗΠΑ το 1911 και έχει σαφή άποψη και για ένα θέμα που έχει ενδιαφέρον. Το ρόλο της Γερμανίας εναντίον των Ελλήνων!

Γράφει:

Οι Έλληνες υπήκοοι που ζούσαν στη Μικρά Ασία δεν αντιμετώπιζαν προβλήματα γιατί, όπως μου εξήγησε ο Ραχμή ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος ήταν στην ουσία σύμμαχος της Τουρκίας και εμπόδιζε την Ελλάδα να μπει στον πόλεμο. Αντίθετα, οι Ραγιάδες, δηλαδή οι Έλληνες το γένος Οθωμανοί υπήκοοι της Υψηλής Πύλης, υπέφεραν τα πάνδεινα. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν οι πεπειραμένοι τεχνίτες, οι επιτυχημένοι έμποροι, οι σοβαροί επαγγελματίες των πόλεων, αλλά και οι προοδευτικοί αγροκτηματίες της ύπαιθρου. Ήταν αυτοί που εισήγαγαν την καλλιέργεια της περίφημης σταφίδας στουλτανίνας, που βελτίωσαν την καλλιέργεια και την επεξεργασία του καπνού, που έχτισαν σύγχρονες κατοικίες και όμορφες πολιτείες. Με μεγάλη ταχύτητα δημιουργούσαν έναν πολιτισμό που, στο απόγειο του, θα έφτανε την Ιωνία της κλασικής εποχής. Όμως, γενικός αποκλεισμός κηρύχτηκε εναντίον τους και αφίσες τοιχοκολλημένες σε τζαμιά και σχολεία καλούσαν τον μουσουλμανικό πληθυσμό να εξοντώσει τους Έλληνες.

Οι τουρκικές εφημερίδες δημοσίευαν εμπρηστικά άρθρα με τα οποία παρακινούσαν τους αναγνώστες σε διωγμούς και σφαγές. Σε μια συνεδρίαση του Προξενικού Σώματος, αποφασίστηκε να επισκεφτούμε τον Βαλή και να επιστήσουμε την προσοχή της Εξοχότητάς του στο γεγονός ότι αυτά τα άρθρα και τα κελεύσματα θα μπορούσαν να διαταράξουν την ησυχία της ειρηνικής του επαρχίας.
Έτσι. οι πρόξενοι επισκέφτηκαν τον Βαλή, με μόνη εξαίρεση τον Γερμανό εκπρόσωπο που προφασίστηκε ότι δεν μπορούσε να συμμετάσχει σε μια τέτοια κίνηση χωρίς την έγκριση της κυ βέρνησης του. Η αντίδραση αυτή του Γερμανού διπλωμάτη ενισχύει την άποψη ότι η Γερμανία υπήρξε συνένοχος των Τούρκων συμμάχων της στο ζήτημα των εκτοπίσεων και της εξόντωσης των χριστιανών. Πραγματικά, δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι η Γερμανία ενέπνευσε το μέτρο της έξωσης των Ελλήνων Οθωμανών από τη Μικρά Ασία σαν ένα από τα προκαταρκτικά μέτρα για τον πόλεμο που προετοίμαζε.
Οι άγριες απελάσεις, η τρομοκρατία, οι δολοφονίες και οι βιαιότητες εναντίον των Ραγιάδων κατά μήκος της μικρασιατικής ακτής δεν τράβηξαν στη Δύση την προσοχή που τους άρμοζε. Είχαν όμως όλα τα χαρακτηριστικά του πολεμικού μέτρου που επέβαλλε μία δήθεν «στρατιωτική ανάγκη» και δεν υπάρχει κα μία αμφιβολία ότι Τούρκοι και Γερμανοί είχαν πλήρη συνεργασία και ήταν σύμμαχοι στη διάρκεια του πολέμου. Στην έκδοση αρ. 3 της Ελληνο-αμερικανικής Εταιρείας (1918), δημοσιεύεται μια έρευνα γύρω από το θέμα αυτό. Στη μελέτη αναφέρεται ότι ενάμισι εκατομμύριο Έλληνες εκδιώχτηκαν από τα σπίτια τους στη Θράκη και τη Μικρά Ασία. Σημειώνεται ακόμη ότι οι μισοί από αυτούς εξοντώθηκαν από τις απελάσεις, τις βιαιοπραγίες και την πείνα.
Τα βίαια και εμπρηστικά δημοσιεύματα των τουρκικών εφημερίδων που ανέφερα ήδη εμφανίστηκαν από τη μια μέρα στην άλλη και χωρίς καμιά αιτία. Ήταν τόσο πρόδηλα «εμπνευσμέ να» από τις τουρκικές αρχές, που είναι απορίας άξιο πως και οι πιο αμαθείς Τούρκοι δεν το κατάλαβαν. Φτηνές λιθογραφίες εμφανίστηκαν ξαφνικά, τυπωμένες με τον πιο αδέξιο και πρωτό γονο τρόπο - προφανώς ντόπια παραγωγή. Παρουσίαζαν τους Έλληνες να σφάζουν τουρκόπουλα ή να ξεκοιλιάζουν εγκύους μουσουλμάνες ...

…Τόσο την εποχή αυτή όσο και κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου, οι ραγιάδες κατατάσσονταν με τη βία στον οθωμανικό στρατό, όπου τους χρησιμοποιούσαν σαν δούλους: δεν έφεραν όπλα και μοναδικός προορισμός τους ήταν να σκάβουν χαρακώματα. Πολλοί από αυτούς πέθαναν από την πείνα και τις κακουχίες επειδή δεν τους έδιναν ούτε τροφή, ούτε ρούχα, αλλά ούτε και στέγη.

Τα έργα ανέγερσης της Μεγάλης Τουρκικής Βιβλιοθήκης στη Σμύρνη είναι ιδιαίτερα ενδεικτικά της νοοτροπίας της φυλής. Οι εργάτες ήταν χριστιανοί, ενώ οι εργοδηγοί ήταν φυσικά Τούρκοι, οπλισμένοι με μαστίγια. Όταν μια μέρα παρατήρησα στον Γαχμή Μπέη ότι δεν υπήρχαν αρκετά βιβλία στη μητρική του γλώσσα που να δικαιολογούν την ανέγερση ενός τόσο μεγάλου κτιρίου, εκείνος απάντησε:
«Το πρώτο βήμα είναι να αποκτήσουμε το κτίριο. Όταν αποκτήσουμε το κτίριο, αναγκαστικά θα βρεθούν και τα βιβλία που θα το γεμίσουν. Αν πάλι δεν βρεθούν, τότε θα μεταφράσουμε όλα τα γερμανικά βιβλία στην τουρκική γλώσσα». 

**********************

Μικρασιατική Καταστροφή.
Τι οδήγησε στη μεγαλύτερη εθνική τραγωδία.
Ιστορική ανάλυση

 

 Είναι ένα “τραύμα” που ακόμη είναι ανοιχτό. Η μικρασιατική καταστροφή ακόμη πονάει. Και κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, η θλιβερή επέτειος της νίκης του Κεμάλ και του ξεριζωμού του Ελληνισμού της Ιωνίας με τρόπο απάνθρωπο,βίαιο και αιματηρό, “ανοίγει” και πάλι τη πληγή.

Τα όσα έκαναν οι ορδές του Κεμάλ όχι μόνο στη προκυμαία της Σμύρνης ,αλλά όπου κι αν βρήκαν Έλληνα είναι δύσκολο να περιγραφούν με λόγια,ακόμη και με εικόνες. Οι σφαγές που έγιναν δεν μπορούν να χωρέσουν στον ανθρώπινο νου!

Πολλοί ,ακόμη κι εδώ στην Ελλάδα, έσπευσαν κατά καιρούς να...στρογγυλέψουν τα όσα έγιναν εκείνες τις ημέρες του 1922 από τις κεμαλικές ορδές. Φθάσαμε να διαβάσουμε για τον...συνωστισμό στη προκυμαία της Σμύρνης. Άλλοι πάλι υιοθέτησαν αφελώς τις απόψεις που ήθελαν και τον Ελληνικό Στρατό να έχει κάνει τα ίδια,την εποχή που κυριαρχούσε στη περιοχή. Πρόκειται για παραχάραξη της ιστορίας,που προφανώς γίνεται συνειδητά.

Τα όσα έκαναν οι Τούρκοι ,μπορούν να συγκριθούν μόνο με τις ναζιστικές θηριωδίες ,τις οποίες ο ίδιος ο Χίτλερ για να τις… “δικαιολογήσει” είχε θυμίσει τα όσα έκαναν οι Τούρκοι σε Αρμένιους,Έλληνες κ.λ.π

Το Onalert  θα παρουσιάσει σε  συνέχειες μια σειρά κειμένων για τη Σμύρνη,μέσα από τα οποία θα προσπαθήσει πολύ ψύχραιμα να θυμήσει τα γεγονότα που οδήγησαν στην Μικρασιατική Καταστροφή και να απαντήσει σ΄ όλα αυτά τα ερωτήματα και τις αφέλειες. Και για να γίνει αυτό θα χρησιμοποιήσουμε τις έγγραφες μαρτυρίες ανθρώπων που ήταν αυτόπτες μάρτυρες στη σφαγή. Όχι Έλληνες ,αλλά ξένους, που είδαν με τα μάτια τους τι έγινε και γράφουν στα κείμενά τους λεπτομέρειες συγκλονιστικές,ακόμη και ονόματα σφαγιασθέντων.
 

Πριν από τη καταστροφή είχε προηγηθεί μια εκστρατεία. Η Μικρασιατική Εκστρατεία,που ξεκίνησε με την αποβίβαση των ελληνικών στρατευμάτων στη Σμύρνη. Έπρεπε να γίνει αυτή η στρατιωτική επέμβαση; Το ερώτημα όσο περνούν τα χρόνια μεγαλώνει. Και κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η αποστολή των ελληνικών στρατευμάτων ήταν κάτι που όλος ο ελληνικός πληθυσμός κι εδώ στην Ελλάδα ,αλλά και στην Ιωνία ζητούσε επιτακτικά. Η ευκαιρία δόθηκε,η Ελλάδα την εκμεταλλεύθηκε αλλά μετά όλα φαίνεται ότι έγιναν λάθος! Οι πολιτικές ηγεσίες της εποχής αποδείχτηκαν αδύναμες να διαχειριστούν την κατάσταση που ήθελαν -και τότε- να επιβάλουν οι μεγάλες δυνάμεις.

Επιλέξαμε να ξεκινήσουμε μ’ ένα κείμενο ενός ιστορικού που στο βιβλίο του “Η Μικρασιατική Καταστροφή”,εκφράζει με θάρρος απόψεις για το εγχείρημα της μικρασιατικής εκστρατείας. Ο ιστορικός Νίκος Ψυρούκης στο βιβλίο του είχε αποκαλύψει όλο το μεγάλο παιχνίδι που έπαιξαν εις βάρος της Ελλάδας οι μεγάλες δυνάμεις ,αλλά και τα τραγικά λάθη της πολιτικής ηγεσίας.Σημαντικές είναι οι επισημάνσεις που κάνει για τη “διχόνοια” που επικρατούσε τη περίοδο πριν το μέτωπο σπάσει και εντός του στρατεύματος, με “βενιζελικούς” και “αντιβενιζελικούς” να πολεμάνε πρώτα μεταξύ τους και μετά με τις δυνάμεις του Κεμάλ. Και οι πολιτικοί της εποχής που είχαν εκλεγεί υποσχόμενοι ότι θα σταματήσουν την εκστρατεία, να φοβούνται να πουν όχι στις μεγάλες δυνάμεις “φοβούμενοι ότι θα χάσουν την εξουσία”,όπως γράφει. Θυμίζουν κάτι όλα αυτά;

Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ-ΝΙΚΟΣ ΨΥΡΟΥΚΗΣ

Η κυβέρνηση της "Αγκυρας σ' όλο τό διάστημα τής στασιμότητας
τών στρατιωτικών επιχειρήσεων προετοίμαζε με μεγάλη μυστικότητα
την τελική στρατιωτική αναμέτρηση. Από άποψη δύναμης πύρος και
αριθμού μαχητών ο ελληνικός στρατός δέν υστερούσε. Όμως η μαχη 
τικότητα και το ηθικό του ήταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο.Η πολύμηνη 
αδράνεια στο μέτωπο, με την διαρκή παρενόχληση τών Τούρκων ά-
νταρτων μεγάλωσε ακόμα πιο πολύ τήν κούρασή του. Καθημερινά εκδηλωνόταν όλο και πιο πολύ ή θέληση τών στρατιωτών για το σταμά 
τημα τού πολέμου. Η οξύτατη διαμάχη τών βενιζελικών καί αντιβενιζελικών στελεχών τού στρατού δημιουργούσε συνθήκες αποσύνθεσής
του. Η κυβερνητική πολιτική της ευνοιοκρατίας προς τους αντιβενιζε-
λικούς αξιωματικούς και η σκανδαλώδικη διαγωγή καί ζωή των άξιωματικών στα μετόπισθεν δεν μπορούσαν να είναι παράγοντες εξάλειψης του πολιτικού διχασμού στον στρατό.

Αντίθετα, οδήγησαν τα πραγματα στά άκρα. Τόσο μεγαλη ήταν η σύγκρουση ανάμεσα στίς δύο παρατάξεις που είχε φτάσει μιά τουρική εφημερίδα, ή Ίλέρι («Εμπρός») νά δημοσιεύει φωτογραφία του τότε βενιζελικού συνταγματάρχη Γ. Κονδύλη μέ τον τίτλο «Ό συναγματάρχης Γ. Κονδύλης σύμαχος τού Κεμάλ». Ό "Αγγλος ύπατος αρμοστής στην Κωνσταντινούπολη, στρατηγός σερ Χ. Χάμπολτ, διαμαρτυρήθηκε επίσημα στον Οικουμενικό Πατριάρχη Μελέτιο γιατί μέ την δράση τήν δική του και των βενιζελικών αξιωματικών -άμυνιτών δημιουργούσαν δυσκολίες στό έργο της ελληνικής κυβέρνησης (δηλαδή της Αγγλίας).
Αυτη την εικόνα της αποσύνθεσης παρουσίαζε ό ελληνικός στρατός όταν στις 26/8/1922 ό Κεμάλ τηλεγραφουσε άπό τό 'Εσκί Σεχίρ στην κυβέρνηση του και στην Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας: «Ή επίθεση άρχισε στις 4 μ.μ σέ όλο τό μέτωπο. Ό Θεός βοηθός». Τήν γενική επίθεση την διεύθυνε ό ίδιος ό Κεμάλ. "Αρχισε μέ κύρια κατεύθυνση τό Άφιόν Καραχισάρ και γρήγορα εξελίχθηκε σέ μιά ραγδαία προέλαση τού τουρκικού στρατού προς τή Σμύρνη. Ή υποχώρηση του ελληνικού στρατού στό Τουλού Μπουνάρ υπήρξε ή αρχή τής γενικής κατάρρευσης τού μετώπου. Ένας απλός Έλληνας αξιωματικός, ό Ιωάννης Σιμιτόπουλος, μάς δίνει στ΄ απομνημονεύματα του τήν πάρα κάτω εικόνα τής ελληνικής υποχώρησης:

«Όλοι οι γύρω μας κάμποι, τα υψώματα, αι χαράδραι. είναι γεμάτα άπό φάλαγγας πεζικού, πυροβολικού, μηχανικού, αυτοκινήτων και άλλων πολλών σχηματισμών. Όλαι αύται αι φάλαγγες υποχωρούν ατάκτως πρός Σμύρνην. Εις κάποιαν στιγμήν ήλθεν ό Στρατηγός τής XII Μεραρχίας και συνωμίλησεν με τον Συνταγματάρχην μας έπί πέντε λεπτά περίπου καί κατόπιν άνεχώρησε. Ολοι ο| αξιωματικοί κατά την διάρκειαν τής ολιγόλεπτου συνομιλίας τού Στρατηγού μετά τού Συνταγματάρχου ευρισκόμεθα εις άδημονιαν νά μάθωμεν τι διαμείβεται μεταξύ των. Μετά τήν άναχώρησιν τού Στρατηγού, μάς πλησιάζει αυτός ό πραγματικός ήρωας Συνταγματάρχης και μάς λέει έπί λέξει: "Κύριοι συνάδελφοι (καί οι οφθαλμοί του έπλημμύρισαν άπό δάκρυα). Κοιτάξετε δεξιά καί αριστερά καί παρατηρήσατε τας φάλαγγας τού στρατού μας πώς φεύγουν πανικόβλητοι καί εγκαταλείπουν τα μέρη αυτά τά οποία μέ τόσον αίμα έχουν ποτίσει. Και τα εγκαταλείπουν σχεδόν αμαχητί». Σέ συνέχεια ό Ί. Σιμιτόπουλος μάς λέει ότι «τό σχέδιον τού Κεμάλ ήτο στρατηγικώτατον, ή δέ βλακεία τον Έπιτελείον του Στρατού μας χαρακτιριστικωτάτη'.

Επίσης επιγραμματικός είναι ό Ι. Σιμιτόπουλος όταν περιγράφει τήν στάση τών φαντάρων: «Υβρίζουν», μάς λέει, «καπηλικώτα τους ανωτέρους Αξιωματικούς δια την αμαθειάν των καί τους κατωτέρους δια τήν δειλίαν των».

Η διάλυση τού ελληνικού στρατού μέσα σέ λίγες μέρες ήταν ή λογική συνέπεια μιας κουραστικής περιπέτειας τριών καί πάνω χρόνων,περιπέτειας πού όλοι ήξεραν πολύ καλά ότι δέν είχε σχέση μέ τά πραγματικά εθνικά συμφέροντα των Ελλήνων.

«Βλάκες» οί ανώτεροι αξιωματικοί, «δειλοί» οί κατώτεροι, «βλάστημοι καί πανικόβλητοι» οι
στρατιώτες, όλες αυτές οι ιδιότητες ανήκουν στους μισθοφορικούς στρατούς και όχι στους πατριωτικούς. Πραγματική τραγωδία γιά τον ελληνικό στρατό, πού οι ηρωϊκές ,πατριωτικές του παραδόσεις τόν είχαν αναδείξει στους εθνικο-απελευθερωτικούς πολέμους σέ πραγματικά αξιοθαύμαστο. Ή μικρασιατική πείρα έρχεται ν' αποδείξει ότι οί μεγάλες μαχητικές πατριωτικές παραδόσεις δέν μπορούν ν' αξιοποιηθούν σέ πολέμους πού γίνονται γιά λογαριασμό ξένων καί σέ βάρος άλλων χωρών.

Η άτακτη υποχώρηση τού ελληνικού στρατού στό μικρασιατικό μέτωπο δημιούργησε πρωτοφανή πανικό καί στους κυβερνητικούς κύκλους της Αθήνας. Ό στρατηγός Χατζανέστης ανακλήθηκε καί στη θέση του διορίσθηκε ό στρατηγός Ν. Τρικούπης, ό οποίος όμως δέν πρόλαβε νά αναλάβει τά νέα του καθήκοντα γιατί πιάστηκε αιχμάλωτος μαζί μέ όλη του τήν φάλαγγα, πού συμπεριλάμβανε δύο στρατηγούς διοικητές Σωμάτων Στρατού, ένα μέραρχο, 190 αξιωματικούς καί 4.500 οπλίτες.

Στις 9 τού Σεπτέμβρη ό κεμαλικός στρατός έμπαινε στην Σμύρνη. Σέ όλη τή Μικρά Ασία διαδραματίζονταν σκηνές φρίκης. Ό ελληνισμός καταστρεφόταν, ό ελληνικός στρατός πανικόβλητος υποχωρούσε από παντού. Η κυβέρνηση Πρωποπαπαδάκη αναγκάστηκε νά παραι τηθεί καί ύστερα άπό μεγάλες προσπάθειες τής Αυλής έγινε δυνατό νά σχηματισθεί νέα κυβέρνηση, μ' επικεφαλής τόν Ν. Τριανταφυλλάκο (10/9/1922). Στο μεταξύ, ή Δεξιά κατατρομαγμένη προσπάθησε νά βρεί εξιλαστήρια θύματα γιά τήν καταστρεπτική πολιτική της. Στίς 9 τού Σεπτέμβρη ό φρούραρχος Αθηνών ν αποφάσιζε νά εκτελέσει τους ηγέτες τού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (Κομμουνιστικού) πού ήταν δεσμώτες. Ήταν μια εκδήλωση αχαρακτήριστου θράσους, πού πάντα εκδηλώνεται τήν ώρα τής κρίσης των μεγάλων ένοχων τής Ιστορίας. Οί ηγέτες αυτοί ήταν τελείως αθώοι. Ή πολιτική τους επιρροή δέν ήταν τότε αποφασιστική, ύστερα άπ' τήν αρχή τάχθηκαν ενάντια στον μικρασιατικό πόλεμο καί επανειλημμένα είχαν ζητήσει τήν έγκαιρη κα τάπαυση του. Ή πολιτική τους είχε απήχηση στό λαό, γι' αυτό καί ό Ι.Μεταξάς, πού κινήθηκε γιά νά σώσει τήν Δεξιά, θέλησε αντί τού φυσικού θανάτου νά επιβάλει τόν πολιτικό θάνατο στην ηγεσία της νεαρής Αριστεράς. Επισκέφθηκε στις 13 τού Σεπτέμβρη τους φυλακισμένους ηγέτες καί τους πρότεινε όπως συμμετάσχουν στην κυβέρνηση. Ή συμμετοχή τους στην κυβέρνηση θά έδινε άπό τήν μιά τήν δυνατότητα στην Δεξιά να παρουσιάσει κάποιο λαϊκό χαρακτήρα, ενώ άπό τήν άλ λη θά χρεωκοπούσε καί τήν Αριστερά, πού ό λαός θά τήν έβλεπε νά συμμετέχει σέ κυβέρνηση τών ενόχων της εθνικής τραγωδίας και θά την καταδίκαζε στη συνειδησή του.

Οί συνέπειες τής καταστροφής ήταν τρομερές. Ό μικρασιατικός ελληνισμός διώχτηκε άπό τήν πατρική του γη. Ό Γάλλος ιστορικός Driault ανεβάζει σέ δεκάδες χιλιάδες τους σφαγμένους από τα τουρκικά πογκρόμ που επακολούθησαν, θεωρεί την μικρασιατική καταστροφή μεγαλύτερη καί χειρότερη άπό τήν πτώση τής Κωνσταντινούπολης το 1453. Τά όνειρα γιά τήν αναστήλωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας θάβονταν κάτω άπό τά ερείπια τού πολιτισμού πού δημιούργησε ό μό χθος καί ή δουλειά των Ελλήνων τής Μικράς Ασίας. Τους πολιτικούς τυχοδιωκτισμούς τής ελληνικής ολιγαρχίας τους πλήρωνε μέ τήν ζωή καί τήν αξιοπρέπεια του τό ελληνικό έθνος.

ΝΙΚΟΣ ΨΥΡΟΥΚΗΣ

Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΙΓΑΙΟΥ-ΚΟΥΚΙΔΑ  

**********************

ΣΜΥΡΝΗ-ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Η φρικιαστική δολοφονία του Χρυσόστομου,από τον όχλο

 

Τα όσα διέπραξαν οι Τούρκοι με την είσοδό τους στη Σμύρνη ήταν απάνθρωπα. Δεν σεβάστηκαν τίποτα και κανέναν.Η βαρβαρότητά τους δεν χωράει στον ανθρώπινο νου. Ένας Γάλλος δημοσιογράφος ο Rene Puaux περιέγραψε με ανταποκρίσεις του τα όσα απίστευτα έγιναν μπροστά στα μάτια του. Όπως η δολοφονία του Χρυσόστομου.

Διαβάστε πως την περιγράφει:

Μέχρι τώρα δεν υπήρχε αμφιβολία ως προς την ακριβή ημερομηνία της δολοφονίας του επισκόπου της Σμύρνης, του σεβασμιότατου Χρυσοστόμου. Σήμερα φαίνεται επιβεβαιωμένο ότι η δολοφονία έγινε την Κυριακή, 10 Σεπτεμβρίου, μεταξύ 4-5 μ.μ. Στις λεπτομέρειες που ένας αυτόπτης Γάλλος μάρτυρας μου είχε ήδη δώσει, μπορώ να προσθέσω τα εξής: Όταν ο μητροπολίτης παρουσιάστηκε μπροστά στο στρατηγό Νουρεντίν πασά, που είχε στείλει να τον φέρουν με γυμνές ξιφολόγχες, ο σεβάσμιος ιεράρχης του έτεινε το χέρι. Ο Νουρεντίν φώναξε: «Δε θα μολύνω το χέρι μου με την επαφή του μιαρού χεριού σου. Ιδού οι αποδείξεις της ατιμίας σου», και του έδειξε έναν φάκελο με έγγραφα που περιεί χαν κατηγορίες εναντίον του μητροπολίτη. «Φύγε! Το πλήθος σε περιμένει και θα σε τιμωρήσει, όπως σου ταιριάζει».
Και τον έδιωξε. Μόλις κατέβηκε ο μητροπολίτης στο δρόμο, ο όχλος που τον περίμενε παραληρώντας, ρίχτηκε πάνω του. Τον άρπαξαν, τον έσυραν από τη γενειάδα, του έβγαλαν τα μάτια μ' ένα μαχαίρι, του έσκισαν τα ράσα, ποδοπάτησαν το καλυμμαύχι του και χτυπούσαν ανελέητα με γροθιές και κλωτσιές το πρόσωπο του, το καταματωμένο, από το αίμα που έτρεχε από τα βγαλμένα του μάτια- τον οδήγησαν, τέλος στην κυρίως Τουρκική συνοικία, στο Τσεσμενλί, όπως είναι το όνομα της.
Εκεί υπέστη τα χειρότερα βασανιστήρια. Τον λιθοβόλησαν φωνάζοντας “Kiopein Paralassi” (ξεσκίστε τον το σκύλο) και οι δήμιοι του, μεταξύ των οποίων ήταν και παιδιά, πήραν από ένα τμή μα του διαμελισμένου σώματος του και το περιέφεραν σε διάφορες συνοικίες ουρλιάζοντας. Στη συνέχεια λεηλάτησαν αλύπητα τη μητρόπολη. Πολλούς από τους ιερείς που τους έσερναν απ' τις γενειάδες, τους βασάνισαν εκεί. Αυτή η απόπειρα εναντίον τού κλήρου των Ορθοδόξων είναι ενδεικτική. Δεν επρόκειτο πλέον για αντίποινα εναντίον προσώπων, αλλά για μια καθαρή έκρηξη μου σουλμανικού φανατισμού. Την ίδια μέρα δύο διευθυντές εφημερί δων της Σμύρνης, οι κύριοι Τσουρουκτσόγλου και Κλημάνογλου, θανατώθηκαν με βάναυσο τρόπο, καθώς σέρνονταν από αυ τοκίνητο, στο πίσω μέρος του οποίου ήταν δεμένοι από τα πόδια.
Έχω τις μαρτυρίες δύο Ευρωπαίων εκ των οποίων ο ένας μέ τρησε εκείνη την ημέρα πτώματα, διασχίζοντας την Αρμενική συνοικία υπό τη συνοδεία Ιταλών αξιωματικών και ό άλλος είδε με τα ίδια του τα μάτια Τούρκους στρατιώτες να βασανίζουν στη συνοικία του Γκιόστεπε, τον Έλληνα χασάπη Παναγιώτη Γουρού να από τον οποίο εψώνιζε ο μάρτυρας. Ο δύστυχος αυτός απ' τον οποίο άρπαξαν 5.000 τουρκικές λίρες, σώθηκε από ένα Γάλλο ιερέα, τον πατέρα Ines.
Ο αιδεσιμότατος Dobson δηλώνει πως αντίκρισε πολλά πτώμα τα το πρωινό της Κυριακής. Αισθάνθηκε όμως μια ιδιαίτερη φρίκη μπροστά σε μια ομάδα γυναικών και νηπίων, στο μέσο των οποί ων βρισκόταν το σχεδόν ολόγυμνο πτώμα ενός νεαρού κοριτσιού που είχε χτυπηθεί με μια σφαίρα στο στήθος δεν υπάρχει αμφιβολία ποια ήταν η προηγούμενη τύχη του κοριτσιού.
Ένας από τους άμεσους ανταποκριτές μου μου έγραψε ότι μετά από τις σφαγές, τους βιασμούς και τις ληστείες του σαββατόβραδου και της Κυριακής, ο ελληνικός πληθυσμός τρομοκρατημένος οχυρώθηκε μέσα στα σπίτια και δε βγήκε ουσιαστικά έξω μέχρι την Τετάρτη, την ημέρα της πυρκαγιάς. Κάποια θαρραλέα άτομα ή Ιταλοί προστατευόμενοι ή Γάλλοι πήγαιναν για προμήθειες και μετέφεραν τα νέα στις έγκλειστες και τρομοκρατημένες οικογέ νειες.
Αυτό εξηγεί γιατί είχαμε ελάχιστες πληροφορίες για το τι συνέβη τη Δευτέρα 11 και την Τρίτη 12 Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με τον ήδη προαναφερθέντα επιθεωρητή της Εταιρείας των βελγικών τραμ, τη Δευτέρα στις 21.30, λεηλάτησαν την εκκλησία της Παρθένου Μαρίας και έκλεψαν το θησαυρό της. Την ίδια μέρα παρόμοια τύχη είχε η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων στο Μποζ-Γιακά. Και στους δύο ναούς σφαγιάστηκαν Χριστιανοί που είχαν βρει καταφύγιο εκεί. Ένα μέρος του ελληνικού και του αρμενικού πληθυσμού βρήκε καταφύγιο στο Νοσοκομείο των Καθολικών «Άγιος Αντώνιος», καθώς και στο Αγγλικό και στο Ολλανδικό Νοσοκομείο.
Οι οικογένειες μαζεύονται στα ίδια κτίρια, όπως στριμώχνονται τα κοπάδια ενστικτωδώς στο πλησίασμα της καταιγίδας. Ο μάρ τυρας του οποίου η αφήγηση δημοσιεύτηκε στη Review de Paris, διηγείται:
«Τη Δευτέρα 11 του μηνός, η κατάσταση της πόλης ήταν δραματική. Ο στόλος έπρεπε να φύγει από τη Σμύρνη από τη μια στιγμή στη άλλη. Επειδή φοβόμασταν αποκλεισμό του κόλπου, επιβιβαστήκαμε αποφασισμένοι να φύγουμε, μόλις θα αναχωρούσε ο αγγλικός στόλος.
Οι δύο νύχτες που περάσαμε στο πλοίο ήταν τρομακτικές- ωστόσο υπήρχε ένα θαυμάσιο φεγγαρόφωτο. Ο κόλπος έμοιαζε με λίμνη και ο παραμικρός θόρυβος από την παραλία έφθανε μέχρι ε μάς πολύ καθαρά. Απ' όλες τις πλευρές έβλεπε κανείς μεγάλες πυρκαγιές. Ο Κουκλουτζάς, ένα ελληνικό χωριό, καιγόταν ολόκλη ρο μέσα σε λάμψεις, καθώς κι ένα μέρος του Μπουρνόβα, και με μονωμένες εστίες φώτιζαν τα περίχωρα του όρμου. Οι Τούρκοι είχαν λεηλατήσει και κάψει όλα τα χωριά γύρω από τη Σμύρνη. Από την παραλία μάς έφταναν φωνές από ανθρώπους που τους στραγγάλιζαν, και τα πτώματα των πνιγμένων επέπλεαν γύρω από το πλοίο μας. Κατά τη διάρκεια αυτών των φρικαλεοτήτων ακούγαμε τη μουσική που έπαιζαν στα πολεμικά πλοία, για να διασκεδάσουν. Περνάγαμε τις μέρες μας στο Κορδελιό που ζούσε μέσα στη φρίκη. Οι Τούρκοι δε σέβονταν πια τα ευρωπαϊκά σπίτια και τα λεηλατούσαν, όπως έκαναν και με τα σπίτια των Ελλήνων και των Αρμενίων. Ωστόσο, το γόητρο της στολής υπήρχε ακόμα. Ένας Γάλλος στο Κορδελιό ξαναφόρεσε την παλιά του στολή του επιλοχία και μπόρεσε έτσι να κάνει καλό. Όταν τον έβλεπαν οι Τούρκοι, υποχωρούσαν λέγοντας: "Είναι Γάλλος". Εκείνος μόνος του μπόρεσε να σώσει από τη λεηλασία ένα μεγάλο αριθμό σπιτι ών και να γλιτώσει τη ζωή πολλών δυστυχισμένων ανθρώπων».
Ο ανταποκριτής της Daily Telegraph, που διέτρεξε το Αρμένικο παζάρι το απόγευμα της Δευτέρας 11 του μηνός, δηλώνει πως το πλιάτσικο που είχε αρχίσει στις 9 του μηνός, είχε αδειάσει στην κυριολεξία το Αρμένικο εμπορικό κέντρο. Τούρκοι στρατιώτες με στολή έπαιρναν μέρος στη λεηλασία. Τους συναντούσε κανείς με όλων των ειδών τα εμπορεύματα. Μισοσκεπασμένες άμαξες και γάιδαροι μετέφεραν τα λάφυρα. Δεν υπήρχαν πια παρά λίγα ορατά πτώματα. Ο ανταποκριτής που την προηγουμένη είχε μετρήσει δεκαπέντε, τη Δευτέρα δεν είδε παρά μόνο πέντε. Ο Αμερικανός αξιωματικός που ήταν επικεφαλής μιας περιπολίας, υπολόγιζε το σύνολο αυτών που είχε δει, σε καμιά εκατοστή.
Ο ίδιος ανταποκριτής τηλεγραφούσε την επομένη πως η σφαγή είχε πάρει διαστάσεις πολύ σοβαρές. Τούρκοι στρατιώτες είχαν επιτεθεί στο Αρμένικο κολλέγιο όπου βρίσκονταν χίλιοι πρόσφυ γες. Κάπου σαράντα πτώματα κείτονταν στους δρόμους.
Ο Μουσταφά Κεμάλ τον οποίο ο ανταποκριτής είχε ρωτήσει λίγες ώρες πριν την πυρκαγιά, του δήλωνε: «Όπως βλέπετε, δε γίνονται σφαγές ή κάτι παραπλήσιο στη Σμύρνη. Οι λεηλασίες και οι θάνατοι που έγιναν ήταν αναπόφευκτοι». Για έναν Τούρκο στρα τηγό σαράντα πτώματα στους δρόμους δεν ήταν προφανώς κάτι το υπολογίσιμο. Μια σφαγή άξια του ονόματος της δεν αριθμεί παρά χιλιάδες νεκρούς. Η ιστορία της οθωμανικής κυριαρχίας έχει τις παραδόσεις της.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας της 12ης του μηνός, ένας Άγγλος μάρτυρας, ο κ.Wallace, επιστρέφοντας στο κτήμα που είχε στο Μπαϊρακλί (κοντά στο Κορδελιό), διαπίστωσε ότι το υπηρετικό του προσωπικό είχε πέσει βορά της φρίκης. Τα πτώματα τριών γυναικών επέπλεαν στον κολπίσκο μπροστά στο σπίτι. Ήταν των τριών υπηρετριών από το διπλανό ορφανοτροφείο θηλέων. Μια ομάδα Τούρκων είχε παρουσιαστεί στο ορφανοτροφείο, απαιτώ ντας την άμεση παράδοση τριών γυναικών. Αφού τις βίασαν, τις στραγγάλισαν και τις πέταξαν στη θάλασσα.
Στη διάρκεια της ίδιας μέρας, της 12ης του μηνός, η έρευνα για Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικούς, που οι τουρκικές αρχές ισχυρίζονταν πως κρύβονταν στα σπίτια των Ορθοδόξων, έδωσε αφορμή στις πιο απεχθείς ακρότητες εκ των οποίων η λεηλασία δεν ήταν το χειρότερο κακό. Στη συνοικία του Πάνω Καρατάς, μια νιόπαντρη βιάστηκε διαδοχικά από εννέα κτήνη του είδους αυτού. Σ' ένα διπλανό σπίτι, της κυρίας Marian Boudou, επτά στρατιώτες χύμηξαν πάνω στην κόρη της Paratsem και στις νεαρές κοπέλες που βρίσκονταν μαζί της. Η κακόμοιρη μητέρα που έχασε αμέσως τα λογικά της μπροστά σ' αυτό το θέαμα, άρχισε να χο ρεύει «για το γάμο της κόρης της»! Το απόγευμα της ίδιας μέρας εκδόθηκε προκήρυξη του Νουρεντίν πασά που απαγόρευε στους Μουσουλμάνους επί ποινή θανάτου να δώσουν άσυλο σε Έλληνες και Αρμένιους στρατιώτες.

 **********************

Η διασημότερη Ελληνοτουρκική αερομαχία στη Μικρά Ασία-ο άγραφος κώδικας τιμής των πιλότων

Γράφει ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΛΕΒΕΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ
Ο Λοχαγός του Τουρκικού στρατού, Αχμέτ Μπαχατίν, έπιασε με τα δυο του χέρια το πηδάλιο του αεροσκάφους του. Το τράβηξε προς το μέρος του και το έστρεψε στα αριστερά, αυξάνοντας ταυτόχρονα το γκάζι στον κινητήρα. Το Γαλλικής κατασκευής διπλάνο τύπου Breguet 14 B2, που οι Τούρκοι είχαν εξασφαλίσει σαν βοήθεια από τη «σύμμαχο» της Ελλάδας, με λεφτά των Σοβιετικών, πήρε μια μεγάλη κλίση προς τα αριστερά. Η μύτη του υψώθηκε και ξεκίνησε να διαγράφει ένα αόρατο κύκλο στον γαλάζιο και δίχως σύννεφα ουρανό του Μπαλ Μαχμούτ.

Το διθέσιο αεροπλάνο ήταν βαμμένο με ένα γκριζωπό μεταλλικό χρώμα ενώ ολόκληρη η ουρά του ήταν κατακόκκινη. Ξεχώριζαν από μακριά η ημισέληνος και το αστέρι… Ανάμεσα στον έλικα και την μπροστινή θέση ένα πολυβόλο Lewis των 7,7 ήταν καρφωμένο και έτοιμο στη διάθεση του χειριστή του για οτιδήποτε μπορούσε να συμβεί. Στον τέταρτο μεγάλο κύκλο που διέγραψε, ο Μπαχατίν έσκυψε προς τη μπροστινή θέση του αεροπλάνου και έδειξε στον άλλο επιβάτη που ήταν ο διοικητής του στρατιωτικού αεροδρομίου του Τσάι, κάτι στο έδαφος.

 

«Κεμάλ Μπέη!!» ούρλιαξε ο Μπαχατίν πίσω από το αυτί του συνεπιβάτη του για να τον ακούσει, αφού δεν υπήρχε καλύπτρα. Ο εκκωφαντικός και μονότονος  θόρυβος του κινητήρα, η ταχύτητα και ο αέρας που τους μαστίγωνε έκανε δύσκολη την επικοινωνία μεταξύ τους. Μόνο με νοήματα των χεριών. «Να οι Έλληνες . ακριβώς από κάτω μας. Τους βλέπεις;»

Ο Κεμάλ Μπέης έγνεψε καταφατικά. «Εγώ είμαι έτοιμος» φώναξε σαν απάντηση στον πιλότο ο οποίος το κατάλαβε και πριν συμπληρωθεί ο κύκλος άρχισε να ευθυγραμμίζει το αεροσκάφος και να το χαμηλώνει πάνω από τους Έλληνες φαντάρους.

Ο ανθυπολοχαγός Φουντουλάκης του 8ου Κρητών, άκουσε περισσότερο παρά είδε, τον θόρυβο από ένα αεροπλάνο που πλησίαζε. Το τάγμα που υπηρετούσε μόλις είχε απομακρυνθεί από το Μπαλ Μαχμούτ και κατευθυνόταν αργά, ανατολικότερα. Δεκάδες καμήλες, άλογα, γαϊδούρια, αραμπάδες όλα φορτωμένα με τρόφιμα και πολεμοφόδια, προχωρούσαν αργά σε σειρά ενός ζυγού, πάνω στον χωμάτινο δρόμο. Οι φαντάροι έσερναν τα πόδια τους από την κούραση και δημιουργούσαν ένα μεγάλο σύννεφο σκόνης.

"Αεροπλάνο" φώναξε ο ανθυπολοχαγός και αμέσως βγήκε από τον δρόμο και έτρεξε σε μια συστάδα θάμνων να προφυλαχθεί. Όπλισε και σημάδεψε. Σε ελάχιστα δευτερόλεπτα μπορούσε πια να διακρίνει την ημισέληνο ζωγραφισμένη στην ουρά του σκάφους. Ο δρόμος άδειασε, όλοι οι φαντάροι βγήκαν από τον δρόμο και έτρεξαν να προστατευθούν. Έμειναν μόνο τα άλογα και οι καμήλες. Ακούνητα. Περίμεναν υπομονετικά κάτω από τον καυτό ήλιο.

“Διάολος να μπει μέσα σου Βρωμότουρκε” μονολόγησε ο Φουντουλάκης και άρχισε να πυροβολεί, καλυμμένος πίσω από τους θάμνους, προς την γκρίζα φιγούρα που ερχόταν από τον ουρανό. Το ίδιο έκαναν και οι υπόλοιποι φαντάροι και αξιωματικοί. Εκατοντάδες καυτές σφαίρες έφευγαν με στόχο το Τουρκικό αεροπλάνο που πλησίαζε γρήγορα.

Ιούλιος του 1922, βορειοανατολικά του Αφιόν Καραχισάρ.

Τον τελευταίο καιρό είχε ξεκινήσει ένας άλλος πόλεμος. Αυτή τη φορά όχι στα πυρωμένα χώματα της Τουρκίας, ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους, αλλά στον ουρανό. Οι Έλληνες πιλότοι πάντα πρωτοπόροι, με αρκετή τρέλα και γεμάτοι αδρεναλίνη, συχνά παράτολμοι, είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος τόσο των άτακτων Κούρδων και Τσετών, όσο και του τακτικού στρατού του Κεμάλ Ατατούρκ. Συνήθιζαν να πετούν για όση ώρα το επέτρεπαν τα αεροπλάνα τους και να αποκαλύπτουν τις θέσεις των καλά κρυμμένων ατάκτων. Εάν τα καύσιμα το επέτρεπαν οι Έλληνες πιλότοι άδειαζαν και καμιά δεσμίδα από ψηλά πάνω στους Τσέτες, ή στόχευαν και άφηναν χειροβομβίδες να σκάσουν στις γραμμές τους και να σκορπίσουν τον όλεθρο.

Τελευταία όμως και οι Τούρκοι είχαν ξεκινήσει το ίδιο ακριβώς “παιχνίδι”. Γάλλοι και Ιταλοί εκπαιδευτές έκαναν τους πιο τολμηρούς από τους Τούρκους, να ξεπεράσουν τις φοβίες τους και να μπουν σε αεροπλάνα. Τούς έδειξαν όλες τις τεχνικές εμπλοκής και απεμπλοκής, τους έμαθαν πως θα παραπλανούν και πως θα ξεφεύγουν, τους δίδαξαν τι σημαίνει να ξέρεις να πετάς και να είσαι πιλότος. Και τώρα είχε ξεκινήσει ο πόλεμος και στον ουρανό...

ΕΛΛΗΝΙΚΟ NEUPORT

Οι Τούρκοι πιλότοι όπως ο Μπαχατίν χαμήλωναν τα αεροπλάνα τους πάνω από τις γραμμές των Ελλήνων και τις περισσότερες φορές πυροβολούσαν, σκορπώντας το θάνατο. Άλλες πάλι φορές άδειαζαν προκηρύξεις που είχαν σε μεγάλους ταχυδρομικούς σάκους.

Ο Κεμάλ Μπεής, έβαλε το χέρι του βαθιά στον ένα από τους 2 σάκους που είχε ανάμεσα στα πόδια του, πήρε μια μεγάλη ποσότητα τυπωμένων προκηρύξεων και όταν βρισκόταν στο κατώτατο σημείο ακριβώς πάνω από τους Έλληνες, τις άφησε στο κενό. Οι σφαίρες λυσσασμένες σφύριζαν στα αυτιά του...

Τα τυπωμένα χαρτιά σαν νιφάδες χιονιού στροβιλίζονταν και μετά έπεφταν αργά στις γραμμές των φαντάρων. Ψυχολογικός πόλεμος...

“ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΗΝ ΠΟΛΕΜΑΤΕ ΣΕ ΕΝΑΝ ΠΟΛΕΜΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΟΣ ΣΑΣ. ΕΙΣΤΕ ΜΑΚΡΥΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΣΑΣ. ΜΟΝΟ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ. ΦΥΓΕΤΕ”

“Διάλε να τσι πάρει θα μου τροζάνουν τα κοπέλια μου. Εδά θα δουν τα μεμέτια” Ο Φουντουλάκης πυροβολούσε το αεροπλάνο που έκανε κύκλους και άφηνε προκηρύξεις και μονολογούσε. Ξαφνικά φώναξε: “Νικολάου τον ασύρματο. Ενημέρωσε τη Β Μοίρα. Επαέ θα δούμε πόσα απίδια βάνει ο σάκος”. Άρπαξε ένα Mannlicher-Schönauer M1903 των 6,5 mm που είχε πάντα δίπλα του και συνέχιζε να πυροβολεί.

Το Τουρκικό διπλάνο έκανε άλλη μια στροφή και αυτή τη φορά με μεγαλύτερη ταχύτητα άρχισε να πυροβολεί αδιάκριτα στις ελληνικές γραμμές, σκορπώντας τον πανικό και τον θάνατο σε ανθρώπους και ζώα...

ΕΛΛΗΝΙΚΟ BREGUET

Στο πρόχειρο αεροδρόμιο στο Μπαλ Μαχμούτ, τη βάση της Β Μοίρας της στρατιωτικής αεροπορίας, η Ελληνική σημαία κυμάτιζε υπερήφανα δίπλα από τον υποτυπώδη πύργο ελέγχου, ανάμεσα στους κοιτώνες των στρατιωτών. Στην άκρη του στρωμένου με σκληρό χώμα διαδρόμου προσγείωσης και απογείωσης, βρίσκονταν το ένα δίπλα στο άλλο 5 αεροπλάνα. Τέσσερα μονοθέσια και ένα διθέσιο. Τα τρία από αυτά ήταν βαμμένα ασημί και τα άλλα δύο βαμμένα καφέ – χακί. Στην ουρά τους ξεχώριζαν οι δύο γαλάζιες κάθετες χοντρές γραμμές και η λευκή ανάμεσα τους. Στην άτρακτο και στο κάτω μέρος των φτερών φαινόταν ο γαλάζιος κύκλος μαζί με τον λευκό.

Ο ανθυπασπιστής Ευάγγελος Παπαδάκος στεκόταν μπροστά από το αεροπλάνο του, ένα Neuport IV G και συνομιλούσε μαζί με έναν μηχανικό. “ Όχι όχι δεν νομίζω ότι υπάρχει κανένα πρόβλημα με το Vickers. Έχω διπλοελέγξει το σύστημα συγχρονισμού. Μπορείτε να πυροβολείτε άνετα” Του έλεγε ο μηχανικός και ο Παπαδάκος μόλις είχε ανάψει ένα τσιγάρο και τον άκουγε προσεκτικά. Εκείνη τη στιγμή ένας φαντάρος ασθμαίνων έφτασε τρέχοντας από τον πύργο ελέγχου: “Το 8ο έχει πρόβλημα με ένα Τούρκο. Πετά από πάνω τους κάνει αναγνώριση, ρίχνει προκηρύξεις και πυροβολεί. Φεύγετε με τον λοχία Χριστόφορο Σταυρόπουλο προς καταδίωξη του”

ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΑΕΡΟΠΛΑΝΑ ΕΤΟΙΜΑ ΝΑ ΑΠΟΓΕΙΩΘΟΥΝ

Ο Παπαδάκος είδε στην άκρη του διαδρόμου ένα Spad XIII να τροχοδρομεί ήδη, και τον πιλότο του να του κάνει νοήματα χαμογελώντας. Πέταξε το τσιγάρο του, κούμπωσε το δερμάτινο χοντρό μπουφάν του, σκαρφάλωσε και κάθισε στη θέση του. Ο μηχανικός του, γύρισε με δύναμη τον έλικα και το αεροπλάνο πήρε μπροστά. Την ώρα που ο ανθυπασπιστής έφτιαχνε το κασκόλ του και ετοιμαζόταν να βγει στον διάδρομο και να απογειωθεί, άκουσε τον μηχανικό του να ουρλιάζει: “ Από καύσιμα είστε μια χαρά. Προσοχή με τις σφαίρες. Έχετε κάμποσες, αλλά όχι πολλές και δεν προλαβαίνουμε να γεμίσουμε.” Του έγνεψε καταφατικά, οδήγησε το αεροπλάνο στην άκρη του διαδρόμου, έκανε τον σταυρό του και τράβηξε με δύναμη το γκάζι...

Με κατεύθυνση ανατολικά τα δύο ελληνικά αεροπλάνα συναντήθηκαν λίγα λεπτά αργότερα. Οι δυο χειριστές με νοήματα “μοίρασαν” τους ρόλους τους. Ο Παπαδάκος θα “ανέβαινε” υψηλότερα και θα διέγραφε μεγάλους κύκλους για να εντοπίσει το Τουρκικό αεροπλάνο ενώ ο Σταυρόπουλος θα πετούσε γρήγορα και χαμηλά.

Σε ένα τέταρτο το ταχύτατο Spad του Σταυρόπουλου έφτανε ήδη στις γραμμές του 8ου. Οι φαντάροι είχαν βγει από τις θέσεις τους και ενθουσιασμένοι ούρλιαζαν και ζητωκραύγαζαν στον Έλληνα πιλότο που πετούσε από πάνω τους. Όλοι είχαν βγάλει τα κράνη και τα καπέλα τους τα πετούσαν στον αέρα και έδειχναν με νοήματα, προς μια κατεύθυνση: Ανατολικά προς το Έμπερκιόι.

Ο Τούρκος είχε εξαφανιστεί αλλά ο Σταυρόπουλος είχε καταλάβει που πήγαινε. Τράβηξε και άλλο το γκάζι και ο κινητήρας μούγκρισε μανιασμένα.

Η ΑΕΡΟΜΑΧΙΑ

Ο ανθυπασπιστής Παπαδάκος πετούσε σε υψόμετρο 2800 μέτρων. Διέγραφε απαλά στον ουρανό μεγάλους κύκλους και σχεδόν απολάμβανε την μοναξιά του εκεί ψηλά. Είχε τα μάτια του ανοιχτά και έλεγχε δεξιά και αριστερά, πάνω και κάτω. Μέσα από το δερμάτινο κασκέτο του έφτανε στα αυτιά του το σφύριγμα του αέρα και ο μονότονος ήχος του κινητήρα του αεροπλάνου του. Η απόλυτη ηρεμία...Κάποια στιγμή που ο ήλιος ήταν πίσω του, του φάνηκε ότι είδε μια μεταλλική λάμψη λίγο πιο κάτω και αριστερά του. Ένα διπλάνο τον πλησίαζε από τα πλάγια...

Ο Έλληνας πιλότος ένιωσε πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Ίσως να είναι και ο Τούρκος που ψάχνει, εκείνη η μεταλλική λάμψη που διέκρινε. Αμέσως οι αισθήσεις του τέθηκαν σε επιφυλακή. Χωρίς να το πολυσκεφτεί τράβηξε απότομα το κλείστρο και όπλισε το μικρό θηρίο, το vickers του. Δεν αύξησε ταχύτητα. Συνέχισε την τροχιά που είχε για να μην καταλάβει ο Τούρκος ότι τον είχε αντιληφθεί, και να τον αιφνιδιάσει.

“Κεμάλ Μπέη” ούρλιαξε ο Τούρκος πιλότος Αχμέτ Μπαχατίν στον συνεπιβάτη του: “ Έλληνας ψηλά και δεξιά μας. Δεν μας έχει δει. Ας τον κυνηγήσουμε. Να είσαι έτοιμος” Το breguet με την ημισέληνο στην ουρά αύξησε ταχύτητα και έσκισε τον ουρανό ανοδικά. Ο Μπαχατίν ήθελε να “πάρει” την ουρά του Έλληνα πιλότου και να τον στείλει μια ώρα αρχύτερα σακατεμένο πίσω στην χώρα του ή ακόμη καλύτερα να τον στείλει να συναντήσει τους προγόνους του, τους Ίωνες...

ΣΠΑΝΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΗ ΑΕΡΟΜΑΧΙΑ.ΠΑΝΩ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΤΟ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΔΙΠΛΑΝΟ ΦΛΕΓΕΤΑΙ

Το διπλάνο των Τούρκων έπαιρνε την στροφή με ανοδική πορεία για να βγει πίσω από τον Έλληνα πιλότο. Ο Παπαδάκος συνέχιζε αμέριμνος να διαγράφει τους κύκλους του. Ή τουλάχιστον αυτό νόμιζε ο Μπαχατίν. Σε ελάχιστα λεπτά το τουρκικό σκάφος ήταν στις “7 η ώρα”. Έμενε μόνο να τραβήξει τη σκανδάλη και το Lewis να ξεράσει φωτιά. Το δάχτυλο του Κεμάλ Μπέη, χάιδεψε τη σκανδάλη. Με το άλλο του χέρι ίσιωσε το δερμάτινο του κασκέτο και έφτιαξε το λάστιχο από τα προστατευτικά του γυαλιά, πίσω από το κεφάλι του. Πάτησε τη σκανδάλη. Δεκάδες σφαίρες σαν λυσσασμένες μέλισσες έφυγαν καυτές, προς το αντίπαλο αεροπλάνο...

“Αλλάχ Αλλάχ” σκέφτηκε ο Μπαχατίν. Ένιωσε το τράνταγμα όταν το Lewis πυροβόλησε, είδε τις σφαίρες να φεύγουν προς τον στόχο τους και εκεί που περίμενε να δει τον Έλληνα γαζωμένο,... απλά τον έχασε.

Ο Παπαδάκος περίμενε, σαν να μην είχε καταλάβει το παραμικρό. Ο αέρας αυλάκωνε τα μάγουλα του. Το ένα του χέρι ήταν γαντζωμένο στο πηδάλιο και το άλλο κρατούσε απαλά τον μοχλό με το γκάζι. Παρακολουθούσε από το μικρό του καθρεφτάκι, τον Τούρκο να έρχεται αργά από πίσω του. Άφησε τον εαυτό του να χαλαρώσει, περίμενε και εμπιστεύτηκε το ένστικτό του. Κλάσματα του δευτερολέπτου πριν ο Τούρκος πυροβολήσει, ο Παπαδάκος τράβηξε όλο το γκάζι και πίεσε το πηδάλιο με δύναμη. Το αεροπλάνο του έχασε απότομα δεκάδες μέτρα ύψος. Έμοιαζε σαν κάποιος άνθρωπος που περπατάει και ξαφνικά παραπατάει και πέφτει από ένα βάραθρο... Οι σφαίρες από το Τούρκικο αεροπλάνο πέρασαν ξυστά από την άτρακτο και το κεφάλι του Έλληνα πιλότου.

 

Το Neuport του Παπαδάκου έχανε ύψος ελεγχόμενα. Ο Τούρκος πιλότος αιφνιδιάστηκε που δεν βρήκε το στόχο του και ξεκίνησε την καταδίωξη. Τώρα όμως δεν είχε εκείνος το πλεονέκτημα. Με δαιμονισμένη ταχύτητα το Ελληνικό αεροπλάνο έπεφτε , ο Τούρκος στο κατόπι του να πυροβολεί. Οι σφαίρες χάνονταν στο κενό. Τότε ο Έλληνας πιλότος έκανε κάτι παράτολμο για να ξεφύγει. Σαν βαρίδι κατηύθυνε το Neuport του πάνω από ένα δάσος. Ήξερε ότι ο Τούρκος δεν θα τολμούσε να τον ακολουθήσει. 'Έπεφτε με ταχύτητα προς τα δέντρα στρίβοντας δεξιά και αριστερά το πηδάλιο του για να αποφύγει τις σφαίρες. Ο Τούρκος ήταν πάντα κολλημένος πίσω του. Οι κορυφές των δέντρων πλησίαζαν επικίνδυνα γρήγορα.

“Ανάθεμα σε γκιαβούρη στάσου να σε πετύχω” σκέφτηκε ο Κεμάλ Μπέης

“Κοίτα και αυτό Μεμέτη και τρέμε” σκέφτηκε ο Παπαδάκος και λίγο πριν οι ρόδες του αεροπλάνου του “γλείψουν” τις κορυφές των δέντρων τράβηξε και άλλο το γκάζι και έφερε το πηδάλιο να κολλήσει στο στέρνο του. Το αεροπλάνο σαν να το σήκωσε κάποιο αόρατο χέρι πήρε ύψος την τελευταία στιγμή. Δεκάδες φύλα και κλαδιά από τα δέντρα στροβιλίστηκαν διαλυμένα...

Ο Μπαχατίν δεν πίστευε στα μάτια του. Σταμάτησε την...αυτοκτονική καταδίωξη του Έλληνα και προσπάθησε να συνέλθει. Αναρωτήθηκε τι θα έπρεπε να κάνει σε αυτή την περίπτωση. Οι Ιταλοί εκπαιδευτές του έμαθαν τα πάντα αλλά όχι πως να αντιμετωπίζει το απρόβλεπτο από τους τρελούς Έλληνες πιλότους. Τράβηξε το πηδάλιο δεξιά και το διπλάνο του άρχισε να παίρνει ύψος και να στρίβει. Μοιραίο λάθος

“Τώρα πράγματι θα τρέμεις μεμέτη” σκέφτηκε ο Παπαδάκος που με φουλ τον κινητήρα διέγραφε ένα αριστερό τόξο και σχεδόν αμέσως έφερε την ζωγραφισμένη κόκκινη ουρά, στο σκοπευτικό του. Το χέρι του ήταν σταθερό αλλά τα δάχτυλα του έτρεμαν από την υπερένταση. Το στομάχι του από τους ελιγμούς και την απότομη αύξηση ύψους κόντευε να αδειάσει. Ένιωθε όμως υπέροχα. Πάτησε τη σκανδάλη και το Vickers “τραγούδησε” μονότονα.

Τα δύο αεροπλάνα έμοιαζαν να σκαρφαλώνουν τώρα στον ουρανό το ένα πίσω από το άλλο. Ένας τρελός μανιασμένος χορός. Ο Τούρκος έβλεπε συνέχεια τον καθρέφτη του “γεμάτο” με την φιγούρα του Ελληνικού αεροπλάνου. Ήξερε ότι δύσκολα θα τα κατάφερνε. Ο Κεμάλ Μπέης γύρισε και κοίταξε με απόγνωση τον Μπαχατίν. Ήθελε μόνο να καταφέρει να έχει μπροστά του για άλλη μια φορά τον Έλληνα και τότε...

 

Ο ανθυπασπιστής Παπαδάκος έλεγξε τα ρολόγια από το καντράν του αεροπλάνου. Τα καύσιμα είχαν πέσει αρκετά. Η αερομαχία είχε διαρκέσει ήδη 20 λεπτά. Έπρεπε σιγά σιγά να επιστρέψει στο Μπαλ Μαχμούτ: “Χαιρετίσματα στον Αλλάχ σου Τούρκε” είπε και πάτησε τη σκανδάλη για άλλη μια φορά. Το θηρίο του ανταποκρίθηκε για ελάχιστα δευτερόλεπτα. Οι σφαίρες έφυγαν δαιμονικά προς το Τούρκικο αεροπλάνο και γάζωσαν τα φτερά και την ουρά του. Το είδε πεντακάθαρα. Μετά σιγή. Το στομάχι του σφίχτηκε και δυσκολεύτηκε να ανασάνει. Ένα ρίγος διαπέρασε το κορμί του. Ξαναπάτησε τη σκανδάλη και ένα ξερό μεταλλικό “κλικ” τον έκανε να παγώσει. Οι σφαίρες τελείωσαν...

ΤΟ ΣΚΟΠΕΥΤΙΚΟ "ΑΡΑΧΝΗ" ΤΟΥ VICKERS

Περίμενε τώρα τον Τούρκο να γυρίσει και να τον γαζώσει ανυπεράσπιστο. Όμως έβλεπε το Breguet να συνεχίζει ευθεία. Μάλλον είχε πετύχει με τις τελευταίες σφαίρες του, το σύστημα κατεύθυνσης...

Πέρασαν λίγα δευτερόλεπτα. Ήθελε να δει το πρόσωπο του Τούρκου που θα τον σκότωνε πριν λίγο. Το Ελληνικό αεροσκάφος πλησίασε. Έφτασε παράλληλα με το Τούρκικο και στο ίδιο ύψος. Ο Ανθυπασπιστής Παπαδάκος κοίταξε στα μάτια τον Λοχαγό Αχμέτ Μπαχατίν. Τους χώριζαν 10 μέτρα το πολύ. Ελάχιστα δευτερόλεπτα που έμοιαζαν αιώνας. Ο Τούρκος με σεβασμό χαιρέτησε στρατιωτικά ο Έλληνας με τον ίδιο σεβασμό για τον αντίπαλο έκανε το ίδιο, και έγνεψε το κεφάλι του καταφατικά.

Το Τουρκικό αεροπλάνο είχε πάθει ζημιά και δεν μπορούσε να τον καταδιώξει και εκείνος δεν είχε πλέον σφαίρες να το αποτελειώσει. Πριν τραβήξει το πηδάλιο για να απομακρυνθεί είδε τον συνεπιβάτη του Μπαχατίν στην μπροστινή θέση, τον Κεμάλ Μπεή, να έχει αγκαλιάσει το Lewis με το ένα του χέρι και το άλλο να κρέμεται άψυχο και να κουνιέται πέρα δώθε από τον αέρα. Οι σφαίρες τον είχαν γαζώσει...

Μόλις είχε προλάβει να πάρει τη μισή στροφή όταν άκουσε το Τουρκικό αεροπλάνο να πυροβολεί. Ο Παπαδάκος έκανε μια “λούπα” και επανήλθε στην αρχική του θέση. Ο Τούρκος πυροβολούσε ένα Spad που μόλις είχε εμφανιστεί μπροστά του. Στην ουρά του ήταν βαμμένα τα ελληνικά χρώματα. Ήταν ο Λοχίας Χριστόφορος Σταυρόπουλος.

Ο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

Το Τουρκικό αεροπλάνο ήταν καταδικασμένο. Ο Λοχίας Σταυρόπουλος με έναν ελιγμό απέφυγε τις σφαίρες έκανε στροφή και είδε το breguet με την ημισέληνο μπροστά του. Δεν το σκέφτηκε πολύ. Άδειασε όλη τη δεσμίδα του πάνω του. Το Γαλλικής κατασκευής ασημένιο διπλάνο τυλίχθηκε στις φλόγες και έπεσε αργά αφήνοντας μαύρο καπνό, σε μια πεδιάδα. Η σύγκρουση ήταν σφοδρή...

Μόλις οι 2 Έλληνες πιλότοι επέστρεψαν στο Μπαλ Μαχμούτ έδωσαν εντολή να μεταβεί άγημα στο σημείο πτώσης του Τουρκικού αεροπλάνου. Η αερομαχία τους είχε μεταφέρει μέσα στις Ελληνικές γραμμές. Πήγαν και οι ίδιοι μαζί. Την επόμενη ημέρα δίπλα στο σημείο της συντριβής οι 2 Τούρκοι πιλότοι ετάφησαν με στρατιωτικές τιμές και σύμφωνα με τα μουσουλμανικά έθιμα. Ένας ιμάμης διάβασε τις ευχές από το κοράνι. Τα προσωπικά τους είδη περισυνελέγησαν και τοποθετήθηκαν μέσα σε ένα σάκο.

Το επόμενο απόγευμα από το αεροδρόμιο του Μπαλ Μαχμούτ ένα ελληνικό διθέσιο Breguet απογειώθηκε με προορισμό το Τουρκικό αεροδρόμιο του Εμπέρκιοι. Οι πιλότοι του, ανθυπολοχαγοί Νικόλαος Δέας και Ιωάννης Χατζηκαμάρης της Β Μοίρας, μετέφεραν ένα ασυνήθιστο φορτίο...

ΤΑ ΣΥΝΤΡΙΜΙΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟΥ, ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΤΑΦΗ ΤΩΝ 2 ΠΙΛΟΤΩΝ

Στο Εμπερκιοι οι Τούρκοι φαντάροι και αξιωματικοί μόλις είδαν το Ελληνικό αεροπλάνο να έχει φτάσει ακριβώς από πάνω τους δίχως κανείς να το έχει αντιληφθεί, πάγωσαν. Εάν μετέφερε βόμβες θα μπορούσε άνετα να διαλύσει όλα τα αεροσκάφη στο έδαφος. Αμέσως έτρεξαν στα ορύγματα να προφυλαχθούν. Έπιασαν τα όπλα και τα πολυβόλα και περίμεναν με το δάχτυλο στη σκανδάλη. Οι Έλληνες διέγραψαν ένα αναγνωριστικό κύκλο στον ουρανό, σε απόσταση ασφαλείας και στη συνέχεια άρχισαν να ρίχνουν φωτοβολίδες από το Breguet, γνωστοποιώντας στους Τούρκους να μην πυροβολήσουν διότι οι σκοποί τους δεν είναι εχθρικοί. Ο Διοικητής Τζελάλ Κιοπρουλού έδωσε διαταγή να μην πυροβολήσει κανείς. Βγήκε αγέρωχος από το Διοικητήριο του και στάθηκε στην άκρη του διαδρόμου προσγείωσης, κοιτάζοντας συνέχεια το ελληνικό αεροπλάνο.

 

Εκείνο χαμήλωσε, έφτασε στα 30 μέτρα και άφησε ένα σάκο να πέσει στο έδαφος ακριβώς μπροστά στα πόδια του Τζελάλ Κιοπρουλού, λες και τον είχε βάλει σημάδι. Οι ορντινάντσες και οι άλλοι Τούρκοι αξιωματικοί που ήταν δίπλα στον Τούρκο διοικητή τρομοκρατήθηκαν. Κάποιος φώναξε “βόμβα” και αμέσως έτρεξαν να καλυφθούν. Εκείνος δεν κουνήθηκε καθόλου. Σήκωσε τον ερματισμένο σάκο και τον άνοιξε. Μέσα βρισκόντουσαν τα προσωπικά είδη και οι στρατιωτικές ταυτότητες των 2 Τούρκων πιλότων. Υπήρχε και ένας φάκελος. Έβαλε τον σάκο κάτω από τη μασχάλη του και έσκισε τον φάκελο: “ ΣΑΣ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΟΥΜΕ ΟΤΙ ΟΙ ΔΥΟ ΠΙΛΟΤΟΙ ΣΑΣ Ο ΚΕΜΑΛ ΜΠΕΗ ΚΑΙ Ο ΑΧΜΕΤ ΜΠΑΧΑΤΙΝ ΕΠΕΣΑΝ ΤΙΜΗΜΕΝΑ ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΜΕ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΙΛΟΤΟΥΣ. ΕΠΙΣΤΡΕΨΤΕ ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥΣ ΣΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΕΙΤΕ ΤΟΥΣ ΟΤΙ ΕΤΑΦΗΣΑΝ ΜΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΑΣ.”

Το Ελληνικό αεροπλάνο διέγραψε άλλον ένα χαμηλό κύκλο και ξαναπέρασε μπροστά από τον Τούρκο Διοικητή. Ο Τζελάλ Κιοπρουλού σε στάση προσοχής χαιρετούσε στρατιωτικά τους Έλληνες πιλότους, μέχρι που το αεροπλάνο με τις δύο γαλάζιες χοντρές κάθετες γραμμές στην ουρά χάθηκε στον ορίζοντα...

Επιμύθιο:

Στον πόλεμο της Μικράς Ασίας η Ελλάδα θρήνησε 23 νεκρούς πιλότους. Η Ελληνική αεροπορία συμμετείχε με 4 Μοίρες που ανέλαβαν αποστολές αναγνώρισης, βομβαρδισμών και αναχαίτισης. Κάλυψε επί 3 χρόνια ένα ευρύ μέτωπο 700 χιλιομέτρων. Ο Λοχίας Σταυρόπουλος προήχθη σε ανθυπολοχαγό. Ένα χρόνο μετά το 1923 σκοτώθηκε ενώ προσπαθούσε να προσγειώσει ένα αεροπλάνο στο αεροδρόμιο στο Γουδή... Οι πρώτοι Έλληνες πιλότοι είχαν έναν απίστευτο κώδικα τιμής τόσο για εκείνους, όσο και για τους εχθρούς τους. Οι Έλληνες πιλότοι συνεχίζουν και σήμερα να έχουν αυτόν τον άγραφο κώδικα τιμής...

 **********************

Ντοκουμέντο - Σμύρνη 2 Σεπτεμβρίου 1922 - Τι έγραφαν οι εφημερίδες για τη καταστροφή

Με αφορμή την επέτειο για την  Μικρασιατική Καταστροφή το Onalert δημοσιεύει πρωτοσέλιδο της εφημερίδας ΑΘΗΝΑΙ, 2 Σεπτεμβρίου 1922 "Αντί Αίματος Χυμός Λαχάνων".

Στο πρωτοσέλιδο η εφημερίδα περιγράφει τα φρικαλέα επεισόδια που υπέστησαν οι Ελληνες απο τους Κεμαλιστές (όπως τους αποκαλεί η εφημερίδα) "... οι δε Ελληνες και Αρμένιοι ελογχίζοντο και ετυφεκίζοντο εις τους δρόμους." Περιγράφει οτι έγιναν έκτακτα στρατοδικεία στα οποία καταδικάζονταν μόνο Ελληνες  ή μόνο όσοι υπηρετούσαν στον ελληνικό στρατό. "Δια την είς θάνατον καταδίκη αρκεί μόνον το γεγονός οτι οι δικαζόμενοι υπηρέτησαν είς τον Ελληνικόν στρατόν.
Το δημοσίευμα της εφημερίδας συνεχίζει να δημιουργει θλιβερες εικόνες, περιγράφοντας την καταστροφή της Σμύρνης "... η πόλης της Σμύρνης εκαλύπτετο απο τεράστιας φλόγας". Βλέπουμε  μεσω του δημοσιεύματος τη τραγικη στιγμη στο λιμάνι, των γυκαικοπαιδων που προσπαθούν να σωθούν.
Και τέλος το άρθρο αναλύει τη φυγη του ελληνικού στρατού που όπως δηλώνει ' Η ανιστόρητος ατιμία της δημιουργίας φυγής διακοσίων χιλίάδων ενδόξου στρατού ενοπίον τετράκις μικρότερου τον αριθμόν εχθρου ήρχισε να αποδίδει συνεπείας σφαγής..." και αναρωτιέται εάν στις φλέβες της ελληνική κυβέρνησης υπάρχει ελληνικό αίμα αφού όπως φαίνεται αποδίδει τις ευθύνες στην Ελλάδα για την καταστροφή της Σμύρνης. 

 




ΠΗΓΗ- ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

 **********************

Γράφει ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΛΕΒΕΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ

Νεκρική σιγή. Ένας καυτός άνεμος σάρωνε την παραλία της Σμύρνης. Η μυρωδιά του καμένου ξύλου ήταν παντού. Πυκνός μαύρος καπνός γέμιζε τον ουρανό πάνω από το όρος Πάγο. Αποκαΐδια... Μικρά φλεγόμενα κομμάτια ξύλου, στροβιλίζονταν στον αέρα και έπεφταν στην πάλαι ποτέ κοσμοπολίτικη προκυμαία της Σμύρνης. Το νερό εκεί που σκάει το κύμα στο μώλο, είχε πάρει ένα βαθύ κόκκινο χρώμα. Το αίμα στο λιθόστρωτο έτρεχε σαν ποτάμι και χυνόταν στη θάλασσα. Μια βρωμερή μυρωδιά δεν επέτρεπε σε κανένα να αναπνεύσει. Στην επιφάνεια δεκάδες πτώματα. Παραμορφωμένα, αφύσικα φουσκωμένα, “χόρευαν” στο ρυθμό του κύματος. Στην παραλία 300.000 άνθρωποι εξουθενωμένοι, φοβισμένοι, στριμωγμένοι, εγκλωβισμένοι κρατούσαν την αναπνοή τους. Δεν ήθελαν καν να ανασάνουν. Δεν ήθελαν να τους ακούσει ο θάνατος που πλησίαζε. Τα πρόσωπα τους μαύρα από τη φωτιά και τη στάχτη, ήταν γεμάτα δάκρυα. Τα μάτια τους ήταν ανέκφραστα, ήταν τα μάτια του ανθρώπου που έχασε τα πάντα. Που τον κορόιδεψαν που τον σκότωσαν που τον βίασαν που έχασε τα παιδιά του, και τώρα δεν τον ενδιαφέρει τίποτε...

Από τα βρώμικα ανήλεα σοκάκια που οδηγούσαν στην προκυμαία, κάπου κάπου ακουγόταν μια κραυγή από κάποιο κορίτσι που βιάζονταν. Ύστερα πάλι σιγή. Κάποια μάνα ούρλιαζε τραβώντας από το στεγνό της στήθος το νεκρό μωρό της που κουβαλούσε μέρες τώρα, στο ταξίδι του θανάτου. Είχε χάσει τα μυαλά της... Ύστερα πάλι σιγή... Αίμα... θάνατος...αγωνία... Ουρλιαχτά , εκκλήσεις , παρακλήσεις... Τίποτε από αυτά δεν μετέφερε ο αέρας στα “συμμαχικά” πλοία που περίμεναν αδιάφορα στο κέντρο του λιμανιού. Ένας κανονιοβολισμός στον αέρα και όλη η σφαγή θα σταματούσε. Μάταια.
Η Ιωνία χάθηκε. Ο αέρας ύπουλος και αυτός δεν μετέφερε τις κραυγές ούτε καν στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Στην Αθήνα...
Η Σμύρνη, καιγόταν. Η Σμύρνη πέθαινε αργά, αφημένη στην μοίρα της. Ο Ελληνισμός της Ιωνίας, έσβηνε για πάντα από τον χάρτη...

1922 το όνειρο έγινε εφιάλτης... Οι αναλύσεις ένα αιώνα σχεδόν τώρα που έχουν γραφτεί για τα αίτια της καταστροφής, είναι άπειρες. Φταίει ο Βασιλιάς και η μανία του να γίνει κάποτε ηγέτης χωρίς να μπορεί. Φταίει ο Βενιζέλος που μας έμπλεξε. Φταίει ο Γούναρης που αποδείχτηκε νάνος, ανίκανος να διαχειριστεί μια κρίση. Φταίει η ...μαϊμού. Φταίνε οι κομμουνιστές οι οποίοι για να μην χαλάσουν τη γραμμή του Λένιν, σαμπόταραν εκ των έσω την εκστρατεία. Φταίνε οι σύμμαχοι που μας “πούλησαν”. Φταίει ο στρατός που γύρισε τα νώτα του και άρχισε να τρέχει προς τη θάλασσα. Φταίνε οι Τούρκοι...

Μια ψυχρή ματιά στα γεγονότα δίχως μικροκομματικές και κοντόφθαλμες ερμηνείες αποδεικνύει εύκολα ποιος έφταιξε. Δυστυχώς για κάποιους δεν έφταιξε ο Βενιζέλος. Δυστυχώς για κάποιους η στάση των κομμουνιστών δεν ήταν εκείνη που άλλαξε τα γεγονότα εις βάρος μας. Δυστυχώς για κάποιους δεν έφταιξε η μαϊμού που δάγκωσε τον Βασιλιά Αλέξανδρο, τον πιο αγαπητό βασιλιά στην ιστορία του Ελληνικού κράτους. Δυστυχώς για κάποιους φυσικά και δεν έφταιξε ο Στρατός.

1920 Παρίσι. Σιδηροδρομικός σταθμός ΛΥΩΝ.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος επικεφαλής της Ελληνικής αποστολής, ετοιμάζεται να επιβιβαστεί στο τρένο για να επιστρέψει νικητής στην Ελλάδα. Σε μια Ελλάδα που πλέον δεν είναι “μικρά πλην όμως τιμία” αλλά στην Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Πριν το τρένο ξεκινήσει είχε τηλεγραφήσει: “ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΛΑΟΝ. Είμαι ευτυχής αγγέλων προς υμάς, ότι σήμερον υπεγράφη η συνθήκη ειρήνης μετά της Τουρκίας. Η συνθήκη δι' ης αι κυριώταται σύμμαχοι δυνάμεις, μεταβιβάζουσι εις την Ελλάδα, την κυριαρχίαν επί της Δυτικής Θράκης, (...) και η συνθήκη μετά της Ιταλίας δι' ης αυτή μεταβιβάζει εις ημάς τα Δωδεκάνησα. Καθ' ην στιγμήν , το έργον όπερ διαξάγομεν, εν μέσω τοσούτων δυσχερειών, στεφανούται δια τοιάυτης επιτυχίας. Αισθάνομαι το καθήκον όπως εκφράσω προς τους συμπολίτας μου τη βαθιά ευγνωμοσύνη μου δια την σταθεράν εμπιστοσύνην με την οποίαν με περιέβαλον τόσα έτη...”

Η συνθήκη των Σεβρών ήταν θεωρητικά για την Ελλάδα η μεγαλύτερη διπλωματική νίκη στην ιστορία της. Εκτός των άλλων παραχωρήσεων, η χώρα θα αναλάμβανε τη διοίκηση της περιοχής της Σμύρνης και της ενδοχώρας, για πέντε χρόνια. Στη συνέχεια με δημοψήφισμα ο λαός της Ιωνίας θα αποφάσιζε για το μέλλον της περιοχής του. Επίσης στην Ελλάδα δόθηκαν, η Ίμβρος, η Τένεδος και η Ανατολική Θράκη. Η Ελλάδα του 1910 των 64.679 τ.χλμ και των 2.632.000 κατοίκων μέσα σε 10 χρόνια είχε γίνει μια Ελλάδα των 173.779 τ.χλμ και των 7.156.000 κατοίκων. Όλα αυτά αποκλειστικά χάρη στον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Ελληνικό λαό που αγόγγυστα τροφοδοτούσε ένα ισχυρότατο αήττητο στρατό που “υπολόγιζαν οι φίλοι και έτρεμαν οι εχθροί.”

Και ενώ όπως πολλοί ιστορικοί έχουν γράψει “το μελάνι των υπογραφών δεν είχε ακόμη στεγνώσει”, 2 απότακτοι βασιλόφρονες αξιωματικοί πυροβολούν για να δολοφονήσουν, 10 φορές τον Βενιζέλο μέσα στον σταθμό. Ο Έλληνας πρωθυπουργός τραυματίζεται ελαφρά αλλά η χώρα μπαίνει στο τούνελ ενός νέου εθνικού διχασμού. Στην Αθήνα όχλος Βενιζελικών δολοφονεί σαν αντίποινα, τον Ίωνα Δραγούμη, λίγο πιο κάτω από εκεί που χρόνια μετά θα χτιστεί το Μέγαρο Μουσικής στη Β. Σοφίας.

Με την επιστροφή του με το θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ ο Βενιζέλος είναι αναγκασμένος να προκηρύξει εκλογές. Η Βουλή που με 4 αναγκαστικά διατάγματα από το 1915, (λόγω των πολέμων) συνέχιζε να υφίσταται έπρεπε να διαλυθεί. Στην Ελλάδα οι Βασιλόφρονες συμπράττουν με τους κομμουνιστές και αποκαλούν τον Βενιζέλο “τύραννο”. Οι εφημερίδες με πύρινα άρθρα ομιλούν για το “ΟΙΚΑΔΕ” για τον “άθλιο Βενιζέλο που έχει τον στρατό μας από το 1913 σε πόλεμο και που επιτέλους πρέπει τα παιδιά μας να επιστρέψουν στην πατρίδα”.

Ο κόσμος πονάει από τον πόλεμο και παρά την εθνική υπερηφάνεια θέλει να τελειώσουν όλα. (όχι μόνο δεν επέστρεψαν οι στρατιώτες με τη νέα κυβέρνηση και τον Βασιλέα, όπως είχαν δεσμευτεί ότι θα κάνουν, αλλά επιστρατεύτηκαν και επιπλέον κλάσεις...)
Ο Βενιζέλος προκήρυξε εκλογές για να έχει την νέα λαϊκή εντολή σαν επιπλέον διαπραγματευτικό χαρτί με τους άλλους Ευρωπαίους στις όποιες συνομιλίες. Ήδη κάποιοι “σύμμαχοι” (Ιταλοί) στην Ευρώπη του είχαν πει: “ Εσείς ποιόν εκπροσωπείτε κύριε Βενιζέλε; ”

Η κατάσταση μέσα στο κοινοβούλιο ήταν ηλεκτρισμένη. Οι βουλευτές της “Ηνωμένης Αντιπολίτευσης” ξέσκιζαν επιδεικτικά, από το βήμα της Βουλής, τους χάρτες της Μεγάλης Ελλάδας (βουλευτής Κουμουνδούρος). Ωρύονταν και κραύγαζαν “Δεν τα θέλουμε” (εννοώντας τα χώματα της Ιωνίας και της Σμύρνης) ενώ έφταναν σε σημείο να ερωτούν τους ψηφοφόρους τους, όπως ο βουλευτής Μεσσηνίας Μοσχούλας, “και που μεγάλωσε η Ελλάδα, εσένα μήπως μεγάλωσε το χωράφι σου;”

Την 1η Νοεμβρίου έγιναν οι εκλογές. Την 1η Νοεμβρίου η Ελλάδα έχασε την Ιωνία. Η χώρα αποφάσισε να παραμείνει “μικρά και πτωχή”. Το κόμμα των Φιλελευθέρων κέρδισε σε ψήφους αλλά λόγω του εκλογικού συστήματος έπαθε πανωλεθρία σε έδρες στη Βουλή. Λίγες ημέρες πριν ο Βασιλέας Αλέξανδρος πέθαινε βασανιστικά στο κρεββάτι του ύστερα από το δάγκωμα μιας μαϊμούς. Αλέξανδρος και Βενιζέλος συγκροτούσαν ένα δίδυμο όπου ο καθένας ήξερε τις αρμοδιότητες του και δεν έμπλεκε στα πόδια του άλλου. Ο Αλέξανδρος ήταν ο αγαπημένος Βασιλιάς της Ελλάδας από ιδρύσεως του κράτους. Η επιστροφή του Κωνσταντίνου ήταν πια γεγονός.

Τα χωριά της Αττικής και της Βοιωτίας συγκεντρώθηκαν στην Αθήνα και γιόρταζαν με ζουρνάδες και κλαρίνα και με συνθήματα «ελιά, ελιά και Κώτσο βασιλιά». «Ζήτω το Μενίδι», «ζήτω το Λιόπεσι», «ζήτω ο Κουμπάρος». Κομμουνιστές και Βασιλόφρονες πανηγύριζαν δίπλα δίπλα φωνάζοντας: “ Σφυρί δρεπάνι και ελιά στεφάνι” ( η ελιά ήταν το σύμβολο των αντιβενιζελικών - Βασιλικών)

Οι εκλογές και η λαϊκή εντολή έπρεπε να γίνει σεβαστή. Ενδεχομένως εάν η νέα κυβέρνηση δεν προέβαινε σε εκκαθαρίσεις στο στράτευμα τα πράγματα να ήταν διαφορετικά. Οι “αμυνίτες”, Βενιζελικοί αξιωματικοί (ανώτατοι και ανώτεροι) πολεμούσαν από το 1913. Ήταν μπαρουτοκαπνισμένοι, είχαν αποκτήσει την αντίληψη του πεδίου των μαχών, ήξεραν να “διαβάζουν” τις αδυναμίες του εχθρού και να τον κατατροπώνουν. Οι αξιωματικοί του Ελληνικού στρατού είχαν γίνει ένα με τους στρατιώτες τους. Ο Ελληνικός στρατός ήταν μέχρι τότε ΑΗΤΤΗΤΟΣ.

Παρασκευόπουλος, Νιδερ, Κονδύλης, Οθωναίος, Χατζημιχάλης, Πρωτοσύγκελος, Σαρηγιάννης, Σπυρίδωνος, Παπαθανασίου, Ζήρας, Τσάκαλος Μαζαράκης, Ναπολέων Ζέρβας, Φλούλης, Καλομενόπουλος, Τσερούλης, Ιωάννου, Κατσώτας, και άλλοι τόσοι αντικαταστάθηκαν μέσα σε μια νύχτα από άκαπνους αξιωματικούς με αντιλήψεις για τον πόλεμο από το 1910, με αξιωματικούς Βασιλόφρονες που νόμιζαν ακόμη ότι ο πόλεμος διεξάγεται ακόμη στα χαρακώματα. Αξιωματικούς που το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να είναι αρεστοί στον Βασιλιά Κωνσταντίνο, και τον πολιτικό τους προϊστάμενο, Δ. Γούναρη. Το νέο καθεστώς δεν τόλμησε να πειράξει τον ακραιφνώς Βενιζελικό, Νίκο Πλαστήρας, διοικητή του ενδόξου 5/24. Και αυτό γιατί οι ακραιφνώς Βασιλικοί εύζωνες του θρυλικού Συντάγματος, που διοικούσε ο Μαύρος Καβαλάρης, δήλωσαν ότι δεν θα πολεμούσαν υπό τις διαταγές άλλου αξιωματικού.

Στην Τουρκία ο Κεμάλ πανηγυρίζει. Οι Έλληνες βγάζουν μόνοι τους τα μάτια τους. Οι Τούρκοι ξεκινάνε διπλωματικό μαραθώνιο στην Ευρώπη και καταφέρνουν από την ανυπαρξία της Ελληνικής διπλωματίας να γίνουν ισότιμα μέλη με την Ελλάδα στις συζητήσεις. Αναγνωρίζονται de facto. Οι “σύμμαχοι” δηλώνουν την αντίθεση τους στην επάνοδο του Γερμανόφιλου Κωνσταντίνου στο θρόνο. Οι Έλληνες ταγοί δεν καταλαβαίνουν την κρισιμότητα της κατάστασης. Στη Σμύρνη που ο κόσμος σιχαίνεται οτιδήποτε αφορά το στέμμα και πίνει νερό στο όνομα του Βενιζέλου, τραγουδά πένθιμα: “ και πως να κλείσω μάτι πια, Λευτέρη που είσαι μακρυά από τη Σμύρνη τη χρυσή που την λευτέρωσες εσύ”. Ενώ στην Αθήνα αμέσως μετά τις εκλογές και τη διαφαινόμενη καταστροφή η Πηνελόπη Δέλτα θα γράψει: “ Με τι δικαίωμα η άμορφη αυτή αγέλη ρίχνει στη σκλαβιά εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες; Με τι δικαίωμα παραιτείται από Ελληνικά μέρη. Με τι δικαίωμα “Δεν τα θέλετε” Ποιος σας ρώτησε Πλακιώτες στενόψυχοι και αποφασίζετε ότι δεν θέλετε το ένωμα της φυλής.”

Ο Μητροπολίτης Σμύρνης, Χρυσόστομος που έβλεπε την καταστροφή να πλησιάζει, λίγες ημέρες μετά τις εκλογές και ενώ το στράτευμα αποψιλωνόταν από τους έμπειρους αξιωματικούς, έστειλε επιστολή στον Βενιζέλο: “Αγαπητέ φίλε και αδελφέ Ελευθέριε Βενιζέλε. Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας, το Ελληνικόν κράτος αλλά και σύμπαν το Ελληνικόν έθνος, κατεβαίνει πλέον εις τον Άδην, από του οποίου καμία πλέον δύναμις δεν θα δυνηθή να το αναβιβάση και να το σώση. Της αφαντάστου ταύτης καταστροφής, βεβαίως αίτιοι είναι οι πολιτικοί και προσωπικοί σας εχθροί, πλην και Υμείς φέρετε μέγιστον της ευθύνης βάρος, δια δύο πράξεις σας. Πρώτον διότι αποστείλατε εις Μικράν Ασίαν, ως Ύπατον Αρμοστήν έναν τουτ' αυτόν παράφρονα και εγωιστήν, φλύαρον, απερροφημένον εν τω αυτοθαυμασμώ του και καταφρονούντα και υβρίζοντα και δέροντα και εξορίζοντα και φυλακίζοντα όλα τα υγιή και σώφρονα στοιχεία του τόπου. Και δεύτερον διότι πριν αποπερατώσετε το έργον σας και θέσητε την κορωνίδα και το επιστέγασμα επί του ανεγερθέντος, αφαντάστως ωραίου και μεγαλοπρεπούς δημιουργήματος σας, είχατε την ατυχή και ένοχον έμπνευσιν, να διατάξητε εκλογάς, κατ'αυτάς ακριβώς τας παραμονάς της προς εκτέλεσην των όρων της -οίμοι- δια παντώς καταστραφείσης Συνθήκη των Σεβρών”

Η νοοτροπία πάντως της νέας κυβέρνησης και του ιδίου του Βασιλέα για τα ιερά χώματα της Ιωνίας αποτυπώνεται πλήρως σε απόσπασμα επιστολής του Πρίγκηπα Ανδρέα, αδερφού του Κωνσταντίνου και αρχιστράτηγου πλέον, προς τον Ιωάννη Μεταξά, λίγο πριν την καθοριστική μάχη του Σαγγάριου.
Αναφέρει λοιπόν ο πρίγκηψ (η οικογένεια του οποίου λίγα χρόνια πριν ενώ φοιτούσε στη σχολή Ευελπίδων, πίεσε με κάθε τρόπο τον τότε διοικητή της σχολής, Νικόλαο Ζορμπά να δώσει προαγωγές στον εύελπη Ανδρέα επειδή ήταν... πρίγκηπας. Κάτι τέτοιο δεν έγινε και δημιουργήθηκε μάλιστα και κρίση εντός σχολής, διότι ο Διοικητής έκρινε πως ο Θ. Πάγκαλος -νυν επιτελάρχης της Στρατιάς και εκ των ικανοτέρων επιτελικών πράγματι- άξιζε και πήρε τις προαγωγές.): “ Απαίσιοι πραγματικώς είναι οι εδώ Έλληνες. Επικρατεί Βενιζελισμός ογκώδης και κατά την 15η Δεκεμβρίου - εορτή του Αγ. Ελευθερίου- είχον κλείσει σχεδόν όλα τα καταστήματα. Θα ήξιζε πράγματι να παραδώσωμεν την Σμύρνην εις τον Κεμάλ δια να τους πετσοκόψει όλους αυτούς εδώ τους αχρείους”

Εδώ να αναφέρουμε και τη νοοτροπία των κομμουνιστών για την εκστρατεία όπως γράφτηκε σε φύλο του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ την 12η Ιουλίου του 1935, πιστή στη γραμμή των Σοβιετικών:
«Αν δεν νικιόμασταν στην Μ. Ασία, η Τουρκία θα ήτανε σήμερα πεθαμένη και εμεις μεγάλη Ελλάδα. Τη «λευτεριά» μας θα την στηρίζαμε στην υποδούλωση του τουρκικού λαού. Αυτό εμείς δεν το δεχόμαστε. Το αποκρούουμε κατηγορηματικά. Η αστικο-τσιφλικάδικη Ελλάδα στην Μ. Ασία πήγε όχι ως εθνικός απελευθερωτής αλλά ως ιμπεριαλιστική δύναμη, όργανο των Εγγλέζων μεγαλοκαρχαριών. Πήγαινε αυτού όχι μόνο για να διαιωνίση την ξενική κυριαρχία πάνω στον τουρκικό λαό μα και να κάμη την Τουρκία αντισοβιετικό ορμητήριο. Δεν είναι αυτός ο δρόμος της ειρηνικής δημοκρατικής συμβίωσης των λαών της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η Μικρασιατική εκστρατεία δεν χτυπούσε μόνο την νέα Τουρκία, μα στρεφότανε ενάντια στα ζωτικότατα συμφέροντα του Ελληνικού λαού. Γι? αυτό εμείς, όχι μόνο δεν λυπηθήκαμε για την αστικο-τσιφλικάδικη ήττα, στην Μ. Ασία, μα και την επιδιώξαμε».

Πηγή: http://www.onalert.gr/stories/Smyrnhapo_to_oneiroston_efialth_kai_th_katastrofh 

**********************

Σμύρνη:από το όνειρο,στον εφιάλτη και τη καταστροφή.Δεύτερο Μέρος.

Γράφει ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΛΕΒΕΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ

Σε στρατιωτικό επίπεδο η εκστρατεία στη Μικρασία μπορεί να χωριστεί σε δύο μεγάλες περιόδους.

Την πρώτη περίοδο όπου ο Στρατός φτάνει στη Σμύρνη και ξεκινάει τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην ευρύτερη περιοχή προκειμένου να ανακουφιστεί από την πίεση και τις δολοφονίες των Τσετών και των ατάκτων. Σε αυτή την περίοδο (πριν τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου) το πνεύμα είναι επιθετικό και η χώρα λαμβάνει βοήθεια από τους συμμάχους. Ακόμη αυτή την περίοδο ο Κεμάλ υπολείπεται τόσο σε δυνάμεις όσο και σε υλικό. Η δεύτερη φάση ξεκινά σχεδόν μετά τις εκλογές όπου το στράτευμα αν και ουσιαστικά ευνουχίζεται συνεχίζει να έχει ακμαιότατο ηθικό. Όμως σε αυτή τη Β περίοδο ο Κεμάλ έχει ήδη δημιουργήσει στρατό, οι σύμμαχοι και κυρίως οι Γάλλοι και οι Ιταλοί (και φυσικά οι Σοβιετικοί) συνάπτουν συμφωνίες μαζί του. Οι χειρισμοί της πολιτικής αλλά και της στρατιωτικής ηγεσίας είναι ερασιτεχνικοί. Σε διπλωματικό επίπεδο η χώρα είναι ανύπαρκτη και ανίκανη πλέον να επιβάλει τη γνώμη και τις απόψεις της στην Ευρώπη, ενώ σε στρατιωτικό επίπεδο ο Κεμάλ έξυπνα παρασύρει το Ελληνικό στράτευμα στην αχανή ενδοχώρα. Αυτό έχει δύο τεράστια οφέλη για τους Τούρκους: α) οι γραμμές ανεφοδιασμού των Ελλήνων ανοίγουν επικίνδυνα με αποτέλεσμα και οι βάσεις να είναι έρμαια στις επιθέσεις των ατάκτων στα μετόπισθεν αλλά και το στράτευμα που όλο προχωρούσε προς Ανατολάς να εξαντλείται και να φθείρεται πριν την μεγάλη μάχη έξω από την Άγκυρα. Και β) Όσο ο Ελληνικός στρατός έφευγε από τα παράλια και προχωρούσε μέσα στην ενδοχώρα τόσο απομακρυνόταν από περιοχές με καθαρά ελληνικό και χριστιανικό στοιχείο. Πλέον τα μέρη που διέσχιζε ήταν Τουρκικά. Ο Κεμάλ το εκμεταλλεύτηκε και παρουσίαζε συνέχεια τον αγώνα τους ως Απελευθερωτικό και αγώνα ανεξαρτησίας.

Ένα μικρό χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πόσο εγκληματική ήταν η τοποθέτηση άκαπνων αξιωματικών σε καίριες θέσεις είναι το εξής. Οι νέο αφιχθέντες αξιωματικοί της επιμελητείας και τροφοδοσίας που ήταν υπεύθυνοι να στέλνουν στην πρώτη γραμμή, που ολοένα προχωρούσε, τρόφιμα και πυρομαχικά, έκαναν το εξής τραγικό: Λίγο πριν τη μάχη στο Σαγγάριο, και ενώ οι στρατιώτες μας διέσχιζαν εξαντλημένοι την αχανέστατη και άνυδρη Αλμυρά έρημο, η επιμελητεία σαν τροφή τους προμήθευε...παστό ψάρι και ρέγγες, δίχως νερό. Ο Ελληνικός στρατός είχε να πολεμήσει εκτός από τους Τούρκους και την ανικανότητα των ηγετών του.

Είναι χαρακτηριστική η ανταπόκριση του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, που κάλυπτε τότε τα γεγονότα σαν απεσταλμένος της TORONDO SUN στον πόλεμο:

“Οι Ελληνες ήταν πρώτης τάξεως πολεμιστές και σίγουρα, κάμποσα σκαλοπάτια παραπάνω από το στρατό του Κεμάλ. Αυτή είναι η άποψη του Γουίτταλ. Πιστεύει ότι οι τσολιάδες θα είχαν καταλάβει την Άγκυρα - και θα είχαν τελειώσει τον πόλεμο αν δεν είχαν προδοθεί. Όταν ο Κωνσταντίνος ήρθε στην εξουσία όλοι οι Έλληνες αξιωματικοί που ήταν σε επιτελικές θέσεις υποβαθμίστηκαν αμέσως σε χαμηλότερα πόστα. Πολλοί απ' αυτούς είχαν πάρει τα γαλόνια τους με ανδραγαθήματα στο πεδίο της μάχης. Ηταν έξοχοι πολεμιστές και σπουδαίοι ηγέτες. Αυτό δεν εμπόδισε το κόμμα του Κωνσταντίνου να τους διώξει και να τους αντικαταστήσει με αξιωματικούς που δεν είχαν ακούσει ποτέ τους να πέφτει ούτε μια ντουφεκιά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να σπάσει το μέτωπο.”

2 Μαΐου 1919 Σμύρνη
Η προκυμαία έχει γεμίσει ασφυκτικά. Από τα Μπεζεστένια έως το Θέατρο. Οι κοσμοπολίτες κάτοικοι της Σμύρνης δεν κοιμήθηκαν το προηγούμενο βράδυ. Αγωνιούσαν, περίμεναν. Την επαύριο ο Ελληνικός στρατός θα πατούσε μετά από εκατοντάδες χρόνια, πάλι στο χώμα της Ιωνίας. Το λιμάνι στα παράλια της μικράς Ασίας είχε παρουσιάσει μια αξιοζήλευτη οικονομική και πολιτιστική άνοδο. Σχεδόν ολόκληρο το εμπόριο της Μεσογείου περνούσε από εκεί. Η Γαλλία η Ιταλία και η Αγγλία είχαν εγκαταστήσει τράπεζες, οι ΗΠΑ προξενείο. Η Σμύρνη είχε όπερα, είχε σχολές είχε γυμνάσια, είχε βιβλιοθήκες, είχε θέατρα και κινηματογράφους. Είχε λέσχες και μουσεία. Είχε εφημερίδες , περιοδικά. Είχε νοσοκομεία ιδρύματα και ορφανοτροφεία. Η Σμύρνη ήταν το Παρίσι της Μεσογείου. Την ίδια ώρα η Αθήνα προσπαθούσε να ξεπεράσει την νοοτροπία του μικρού χωριού και να αναπτυχθεί. Η σύγκριση εκείνη την εποχή ανάμεσα στις 2 πόλεις και το βιωτικό επίπεδο τους, ήταν συντριπτικά υπέρ της Σμύρνης.
Οι Ιταλοί την ήθελαν, το ίδιο και οι Γάλλοι (οι Άγγλοι προτιμούσαν τα πετρέλαια της Μοσούλης και τα Στενά), τελικά ο Βενιζέλος με το επιχείρημα ότι στη Σμύρνη ζει αμιγώς Ελληνικός πληθυσμός στην πλειοψηφία του, ο οποίος κινδυνεύει από τις σφαγές των Τούρκων, τους προλαβαίνει και με τις ευλογίες της Αγγλίας στέλνει στρατό.

ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ προς ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ
“Ταύτην την στιγμήν το Ανώτατον Συμβούλιον της Συνδιασκέψεως με πληροφορεί ότι εν τη σημερινή συνεδριάσει απεφάσισεν ομοφώνως, όπως το εκστρατευτικόν σώμα αναχωρήση ΑΜΕΣΩΣ δια Σμύρνην. ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ”

Στις 2 Μαΐου του 1919 ο Μέραρχος Ζαφειρίου διοικητής της 1ης Μεραρχίας ελέγχει από το ΑΒΕΡΩΦ την προκυμαία και δίνει τη διαταγή. Στις 7.50 ο σηματωρός του ΠΑΤΡΙΣ σαλπίζει και οι εύζωνοι του 1/38 αποβιβάζονται. Ο πρώτος τσολιάς που πατάει την Ιωνική γη, σκύβει και φιλάει το χώμα. Ο κόσμος παραληρεί, κλαίει, τραγουδά τον Εθνικό ύμνο, ράνει με λουλούδια τους στρατιώτες. Αμέσως οι Έλληνες φαντάροι ακροβολίζονται σε καίρια σημεία της Πόλης. Οι πληροφορίες όμως που ήθελαν τους “συμμάχους” Ιταλούς να υποδαυλίζουν την απόβαση, βγαίνουν αληθινές. Οι Τούρκοι στο μαχαλά τους ήταν ήσυχοι. Εξάλλου με τους Έλληνες της Σμύρνης δεν είχαν κανένα πρόβλημα. Το αντίθετο. Όμως οι Ιταλοί δεν θα άφηναν αναπάντητη την διπλωματική τους ήττα από τον Βενιζέλο. Ξεσήκωσαν και όπλισαν τα ακραία τουρκικά στοιχεία και λίγα λεπτά μετά την αποβίβαση των Ελλήνων (η οποία έγινε με απίστευτη δυσκολία λόγω του πλήθους) άρχισαν να πυροβολούν αδιάκριτα, ταμπουρωμένοι σε κάποια κτίρια. Οι στρατιώτες απαντούν και σε λίγα λεπτά όλα έχουν τελειώσει. Οι Διαταγές του Βενιζέλου δεν χωρούν αμφισβήτηση: “Κανείς φαντάρος ή αξιωματικός δεν θα κάμει το παραμικρό ενάντια στο Τουρκικό στοιχείο. Η ποινή θα είναι θάνατος. Πρέπει να δείξουμε ότι το αξίζουμε”...

Έτσι ξεκίνησε το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας... η κατάληξη του θα γραφτεί τρία χρόνια αργότερα , πάλι στην ίδια προκυμαία. Το όνειρο θα γίνει ένας αιματοβαμμένος εφιάλτης...

Σε στρατιωτικό επίπεδο τώρα , είναι ίσως η πρώτη φορά που ένας στρατός που ξεπερνούσε τις 170.000, δίχως να χάσει, ουσιαστικά ηττήθηκε, διαλύθηκε, έγινε φάντασμα...

Ας δούμε κάποιες διαφορές με τον στρατό του Κεμάλ

Το βασικότερο όλων είναι το ΣΧΕΔΙΟ και ο προγραμματισμός. Ο Ελληνικός στρατός μετά τις εκλογές δεν είχε κάποιο πλάνο δράσης.

Θα κρατηθούμε στην γραμμή Εσκί Σεχίρ -Κιουτάχεια- Αφιον; Θα προελάσουμε ανατολικότερα να συντρίψουμε τον Κεμάλ στην Άγκυρα; Θα στείλουμε όλες τις δυνάμεις να καταλάβουν την ...Κωνσταντινούπολη για να πιέσουμε τους “Συμμάχους”; Θα υποχωρήσουμε στη γραμμή Σμύρνης και θα αμυνθούμε; Τίποτε και λίγο από όλα. Ηγεσία (στρατιωτική και πολιτική) ήταν ανύπαρκτη και ανίκανη να σχεδιάσει ένα επιτελικό σχέδιο.
Την ίδια ώρα ο Κεμάλ συσπείρωνε τον στρατό αλλά και τον κόσμο γύρω του. Έριχνε το δόλωμα και υποχωρούσε. Και οι Έλληνες όλο και παρασυρόντουσαν σε ένα φαύλο κύκλο που άφηνε μόνο νεκρούς.

Την ανυπαρξία σχεδίου ήρθε να συμπληρώσει και η άγνοια. Οι Τούρκοι ήξεραν κάθε στιγμή, κάθε λεπτό όλες τις κινήσεις των Ελλήνων. Που κατευθύνονται, πόσοι είναι, τι οπλισμό φέρουν. Ήξεραν τα πάντα. Οι Έλληνες δεν γνώριζαν το παραμικρό. Έμπαιναν σε μια άγρια ενδοχώρα σαν τα πρόβατα στη σφαγή. Οπλισμένοι μόνο με το θάρρος τους αλλά αυτό δεν έφτανε. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην τελευταία μάχη στο Σαγκάριο έξω από την Άγκυρα, ενώ αρχικά η μία μετά την άλλη οι γραμμές άμυνας των Τούρκων έσπαγαν και διαφαινόταν ένας ακόμη ελληνικός θρίαμβος, η ηγεσία του στρατεύματος αγνοούσε ότι ο Κεμάλ είχε δημιουργήσει επί μήνες ένα ασύλληπτο δίκτυο άμυνας, με εκατοντάδες οχυρώματα και πυροβολεία που κάλυπτε το ένα το άλλο σε ένα απίστευτο βάθος. Οι ηγεσία αγνοούσε τα βασικά, τη διάταξη των Τούρκων. Που είναι το πυροβολικό που παραμονεύει το ιππικό, που βρίσκονται οι Τσέτες άτακτοι. Αγνοούσε τα αυτονόητα, δεν διάβαζε τον τρόπο που ο Κεμάλ εφάρμοζε “επιθετική άμυνα”. Έστελναν στον θάνατο έναν αήττητο στρατό και στην προσφυγιά εκατομμύρια κόσμου. Ακόμη και στις 13 Αυγούστου όταν οι Τούρκοι πέρασαν στην αντεπίθεση και επιτέθηκαν στο καλά οχυρωμένο Αφιόν, οι Έλληνες αιφνιδιάστηκαν γιατί περίμεναν επίθεση από άτακτες ομάδες και αντιμετώπισαν έναν οργανωμένο στρατό που χτύπησε με σχέδιο. Σε λίγη ώρα μια μια οι ελληνικές μεραρχίες συντρίφθηκαν και υποχώρησαν.

Οι γραμμές επίσης είχαν ανοίξει επικίνδυνα. Επικοινωνία δεν υπήρχε. Ούτε με τηλέγραφο ούτε με τηλέφωνο. Μια διαταγή για ένα ελιγμό έπρεπε να φύγει από τη Σμύρνη και πολλές φορές έφτανε στην πρώτη γραμμή όταν η μάχη είχε τελειώσει. Ο Αρχιστράτηγος Χατζηανέστης, ο έχων το γενικό πρόσταγμα, βρισκόταν στο αρχηγείο στη Σμύρνη και έδινε διαταγές επί χάρτου, (την ώρα της αρχικής Τουρκικής αντεπίθεσης ο Χατζηανέστης ήταν στην... Αθήνα και σχεδίαζε την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης) ενώ ο Κεμάλ, ήταν στην πρώτη γραμμή και έδινε διαταγές από το μέτωπο.

Τέλος να αναφέρουμε ότι το Ελληνικό εκστρατευτικό Σώμα της Μικρασίας αριθμούσε 177.000 στρατιώτες εκ των οποίων την κρίσιμη ώρα, οι μάχιμοι ήταν 70.000. Οι υπόλοιποι είχαν “αποσπαστεί” σε άλλες υπηρεσίες. Κάτι που ποτέ δεν θα γινόταν με άλλη ηγεσία στο στράτευμα. Η πειθαρχεία ήταν μια άγνωστη λέξη. Δεν θα αναφερθούμε στους καθημερινούς, εκατοντάδες αυτοτραυματισμούς. Όταν δεν σε εμπνέει η ηγεσία κάνεις τα πάντα να φύγεις από την κόλαση. Όταν η ηγεσία βρίσκεται μέσα στη φωτιά μαζί σου, τότε πρώτος πολεμάς...

Φυσικά δεν θα παραλείψουμε να αναφερθούμε στο ρόλο των συμμάχων.
Είναι γεγονός ότι ο Βενιζέλος είχε προσδεθεί στο άρμα των Άγγλων. Οι κινήσεις του βόλευαν τους Άγγλους, αλλά εξυπηρετούσαν και τους σκοπούς της Ελλάδας. Το χρήμα και τα εφόδια έρχονταν συνέχεια. Μια φορά οι Άγγλοι δεν συμφώνησαν με μια κίνηση του Βενιζέλου για να μην δυσαρεστήσουν τους Τούρκους και ο κρητικός πολιτικός απείλησε ότι θα απέσυρε τον στρατό από τη Σμύρνη. Θα άφηνε έτσι τα νώτα των Εγγλέζων στα στενά που είχαν καταλάβει, ΑΚΑΛΥΠΤΑ. Αμέσως υπαναχώρησαν.
Οι Γάλλοι και φυσικά οι “σύμμαχοι” Ιταλοί έπαιξαν έναν άθλιο ρόλο εις βάρος των Ελλήνων. Έναν ρόλο που η ηγεσία που διαδέχθηκε τον Βενιζέλο αποδέχτηκε και δεν αντέδρασε καθόλου. Μυστικά στην αρχή απροκάλυπτα μετά, εφοδίαζαν τον Κεμάλ με χρήματα και πολεμικό υλικό με αντάλλαγμα νέες συμφωνίες. Οι Τούρκοι στο νότο έβρισκαν καταφύγιο μέσα στις Ιταλικές γραμμές. Έβγαιναν χτυπούσαν, έκαιγαν χωριά δολοφονούσαν με ιταλικά όπλα και μετά έμπαιναν πάλι στις γραμμές των συμμάχων και δυτικών γειτόνων μας Ιταλών.

Χαρακτηριστικό γεγονός. Στις 20 Ιουνίου του 1920. Ο συνταγματάρχης Τσάκαλος κυνηγούσε Τούρκους στη γραμμή Αζιζιέ- Αλάν Νταγ. Τότε εμφανίσθηκε ο Ιταλός διοικητής και τόνισε προκλητικά ότι τα μέρη εκείνα ανήκουν στην Ιταλία και να μην τολμήσει κανείς να επιτεθεί γιατί θα υποστεί τις συνέπειες. Ο Διοικητής του Α σώματος αντιστράτηγος Κ. Νίδερ ενημερώθηκε. Οργίστηκε και έδωσε διαταγή να συνεχιστούν οι Ελληνικές επιχειρήσεις καταδίωξης του εχθρού. Οι Ιταλοί αντέδρασαν πάλι υπέρ των Τούρκων. Τότε ο Νίδερ διέταξε επίθεση κατά πάντων και οποιουδήποτε εμποδίζει το έργο του Στρατού.Μέσα σε μια μέρα οι άνδρες του 5ου ΣΠ κατέλαβαν όλες τις Ιταλικές θέσεις πέριξ της Ν. Εφέσσου και έκαναν Ιταλούς και Τούρκους να τρέχουν προς τη θάλασσα. Ο Ιταλός στρατηγός Πόρτα μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά δήλωσε πως αποδέχεται την κατάληψη “σαν προσωρινή” . Τελικά για λόγους ισορροπιών επεστράφησαν αυτά τα εδάφη στους Ιταλούς οι οποίοι (μέχρι να πέσει ο Βενιζέλος) δεν τόλμησαν παρόμοιες πράξεις βοήθειας.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ
Τα γεγονότα του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου του 1922 είναι λίγο πολύ γνωστά. Ο Ελληνικός Στρατός στη Μικρά Ασία ουδέποτε ηττήθηκε επί της ουσίας. Ο στρατός στην Ιωνία προδόθηκε από τους ίδιους τους ηγέτες του, από τους ηγέτες της χώρας.
Στρατιωτικοί αναλυτές κατακεραυνώνουν την απόφαση να προχωρήσουμε προς την Άγκυρα . Ήταν μια απόφαση που αποδείχθηκε δολοφονική για το στράτευμα. Στο πυρωμένο από τον ήλιο χώμα έξω από την Άγκυρα ο Ελληνικός στρατός έχασε δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και αξιωματικούς. Ο ανθός του στρατεύματος. Η Άγκυρα, με το “ευφάνταστο” Ελληνικό σχέδιο να προβλέπει μόνο κατά μέτωπον επιθέσεις, δεν θα έπεφτε αλλά και εάν έπεφτε η ηγεσία αγνοούσε την δυνατότητα του Κεμάλ να την εγκαταλείψει και να αποσυρθεί Ανατολικότερα, όλο και πιο μέσα δίχως να μπορεί να νιώσει ότι απειλείται.

Ο αρχιστράτηγος Αναστάσιος Παπούλας (που διαδέχθηκε τον Παρασκευόπουλο και που θα έδινε σε λίγο τη θέση του στον Χατζηανέστη) έβλεπε ότι το μέτωπο έχει “κολλήσει” και ότι οι απώλειες του στρατεύματος μέρα με τη μέρα αυξάνονται δραματικά σε σημείο να απειλείται ή ίδια η υπόσταση του. Στις 26 Αυγούστου τηλεγραφεί στον Θεοτόκη και του λέει πως “η παράταση των επιχειρήσεων γίνεται πλέον επικίνδυνη σε αυτόν τον αγώνα των χαρακωμάτων. Πρέπει οπωσδήποτε να συναφθεί ανακωχή.” Ο Αρχιστράτηγος συνέλαβε ένα σχέδιο άμυνας στις γραμμές έξω από την Άγκυρα ενώ ταυτόχρονα προετοίμαζε μια ισχυρή επίθεση για να κάμψει τον εχθρό. Για τον λόγο αυτό είχε διατάξει τον Βασιλόπαι Ανδρέα (διοικητή του Β Σώματος Στρατού) να μετακινηθεί στην ευθεία των άλλων 2 σωμάτων. Επί 12 ημέρες (έως της 27 Αυγούστου) ο Πρίγκηπας προκλητικά δεν εφάρμοζε την διαταγή και άφηνε έτσι τις πρωτοβουλίες στους Τούρκους. Το στράτευμα έχασε κρίσιμες ημέρες αδράνειας που τις πλήρωνε με αίμα.

Η Στρατιά είχε ασφαλείς πληροφορίες ότι οι Τούρκοι θα προσπαθούσαν να επιτεθούν και να καταφέρουν ισχυρό πλήγμα κατά του Γ Σώματος. Θα απέκοπταν τις επικοινωνίες και θα εγκλώβιζαν το Α και το Β Σώμα με μια κυκλωτική κίνηση. Το Ελληνικό σχέδιο προέβλεπε τον άμεσο αιφνιδιασμό των Τούρκων με μια ταχεία και ισχυρή επίθεση από το Α και το Β Σώμα, ταυτόχρονα. Εάν πετύχαινε ο αιφνιδιασμός πολύ πιθανόν να είχε αλλάξει η ροή των γεγονότων. Οι Τούρκοι δεν θα περίμεναν τα δύο σώματα να επιτεθούν και ενδεχομένως να κατέρρεαν. ΟΜΩΣ, την κρίσιμη τελευταία ώρα, ο Πρίγκηπας Ανδρέας, σαν Διοικητής του Β Σώματος, είχε άλλη άποψη. Αυτοβούλως και δίχως να ενημερώσει κανένα σκέφτηκε να μεταφέρει το Β Σώμα πίσω από το Γ σώμα. Αυτό θα είχε δύο τραγικές συνέπειες. Άφηνε από δεξιά ακάλυπτο το Α Σώμα αλλά και δημιουργούσε ένα τεράστιο κενό στις γραμμές με αποτέλεσμα το Τουρκικό ιππικό με ταχείς μαζικές επιθέσεις να μπορέσει να μακελέψει ολόκληρη τη Στρατιά. (επαναλαμβάνουμε αναφερόμαστε σε ΣΩΜΑΤΑ και όχι σε μικρότερες μονάδες.)

Στις 27 Αυγούστου ο πρίγκηπας Ανδρέας κρατώντας στα χέρια του τη διαταγή της Στρατιάς, δεν αντιδρά όπως θα όφειλε. Αντί να εκτελέσει τη διαταγή, απαντά ότι η επίθεση που τον διατάζουν να εκτελέσει είναι “αδύνατος και ανωφελής” και ότι έχει ήδη διατάξει υποχώρηση και μετακίνηση στα νώτα του Γ Σώματος.
Ο Αρχιστράτηγος Παπούλας κόντεψε να πάθει εμβολή μόλις διάβασε την απάντηση του πρίγκηπα. Οργισμένος τότε του τηλεγραφεί: “Έκπληκτος προ σκέψεως εγκαταλείψεως θέσεως σας, διατάσσω Σώμα να παραμείνει θέσεις του. Μόνος αρμόδιος κρίνει και αποφασίσει τυγχάνω εγώ ως διοικητής Στρατιάς. ΑΝΑΚΑΛΕΣΑΤΕ πάσαν διαταχθείσαν μετακίνησην”

Ο Κεμάλ που έβλεπε τόσες ημέρες τώρα μια γενική απραξία στο Ελληνικό στράτευμα αλλά και την αδράνεια του Β Σώματος και την προετοιμασία του για σύμπτυξη και υποχώρηση πίσω από το Γ σώμα διατάσσει γενική επίθεση κατά του απομονωμένου και ασθενέστερου Α Σώματος.

Οι πύλες της κολάσεως άνοιξαν εκεί ανατολικά του Σαγγάριου. Έλληνες και Τούρκοι σφάζονταν σε μάχες σώμα με σώμα. Ο Ελληνικός στρατός αν και ταλαιπωρημένος, μακρυά από βάσεις ανεφοδιασμού και απομονωμένος, δεν υποχωρεί. Πολεμά και δείχνει ότι μπορεί να νικήσει. Τα ξημερώματα της 29ης Αυγούστου ο Παπούλας πήρε την οριστική απόφαση για επιστροφή του στρατεύματος στις θέσεις άμυνας στο Εσκί Σεχίρ. Στις 09.15 τηλεγραφεί στους διοικητές το δραματικό: “ Ο στρατός απέδωκεν ότι ηδύνατο. Υποχωρούμε”.

Ειρωνεία: το Γ Σώμα μόλις είχε αποκρούσει τη μεγάλη επίθεση των Τούρκων και τους καταδίωκε, αλλά όπως είπαμε δεν υπήρχε καμία συνεννόηση με αποτέλεσμα να σταματήσει την καταδίωξη του εχθρού και να του δώσει τη δυνατότητα να ανασυνταχθεί.

Τι συνέβη όμως εκείνη τη δραματική νύχτα που ελήφθη η απόφαση για υποχώρηση, στο στρατόπεδο των Τούρκων; Ο Γάλλος βιογράφος του Κεμάλ, Μασσέν περιγράφει: “ Ο Κεμάλ περίμενε από στιγμή σε στιγμή ένας από τους δύο αντιπάλους να σπάσει. Και οι δύο ήταν στα όρια τους. Στριφογύριζε στο εκστρατευτικό του γραφείο, άγρυπνος, νευρικός ταραγμένος και αναποφάσιστος. Τελικά πήρε την απόφαση. Θα διέταζε υποχώρηση. Σηκώθηκε και κατευθύνθηκε στο μαγνητικό τηλέφωνο να δώσει τη δραματική του διαταγή. Δεν είχε διανύσει την απόσταση από το γραφείο του μέχρι το τηλέφωνο όταν εκείνο εχτύπησε. Ήταν ο Φεβζή πασάς: “Οι Έλληνες δίπλωσαν τις σημαίες τους. Υποχωρούν σε όλο το μέτωπο”, του ανήγγειλε. Τότε ο Κεμάλ έβγαλε ένα ουρλιαχτό λύκου όπως συνήθιζε σε ώρες αβυσσαλέας αποφασιστικότητας και διέταξε γενική αντεπίθεση”

Ο Ελληνικός στρατός υποχωρούσε δίχως ουσιαστικά να χάσει. 23.000 στρατιώτες και αξιωματικοί σκοτώθηκαν στη μάχη της Άγκυρας. Ακόμη και τώρα η έλλειψη οργάνωσης ήταν δραματική. Η διαταγή δεν έφτασε σε όλους με αποτέλεσμα άλλοι να υποχωρούν και άλλοι να μένουν πίσω και να πολεμούν μόνοι τους. Πλήρης αποδιοργάνωση που έφερε τον πανικό. Η υποχώρηση πλέον δεν γινόταν συντεταγμένα αλλά άτακτα. Το Τουρκικό ιππικό και οι Τσέτες χτυπούσαν τα μετόπισθεν των υποχωρούντων Ελλήνων. Οι επιθέσεις τους αποκρούονταν αλλά ο πανικός και η σύγχυση είχαν καταλάβει το στράτευμα. Ο Κεμάλ σκεπτόμενος στρατιωτικά αποφάσισε να μην καταδιώξει το στράτευμα αλλά μόνο να το παρενοχλεί, και να επιτεθεί κατά της γραμμής άμυνας στο Αφιόν. Να δημιουργήσει μια τεράστια δολοφονική μέγγενη αποκόπτοντας τη δίοδο προς τη θάλασσα. Έτσι και έκανε. Την ύστατη στιγμή στις μονάδες που είχαν παραμείνει πίσω και θα μεκελεύονταν μέχρι ενός, εμφανίσθηκε το 5/24. Οι εύζωνες του Πλαστήρα, το Σειτάν ασκέρ, συντεταγμένα και προκαλώντας βαριές απώλειες στους Τούρκους βοήθησαν πολλά τμήματα να απεγκλωβιστούν.

Στο Αφιόν τα Σώματα ανασυγκροτήθηκαν και η πορεία προς τη θάλασσα ξεκίνησε. Την στρατιά ακολουθούσαν χιλιάδες άμαχοι. Ξεριζωμένοι πρόσφυγες που ξεκίνησαν με αραμπάδες, με τρένα και με τα πόδια ένα μακρύ ταξίδι θανάτου για να μην πέσουν στα χέρια των τούρκων.

Η Ελλάδα άφησε την Ιωνία μόνη. Σε λίγες ημέρες θα ερχόταν η σειρά της Σμύρνης να πληρώσει με τον χειρότερο τρόπο την ανικανότητα εκείνων που είχαν στα χέρια τους τις τύχες και τις προσδοκίες ενός λαού. Η Γκιαβούρ Ισμίρ δεν θα υπήρχε ποτέ πια. Η ευχή του Πρίγκηπα Ανδρέα εισακούστηκε: “ Θα ήξιζε πράγματι να παραδώσωμεν την Σμύρνην εις τον Κεμάλ δια να τους πετσοκόψει όλους αυτούς εδώ τους αχρείους”...

  **********************

Σεπτεμβριανά 1955: Ένα ψέμα ξυπνά την τουρκική αγριότητα -Φωτό ντοκουμέντο

06.09.2014 | 00:21

Νύχτα 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου. Ένας εξαγριωμένος όχλος ξεχύνεται στους ρωμαίικους μαχαλάδες της Κωνσταντινούπολης και ρημάζει. Σπίτια, καταστήματα, εκκλησιές, σχολειά, περιουσίες, ζωές. Χτυπούν καταστηματάρχες και νοικοκυραίους, κατεβάζουν προθήκες, πετούν και τσαλαπατούν εμπορεύματα, πυρπολούν…




Η καταστροφή του σπιτιού του Κεμάλ!

Την προηγούμενη, 5 Σεπτεμβρίου του 1955, ένα μασούρι δυναμίτιδας έχει εκραγεί στον κήπο του τουρκικού προξενείου στην Θεσσαλονίκη, το οίκημα που συνδέεται με τον Κεμάλ Ατατούρκ, σπάζοντας μερικά τζάμια και πυροδοτώντας ένα πογκρόμ διώξεων κατά των Ρωμιών, 650 χιλιόμετρα μακριά, καθώς ο τουρκικός Τύπος παρουσιάζει την "καταστροφή στο σπίτι του Κεμάλ" ως ολοκληρωτική.

Η έκρηξη είναι προσχεδιασμένη να λειτουργήσει ως η φωτιά στο φυτίλι, που περιμένει από καιρό την πυροδότησή του. Άλλωστε, η κατοπινή αστυνομική έρευνα αποκαλύπτει ότι ο άνθρωπος, που τοποθέτησε τη δυναμίτιδα στον κήπο του προξενείου είναι ο κλητήρας του, ο Χασάν Μεχμέτογλου και έδρασε κατόπιν εντολής του Τούρκου φοιτητή, Οκτάι Εγκίν, του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Αποδεικνύεται, δε, ότι το σχέδιο γνωρίζουν πολύ καλά οι προξενικές αρχές της Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη.



Οι ελληνορθόδοξοι της Πόλης, το "μέσο" της Άγκυρας!

Είναι, βλέπεις, η εποχή, που το Κυπριακό κλυδωνίζει επικίνδυνα τις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας και η Άγκυρα στη διπλωματική της αναμέτρηση με την Αθήνα, αποφασίζει να χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό μέσο τούς ελληνορθόδοξους της Πόλης, έχοντας φροντίσει προηγουμένως να παθιάσει τον τουρκικό λαό ενάντια στην "αυτοδιάθεση" της Κύπρου και ως εκ τούτου στην ένωση του πληθυσμού της -στην πλειονότητα ελληνοκυπριακού- με την Ελλάδα.

Στην Τουρκία ένα καζάνι μπαίνει στη φωτιά... Η Άγκυρα έχει εμπλακεί για τα καλά στην υπόθεση "αυτοδιάθεση" και παρακρατικοί μαζί με ανθρώπους του πρωθυπουργού Μεντερές υποδαυλίζουν την οργή του λαού. Πολιτικές συγκεντρώσεις με κεντρικά συνθήματα "εδώ είναι Τουρκία και μιλάμε τουρκικά" και "ένωση της Κύπρου με την Τουρκία", συζητήσεις σε υψηλούς τόνους και διενέξεις Τούρκων και Ρωμιών σε χώρους συγκεντρώσεως, καφενεία, μαγέρικα, ακόμη και πανεπιστήμια, κάνουν το καζάνι να βράζει…



Ώσπου, το απόγευμα της 6ης Σεπτεμβρίου, με πρόσχημα την "αυθόρμητη λαϊκή έκρηξη" και με αφορμή τη βόμβα στο τουρκικό προξενείο της Θεσσαλονίκης, περί τους 50.000 Τούρκοι πολίτες, εφοδιασμένοι με καδρόνια, αξίνες, λοστούς και πέτρες, ξεκινούν από την πλατεία Ταξίμ, τρέχουν με πάθος και χυμούν με μένος σε βάρος κάθε τι ρωμαίικου στην Πόλη. Κοντά δέκα ώρες αφανίζουν βιος και ζωές σε Πέρα, Φανάρι, Ταταύλα και από την οργή τους δεν γλυτώνουν Αρμένιοι και Εβραίοι.






Η αρχή του τέλους!

Ο απολογισμός της ανθρώπινης λαίλαπας είναι τραγικός: Τριάντα νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες, 200 επισήμως βιασθείσες και βιασθέντες και επιπλέον κατεστραμμένα 4.384 καταστήματα και εργαστήρια, 1.004 σπίτια, 110 εστιατόρια και ζαχαροπλαστεία, 21 εργοστάσια, 11 κλινικές, 12 ξενοδοχεία, 27 φαρμακεία, 71 εκκλησιές, 26 σχολεία, δύο νεκροταφεία, οι πατριαρχικοί τάφοι στη Μονή Βαλουκλή, διάφορα κοινοτικά κέντρα, ρωμαίικες λέσχες και άλλα.

Η νύχτα των Σεπτεμβριανών του ΄55 στην Κωνσταντινούπολη, χαρακτηρίσθηκε ως "η αρχή του τέλους" για τον ελληνισμό της πόλης και κατέλαβε τη δική της σελίδα στην ιστορία της επί δεκαετίες διωκόμενης Ρωμιοσύνης από τα χώματα της απέναντι όχθης του Αιγαίου.

  **********************

Σμύρνη 1922: Η άγνωστη επιχείρηση διάσωσης Ελλήνων - Οι εγγονοί δυο πρωταγωνιστών μιλούν

Μια άγνωστη στους περισσότερους ιστορία από τη τραγωδία της σφαγής στη Σμύρνη το 1922, φέρνουν στο φως οι εγγονοί δύο πρωταγωνιστών που εκείνες τις ημέρες της καταστροφής και του αίματος ανέλαβαν να σώσουν ότι μπορούσε να σωθεί : ανθρώπινες ζωές. Μια επιχείρηση εκκένωσης από τη κόλαση .

Ο ένας πρωταγωνιστής ήταν ο πλοίαρχος τότε Ι.Ε Θεοφανίδης. Και ο δεύτερος ο πάστορας Αsa Jennings αnό το αμερικανικό ΥMCA. Πως ακριβώς οι δυο τους “έστησαν” την επιχείρηση εκκένωσης - διάσωσης την εξηγεί ο εγγονός του Θεοφανίδη, ο αξέχαστος ναύαρχος Ι. Θεοφανίδης που είχε φιλοξεμήσει λίγους μήνες πριν από το θάνατό του  στην Αθήνα τον εγγονό του πάστορα Jennings Ρόμπερτ,ο οποίος δεν σταμάτησε να ερευνά για πολλά χρόνια εκείνη την απίστευτη άγνωστη ιστορία.

Ο ναύαρχος Θεοφανίδης ήθελε να καταρριφθεί   η επικρατούσα άποψη όλα αυτά τα χρόνια ήταν ότι “ο Ελληνικός Στόλος απεχώρησε χωρίς να προσφέρει την παραμικρή βοήθεια στον Ελληνικό, Αρμενικό και Εβραϊκό πληθυσμό στην Σμύρνη και στα περίχωρα της. Και εδώ αρχίζει το ψέμα”,λέει αρχίζοντας την αφήγησή του:

Ο Ελληνικός στόλος είχε ως αποστολή την υποστήριξη του υποχωρούντος Ελληνικού στρατού από την Μικρά Ασία.

Την 26 Αύγουστου/ 7 Σεπτεμβρίου η μοίρα του στόλου αποτελούμενη από τα Θωρηκτά Λήμνος Κιλκίς το Καταδρομικό Έλλη τα αντιτορπιλικά Ασπίς ,Σφενδόνη και το εύδρομο Νάξος υπό την διοίκηση του Υποναύαρχου Καλαμίδα εξέπλευσε της Σμύρνης και την νύκτα αγκυροβόλησε έναντι της ακτής Βουρλά της Ερυθραίας εντός του κόλπου της Σμύρνης.

Την αυτήν νύκτα υπό του Ναύαρχου του ελαφρού στόλου εξεδόθη διαταγή προς το Θωρηκτό Κιλκίς με κυβερνήτη τον Πλοίαρχο Ι.Ε.Θεοφανίδη ΒΝ όπως έχον υπό την διοίκηση του το καταδρομικό Έλλη ,τα αντιτορπιλικά Ασπίς και Βέλος να υποστήριξη την αποχώρηση του στρατού από Σμύρνη προς Τσεσμέ..





Η επιχείρηση αυτή που άρχισε στις 27 Αυγούστου/8 Σεπτεμβρίου ( Ιουλιανό –Γρηγοριανό ημερολόγιο) περατώθηκε στις 3 /16 Σεπτεμβρίου.

Τα υπόλοιπα πλοία του ελληνικού στόλου επιτέλεσαν την αυτή αποστολή σε άλλες περιοχές της Ιωνίας.

Η εμπροσθοφυλακή του Τουρκικού στρατού εισήλθε στην Σμύρνη την 28 Αυγούστου / 9 Σεπτεμβρίου.

Οι σφαγές και η μεγάλη πυρκαγιά είναι γνωστά.

Η μικρή άγνωστη όμως ιστορία έχει ως ακολούθως.

Ο πάστορας Αsa Jennings αnό το αμερικανικό ΥMCA υπό το κράτος της απελπισίας από τις σφαγές και της πυρκαγιάς μετά από έγκριση του Αμερικανού αρμοστού στην Κωνσταντινούπολη Υποναύαρχου Bristol ( Ιδιαιτέρα φιλικά προσκείμενου προς τον Kemal ) αφού κατόρθωσε να συναντήσει τον Κεμάλ του ζήτησε να του δοθεί η δυνατότητα να βρει τρόπο να αναχωρήσουν οι Έλληνες από την Σμύρνη με πλοία και αν το επιτύχει να σταματήσουν οι σφαγές. Ο Κεμάλ συμφώνησε με την προϋπόθεση ότι αυτό πρέπει να υλοποιηθεί ΑΜΕΣΑ και συγκεκριμένα σε διάστημα μιας εβδομάδας. Η δεύτερη προϋπόθεση ήταν ότι αν η μεταφορά γινόταν με Ελληνικά εμπορικά αυτά θα εισέρχονται στον κόλπο της Σμύρνης χωρίς σημαίες, τέλος δε δεν θα επιβιβάζονται άνδρες με ηλικία στρατεύσεως . Αν η προσπάθεια του πάστορα να διασφαλίσει τα συμφωνηθέντα εντός 7 ημερών τότε η σφαγή θα συνεχισθεί μέχρι του τελευταίου νηπίου. Για να το επιτύχει ο πάστορ ναύλωσε ιταλικό εμπορικό που βρήκε στην Σμύρνη με το όνομα Κωνσταντινούπολις. Επιβίβασε 2000 εξαθλιωμένους Έλληνες και τους αποβίβασε στην Μυτιλήνη.


Αποβιβαζόμενος ο πάστορ στην Μυτιλήνη συνάντησε τον στρατηγό Φράγκο που ήταν ο ανώτερος στρατιωτικός διοικητής.
Ο στρατηγός του αρνήθηκε την διάθεση πλοίων.
Απελπισμένος ο Asa Jennings απερχόμενος της συναντήσεως αυτής είδε ότι πλησίαζε στον λιμένα ένα Θωρηκτό και που μετά από λύγο αγκυροβόλησε. Το Θωρηκτό ήταν το ΚΙΛΚΙΣ.
Ο παστορ είδε ότι ήταν Ελληνικό και άμεσος μετέβει με την ελπίδα κάποιος να τον ακούσει. Μετά την επιβίβαση του ζήτησε να τον δεχτεί ο κυβερνήτης.

Ήταν 10 / 23 Σεπτεμβρίου πρωί. Ο πλοίαρχος Ι.Ε. Θεοφανίδης τον εδέχθη άμεσος.
Ο παστορ τον ενημέρωσε επί της καταστάσεως στην Σμύρνη και του υπέβαλε την πρόταση που είχε με την επιβεβαίωση της συμφωνίας του με τον Κεμάλ.
Ο κυβερνήτης κατόπιν αυτού και γνωρίζον την κατάσταση επικοινώνησε δια σήματος με τον Υπουργό των Ναυτικών και πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλάκο και του ζητά την έγκριση του.
Ακλούθησαν άλλα δυο σήματα. Μετά το τελευταίο σήμα αργά το βράδυ της αυτή ημέρας η κυβέρνηση απήντησε θετικά αποδεχόμενη την πρόταση Μετά από την έγγραφη έγκριση της κυβερνήσεως ο κυβερνήτης του Θωρηκτού διέταξε τους πλοίαρχους των εκεί αγκυροβολημένων εμπορικών να προσέλθουν στο Κιλκίς Ορισμένοι καπεταναίοι αρνήθηκαν να εκτελέσουν την εντολή προφασιζόμενοι βλάβες . Τότε ο Πλοίαρχος Ι.Ε Θεοφανίδης τους είπε χωρίς περιστροφές ότι θα τους περάσει Ναυτοδικείο επί τόπου. Kατόπιν αυτού έπαυσε πάσα αντίρρηση.



Άμεσος με το πρώτο φως της ημέρας τα 26 ατμόπλοια με επικεφαλής τον Πάστορα Jennings στο πρώτο εμπορικό πλοίο ξεκίνησαν όλα μαζί για την διάσωση των εναπομενόντων ζωντανών Ιώνων της Σμύρνης.

Τον Πάστορα η Ελλάς ευγνωμονούσα του απένειμε τον ταξιάρχη του Σωτήρος.


Σημείωση

Όλα τα παραπάνω είναι πιστοποιημένα στα
1. Στο αρχείο της ελληνικής επαναστάσεως τόμος Α και Β.
2. Στο επισυναπτόμενο σήμα του Θωρηκτού Κιλκίς
3. Στα εκδοθέντα συγγράμματα The ships of Mercy
4. στο απόσπασμα του συγγράμματος του Roger Jennings

Το βίντεο είναι από τη συνάντηση των δύο εγγονών των πρωταγωνιστών  στην Αθήνα.

 

Πηγή: http://www.onalert.gr/stories/smyrni-i-agnosti-epixeirisi-diasosis-ellinon

**********************

Η Μάχη της Κρήτης σε στρατιωτικά φιλμ εποχής όπως δεν την έχετε ξαναδεί

18.09.2014 | 00:27

 Μάχη της Κρήτης (Γερμανικά Luftlandeschlacht um Kreta) ονομάζεται η επιχείρηση κατάληψης της Κρήτης από τους Γερμανούς κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, και συγκεκριμένα από το πρωί της 20ής Μαΐου 1941, όταν ξεκίνησε η αεροπορική έφοδος των Γερμανών με συνθηματικό όνομα «Unternehmen Merkur» (Επιχείρηση Ερμής) εναντίον του νησιού, ως την 1η Ιουνίου. Με την επιχείρηση αυτή οι Γερμανοί κατάφεραν να καταλάβουν το νησί από τις αγγλοελληνικές συμμαχικές δυνάμεις, ωστόσο αυτή τους η επιτυχία κόστισε τόσο πολύ ώστε να μην επιχειρήσουν ξανά άλλη αεροπορική έφοδο της ίδιας κλίμακας κατά την διάρκεια του πόλεμου.

Σήμερα, η μάχη της Κρήτης θεωρείται η πρώτη μεγάλη αεραποβατική επιχείρηση και παραμένει μοναδική στο ότι ο κύριος αντικειμενικός σκοπός κατελήφθη εξ ολοκλήρου από αέρος. Η μάχη θεωρείται επίσης πολύ σημαντική για τους Κρητικούς λόγω της αναπάντεχης σθεναρής αντίστασης που κατέβαλαν ενάντια στους αριθμητικά ανώτερους Γερμανούς και το μεγάλο τίμημα που η επίθεση και η επακόλουθη κατοχή είχαν στον πληθυσμό του νησιού. (πηγή: Βικιπαίδεια)

Στην κατάληψη του νησιού από τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές, που αποτελούσε μέρος της εφαρμογής της «Επιχείρησης Ερμής», θα συμβάλλει η παρουσία στο νησί μόνο μερικών ταγμάτων άπειρων νεοσύλλεκτων και μικρών στρατιωτικών μονάδων, που αυτοβούλως βρίσκονταν εκεί, καθώς είχε προηγηθεί με διαταγή της κατοχικής κυβέρνησης, ο αφοπλισμός του νησιού και η απαγόρευση της εκεί μετάβασης της Μεραρχίας Κρητών, που είχε πολεμήσει στο αλβανικό μέτωπο. Η σθεναρή αντίσταση των Κρητών οδήγησε σε πρωτοφανούς αγριότητας αντίποινα των Γερμανών, με αποκορύφωμα το ολοκαύτωμα της Κανδάνου (3 Ιουνίου 1941). Σε ένδειξη συμβολικής αντίδρασης στο γεγονός της κατοχής της Κρήτης, τη νύχτα της 30ής προς την 31η Μαΐου 1941, οι τότε φοιτητές ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ και ΛΑΚΗΣ ΣΑΝΤΑΣ προβαίνουν σε υπεξαίρεση της γερμανικής σημαίας από την Ακρόπολη των Αθηνών. (Δείτε σχετικό ντοκυμαντέρ της ΕΡΤ στην ταινιοθήκη της Ελλάδος)

Ένα ιστορικό φιλμ με τίτλο Unternehmen Kreta German Invasion Of Crete (1941) παρήγαγε η ναζιστική προπαγανδιστική μηχανή ώστε να “στρογγυλέψει” τις αιχμές της πύρρειας νίκης των Γερμανών στη Μάχη της Κρήτης. Το φιλμ αυτό έχει ψηφιοποιηθεί και διατίθεται στο youtube μέσω του καναλιού της British Pathe. Δείτε το παρακάτω:

Πέρα από τη γερμανική οπτική, πλέον στη διάθεση του κοινού υπάρχει ένα αμερικανικό διαβαθμισμένο φιλμ- αναφορά της εποχής που εξέταζε αυτό ακριβώς το ζήτημα: της κατάληψης της Κρήτης από τους Γερμανούς μέσα σε διάστημα 10 ημερών. Το φιλμ παρήγαγε ο τομέας Έρευνας και Ανάλυσης του Office of Strategic Services (OSS) των ΗΠΑ, πρόδρομος της CIA. Το Film Report "Unternehmen Merkur" για την Επιχείρηση Ερμής έδινε έμφαση πάνω στον τρόπο υπερίσχυσης των Γερμανών δυνάμεων έναντι στις Συμμαχικές Δυνάμεις που βρίσκονταν στο νησί από τη Βρετανία, τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία. Η στρατηγική που ακολουθήθηκε από τους Γερμανούς ήταν η μοναδική στα χρονικά αεραποβατική επιχείρηση που υπερίσχυσε των χερσαίων δυνάμεων αλλά με ιδιαίτερα σημαντικές ανθρώπινες απώλειες.

Πηγη: http://www.onalert.gr/stories/h-maxh-ths-krhths-stratiwtika-film-epoxhs

**********************

Δείτε την μάχη του Μαραθώνα σε ψηφιακή αναπαράσταση!

**********************

Η Μικρασιατική Καταστροφή είχε ξεκινήσει 8 χρόνια πριν! ΒΙΝΤΕΟ

Οκτώ χρόνια πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή εκδηλώθηκε στη Φώκαια της Μικράς Ασίας το πρώτο κύμα διωγμών του ελληνικού στοιχείου.

Ενας γάλλος αρχαιολόγος , μέλος της Γαλλικής Αρχαιολογικής αποστολής κατέγραψε με τη φωτογραφική του μηχανή τα γεγονότα.

Στο ντοκιμαντέρ επιζήσαντες αφηγούνται

*********************************************************************

Σημαίες της Επανάστασης του 1821 (1) (με πλούσιο φωτογραφικό υλικό)

Δημοσιεύθηκε: 25 Μαρτίου 2010 Κατηγορίες: Επιστήμες, Τέχνες & Πολιτισμός

VatopaidiFriend: Η Επανάσταση του 1821 είχε χαρακτήρα εθνικο και προδήλως χριστιανικό. Όλοι οι ήρωες της Επανάστασης, οι οποίοι ήταν υπέρμαχοι της αληθινής κοινωνικής δικαιοσύνης, είχαν ως μπαϊράκι τον σταυρό, καθώς και διάφορα άλλα ιερά σύμβολα της Ορθοδοξίας, μορφές αγίων κλπ. Οι άνθρωποι δεν ήταν ΟΥΤΕ άθεοι, ΟΥΤΕ ειδωλολάτρες,  και τα συναφή, και αν έβλεπαν αυτούς που σήμερα διώκουν την Εκκλησία “υπερασπιζόμενοι” δήθεν τα συμφέροντα της Ελλάδας και του ελληνισμού, θα τους πετούσαν και αυτούς έξω μαζί με τους Αγαρηνούς τυράννους.

Με την κήρυξη της Επαναστάσεως και όλον το πρώτο χρόνο της Ελευθερίας, τα διάφορα σώματα έφεραν το καθένα τη δική του σημαία. Δεν υπήρχε ενιαία διοίκηση και δεν ήταν συνεπώς δυνατόν να επικρατήσει ευθύς εξ αρχής ένας τύπος σημαίας. άλλες σημαίες έφεραν τα σύμβολα της Φιλικής Εταιρείας ή την Αθηνά, άλλες τον Φοίνικα του Υψηλάντη κι άλλες αυτοσχέδιες ακολουθούσαν την παλιά αρματολική παράδοση, με τα μπαϊράκια τα πολεμικά, με το σταυρό και τους αγίους ή με τον αητό και το σταυρό, σε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς. Όλες όμως ανεξαιρέτως οι σημαίες είχαν τον Σταυρό και οι λέξεις «Ελευθερία ή Θάνατος» κυριαρχούσαν. Έπρεπε να εγερθεί μία σημαία με σταυρό για να επισημοποιηθεί ο υπέρ της ελευθερίας πόθος, η κατάλυση της δεσποτικής τυραννίας και η ανάσταση του Γένους.

Σημαία του αγωνιστή Δημητρίου Πλαπούτα. Λευκή με κυανό σταυρό. Στα τέσσερα άκρα της έφερε τα γράμματα Ι Χ Ν Κ. Διαστ.: 0,75Χ0,80 μ.

Σημαία λευκή με κυανό σταυρό του πρώτου έτους της Επαναστάσεως. Διαστ.: 1,06Χ1,30 μ.

Εκτός από το «Ελευθερία ή Θάνατος» χρησιμοποιήθηκε και το «Ιησούς Χριστός Νικά» το «Εν τούτω νίκα» το «Μεθ’ ημών ο Θεός» αλλά και το «Ή ταν ή επί τας» της αρχαίας Σπάρτης ακόμα το «Εκ της στάκτης μου αναγεννώμαι» και δεν έλειπε βέβαια το «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδας».

Σημαία με τα σύμβολα της Φιλικής Εταιρείας και αλληγορικές παραστάσεις. Έχει επιγραφές ΜΕΘ’ ΗΜΩΝ Ο ΘΕΟΣ, ΠΡΩΤΟ ΕΤΟΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ – IC XC ΝΙ ΚΑ – ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ, Ω ΕΛΑΣ. Τη σημαία έφερε το υπό τον Πιέρρο Γρηγοράκη-Τζανετάκη σώμα της Ανατολικής Μάνης κατά την πολιορκία και την άλωση της Μονεμβασίας το 1821. Διάστ.: 1,40Χ 1,50 μ. Αρ. εισ. 3636.

Όταν ένα σώμα δεν είχε προκατασκευασμένη σημαία, προέβαινε στην κατασκευή μιας αυτοσχέδιας, από απλό πανί. Ακόμα και οι «τσεμπέρες», τα καλύμματα κεφαλής των γυναικών, χρησίμευσαν για σημαίες την πρώτη στιγμή. Οι οπλαρχηγοί διατηρούσαν την παλιά αρματολική παράδοση με τα μπαϊράκια τους και τα φλάμπουρα με το σταυρό, ενώ τα χωριά ξεσηκώνονταν και ακολουθούσαν το λάβαρο της εκκλησίας με τους αγίους, η κάθε ενορία το δικό της.

Λάβαρο από την Βόρειο Ήπειρο. Φέρει τέσσαρας ερυθρούς βυζαντινούς δικεφάλους αετούς στις τέσσαρες γωνίες και σταυρό κυανό εις το κέντρο. Διαστ.: 1,30Χ 1,30 μ.

Στις 24 Μαρτίου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός και ο Ζαϊμης μπήκαν στη Πάτρα ενώ έφθασαν εκεί ο Μπενιζέλος Ρούφος και ο Ανδρέας Λόντος, ο οποίος έφερε σημαία αυτοσχέδια ερυθρού χρώματος που από τη μία μόνο όψη της είχε μαύρο σταυρό.

Ομοίωμα σημαίας που έφερε ο Ανδρέας Λόντος κατά την είσοδό του στην Πάτρα το 1821. Διαστ.: 0,90Χ1,63 μ.

Όλοι τους υποδέχτηκαν με την ευχή «Και στην Πόλη να δώσει ο Θεός». Ύστερα, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε τη σημαία αυτή και έστησε ένα μεγάλο ξύλινο σταυρό στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου. Όλοι έτρεχαν να προσκυνήσουν και να τον ασπαστούν ορκιζόμενοι Ελευθερία ή Θάνατο, ενώ οι αρχηγοί μοίραζαν εθνόσημα από ερυθρό ύφασμα με σταυρό κυανό. Αμέσως σχηματίστηκε το Αχαϊκό Διευθυντήριο (26 Μαρτίου) που απηύθυνε διακήρυξη προς τους προξένους των δυνάμεων και άλλες προκηρύξεις καλώντας όλες τις επαρχίες σε επανάσταση. Βλέποντας το άμεσα και επιτυχή αποτελέσματα της εξέγερσης, το Αχαϊκό Διευθυντήριο φρόντισε «διά των εν Πάτραις ιστοτύπων (=τα εργαστήρια που κατασκεύαζαν σταμπωτά υφάσματα)» να κατασκευάσει σημαίες με τα σύμβολα της Φιλικής Εταιρείας και τις σημαίες αυτές μοίρασαν σε όλη την Πελοπόννησον και τα στρατόπεδα. Ο τύπος της σημαίας αυτής, που κατασκευάστηκε με τις οδηγίες του Παλαιών Πατρών Γερμανού, ήταν από λευκό ύφασμα και έφερε τα σύμβολα του εφοδιαστικού των ιερέων της Φιλικής Εταιρείας -δηλαδή τον ιερό δεσμό με τις 16 στήλες και πάνω σε αυτόν ερυθρό σταυρό που τον περιέβαλλε κλάδοι ελιάς. Από τις δύο πλευρές του σταυρού βρίσκονταν σε πλάγια θέση δύο λογχοφόροι σημαίες με τα αρχικά ΗΕΑ-ΗΘΣ της επιγραφής «Ή Ελευθερία Ή Θάνατος». Δείγμα αυτών των σημαιών είναι η μεγάλη σημαία του Γεωργίου Σισίνη που φυλάσσεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Σημαία του Αγώνα της Ανεξαρτησίας με τα σύμβολα «εφοδιαστικού ιερέως» της Φιλικής Εταιρείας. Φέρει τον ιερό δεσμό με τις 16 στήλες, σταυρόν εντός κλάδων ελαίας και λογχοφόρους σημαίες με τα γράμματα Η ΕΑ (Ελευθερία) Η ΘΣ (Θάνατος). Τη σημαία αυτή που σχεδίασε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ύψωσε ο Γεώργιος Σισίνης το 1821 στην Ήλιδα. Διαστ.: 1,85 Χ 2,00 μ.

Στη Μάνη, οι Μαυρομιχαλαίοι σήκωσαν τη σημαία του σταυρού και ενώθηκαν με τον Τζανετάκη-Γρηγοράκη στην Ανατολική Λακωνία. Η σημαία του Γρηγοράκη που φέρει έντονα τα Φιλικά σύμβολα, με αλληγορικές παραστάσεις και επιγραφές «Ελευθερία ή Θάνατος», «Εν τούτω νίκα», «Ο Θεός μεθ’ ημών» σώζεται επίσης στο Μουσείο. Αυτή η σημαία χρησιμοποιήθηκε κατά την πολιορκία και την άλωση της Μονεμβασίας το 1821. Στις 23 Μαρτίου ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Αναγνωσταρά, Δικαίο (Παπαφλέσσα), Νικήτα και άλλους, με δύο χιλιάδες οπλοφόρους μπήκαν στην Καλαμάτα, όπου έγιναν δεκτοί μ’ ενθουσιασμό. Τελέστηκε δοξολογία, έγινε δέηση για τη σωτηρία της πατρίδας και ευλογήθηκαν οι σημαίες του σταυρού, στις οποίες ορκίστηκαν οι πάντες. Ο Πετρόμπεης όχι πια ως ηγεμόνας δούλος, αλλά ως Αρχιστράτηγος των Ελλήνων με τη σημαία του Σταυρού και της Ορθοδοξίας, απηύθυνε από το Σπαρτιατικό Στρατόπεδο την προκήρυξη της Μεσσηνιακής Γερουσίας προς τις Ευρωπαϊκές Αυλές στις 25 Μαρτίου 1821.

«Μεγάλην ενεποίησαν τοις συλλογιζομένοις των Τούρκων εντύπωση και απορίαν τα επί των ελληνικών σημαιών κεφαλαιώδη γράμματα ΙΧ.ΝΚ., το σύμβολον του Φοίνικος και αι επιγραφαί «εκ της στάκτης μου αναγεννώμαι» «Ή Ελευθερία ή Θάνατος» γράφει ο Φιλήμων. Στη Στερεά Ελλάδα η επανάσταση εκδηλώθηκε σχεδόν ταυτόχρονα μ’ εκείνη της Πελοποννήσου. Πρόκριτοι και καπεταναίοι ύψωσαν τις σημαίες του σταυρού. Πρώτα κινήθηκαν τα Σάλωνα (Άμφισσα) στις 27 Μαρτίου και ο Πανουργιάς ύψωσε τη σημαία της Ελευθερίας. Την ίδια ημέρα οι Γαλαξειδιώτες αρμάτωσαν τα πλοία τους. Η Λεβαδιά με τον Διάκο και τους Προκρίτους της ξεσηκώθηκε στις 30 Μαρτίου. Ακολούθησε η Δωρίδα με το Σκαλτσά, το Ταλάντι με το Νεόφυτο, η Μπουντουνίτσα με το Δυοβουνιώτη και η επανάσταση στη Ρούμελη γενικεύτηκε.
Στη Μονή του Οσίου Λουκά ο Διάκος, ο επίσκοπος Ταλαντίου Νεόφυτος και ο Σαλώνων Ησαϊας, όλοι μυημένοι στη Φιλική, αποφάσισαν να κινηθούν και να «κλείσουν» (να πολιορκήσουν) τους Τούρκους. Τότε ο Διάκος σχημάτισε τη σημαία του «χρώμα μεν φέρουσα λευκόν, σύμβολα δε τον Άγιο Γεώργιο και την επιγραφήν με μεγάλα γράμματα «Ελευθερία ή Θάνατος». Ενώ ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, όταν επέστρεψε από τη Πάτρα όπου βρισκόταν, φαίνεται να χρησιμοποίησε σημαία με τα σύμβολα της Φιλικής, καθώς και οι Γαλαξειδιώτες.
Στη Θετταλομαγνησία και το Πήλιο επανεστάτησε ο Άνθιμος Γαζής με τους εντοπίους οπλαρχηγούς, τον Βασδέκη, το Γαρέφη και άλλους και ύψωσε την σημαία της ελευθερίας. Η σημαία αυτή ήταν λευκή με κόκκινο σταυρό και με τέσσερις μικρότερους σταυρούς στα λευκά τετράγωνα της σημαίας.

Σχεδίασμα σημαίας που ύψωσε ο Άνθιμος Γαζής στη Θετταλομαγνησία το 1821. Σταυρός ερυθρός και τέσσερις μικρότεροι σταυροί
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…

Πηγη:διακονημα

******************************************************************************

«Ω του των Μελαγχλαίνων τούδε φουσάτου»: Οι άγνωστοι πολεμιστές- καλόγεροι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Τα ιπποτικά τάγματα μοναχών-πολεμιστών του Μεσαίωνα περιβάλλονται γενικότερα από μια ιδιαίτερη αίγλη/ αέρα θρύλου και μυστηρίου: Η φιγούρα του ιερωμένου πολεμιστή ασκεί μια ιδιαίτερη γοητεία, καθώς συνδυάζει, στο μυαλό πολλών, την επιδεξιότητα στις τέχνες του πολέμου με την ασκητική, λιτή ζωή και την ακλόνητη πίστη στον Θεό, απέναντι στους εχθρούς της πίστης.
Βεβαίως, εάν διαβάσει κανείς την πραγματική ιστορία πολλών ιπποτικών ταγμάτων του Μεσαίωνα (επικεντρώνοντας ιδιαίτερα στην εποχή των Σταυροφοριών) , όπως των Ναϊτών, των Ιωαννιτών, των Τευτόνων Ιπποτών κλπ, θα διαπιστώσει ότι τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς τόσο...αγνά, καθώς τα κατά τα άλλα τάγματα των «ιερών πολεμιστών» πολύ συχνά ήταν πανίσχυροι οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά οργανισμοί, που συχνά αποτελούσαν το «μακρύ χέρι» της δυτικής Εκκλησίας, κάνοντας για λογαριασμό (και με τις ευλογίες της) δουλειές που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «βρώμικες».

Το διασημότερο τάγμα είναι αναμφίβολα αυτό των «Πτωχών συστρατιωτών του Χριστού και του Ναού του Σολομώντα», ευρύτερα γνωστών ως «Ναϊτών Ιπποτών» (Knights Templar) οι οποίοι, χωρίς υπερβολή, στα 200 χρόνια της ύπαρξής τους έφτασαν στο σημείο να ελέγχουν την οικονομική ζωή της δυτικής Ευρώπης, θέτοντας, σύμφωνα με κάποιους, τις βάσεις του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος (κάτι που οδήγησε τελικά και στην καταστροφή τους, καθώς είχαν γίνει πολύ ισχυροί, με αποτέλεσμα να θεωρούνται απειλή από το Βατικανό και πολλές ευρωπαϊκές μοναρχίες). Επίσης, οι Ναΐτες συνδέονται συχνά με θεωρίες συνωμοσίας, αποκρυφιστικού/ μυστικιστικού περιεχομένου κ.α. (περί του Αγίου Δισκοποτήρου, για παράδειγμα).

Σε κάθε περίπτωση, τα τάγματα μοναχών-πολεμιστών αποτελούν κυρίως καθολική παράδοση, καθώς στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία (Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος) τα πράγματα ήταν διαφορετικά όσον αφορά στη δύναμη, την επιρροή και τον τρόπο λειτουργίας της Εκκλησίας: Το Πατριαρχείο ήταν αναμφίβολα πανίσχυρος θεσμός, και έπαιζε σημαντικό ρόλο στο «παιχνίδι της εξουσίας», αλλά δεν είχε επί αυτοκρατόρων και βασιλέων την εξουσία του Βατικανού, που κυριολεκτικά ανεβοκατέβαζε βασιλιάδες. Ως εκ τούτου, η Ορθόδοξη Εκκλησία κατά τη βυζαντινή περίοδο δεν έφτασε στις ακρότητες των Δυτικών, με γενικευμένες Ιερές Εξετάσεις, κυνήγια μαγισσών κτλ – και η παράδοση των μοναστικών/ ιπποτικών ταγμάτων δεν ήταν κάτι που «έπιασε» στην επικράτεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η βυζαντινή πολεμική παράδοση/ στρατιωτική ιστορία στηρίζεται σε άλλες φιγούρες, από τους ηρωικούς Ακρίτες (τους συνεχιστές των Ρωμαίων «Limitanei»), που άφησαν το σημάδι τους στον θρύλο (γνωστές οι φιγούρες του Διγενή Ακρίτα, του Ανδρόνικου, του Αρμούρη και άλλων), μέχρι τους κατάφρακτους ιππείς (τη σιδηρά γροθιά του βυζαντινού στρατού) πολεμιστές αυτοκράτορες όπως ο Νικηφόρος Φωκάς (ο «Ωχρός Θάνατος» για τους Σαρακηνούς/ Άραβες), ο Βασίλειος Β' ο Βουλγαροκτόνος, οι Κομνηνοί κ.α.

«Ω του των Μελαγχλαίνων τούδε φουσάτου!»

Ωστόσο, οι πολεμιστές καλόγεροι ίσως να μην αποτελούσαν εντελώς άγνωστο φαινόμενο και στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Τα στοιχεία είναι ελάχιστα- αλλά στο «Έλληνες στρατιώται εν τη Δύσει και αναγέννησις της ελληνικής τακτικής» του Κωνσταντίνου Σάθα (1885), ο συγγραφέας επικαλείται κείμενο του Ευσταθίου Θεσσαλονίκης (Βυζαντινού λογίου και κληρικού, αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης το 1178), στο οποίο γίνεται αναφορά σε έφιππους μοναχούς πολεμιστές- «στρατοκαλόγερους», όπως γράφει σχετικά.

Οι εν λόγω «Μαυροφόροι» πολεμιστές παρουσιάζονται ως ιδιαίτερα πολεμοχαρείς και ικανοί στην ιππική τέχνη, και μάλιστα παρομοιάζονται με «Κενταύρους». «Ω του των Μελαγχλαίνων τούδε φουσάτου!» γράφει χαρακτηριστικά ο Ευστάθιος, ξεχωρίζοντας τους μαυροφορεμένους «ιππείς μοναχούς» («αλλ' ω των ιππικωτάτων μοναχών, των ου παραπολύ Κενταύρων...» ) και λέγοντας ότι έχουν διδαχθεί από πολύ μικροί την ιππική τέχνη και συνηθίζουν να χρησιμοποιούν καθαρόαιμα άλογα, καθώς είναι γρήγορα και ανθεκτικά για να «μετακινούνται γρήγορα όπου χρειάζεται να αποφεύγουν ή να καταδιώκουν τον εχθρό».

Όσον αφορά στον οπλισμό τους, η περιγραφή θυμίζει το βυζαντινό βαρύ ιππικό, καθώς αναφέρεται ότι οι ιδιαίτερα χεροδύναμοι μεταξύ αυτών χρησιμοποιούσαν χρησιμοποιούσαν «κορύνες» (ρόπαλα), και όταν συνέτριβαν τον εχθρό «καυχώνταν ότι είναι γενναίοι και δυνατοί». Επίσης, πολλοί εξ αυτών έφεραν- γράφει ο Ευστάθιος- τόξα, και όταν πετύχαιναν τον εχθρό με τα βέλη τους «ανακαγχάζουσι» (κάγχαζαν). Σε αυτό το σημείο να σημειωθεί ότι οι εμβληματικοί Κατάφρακτοι βυζαντινοί ιππείς χρησιμοποιούσαν, μεταξύ άλλων, ως όπλο το «απελατίκι», ένα είδος βυζαντινού ροπάλου/ κεφαλοθραύστη- ενώ στον οπλισμό τους συμπεριλαμβάνονταν και τα τόξα, καθώς οι Βυζαντινοί (εν αντιθέσει με τους δυτικούς στρατούς της περιόδου) είχαν διατηρήσει την ανατολική παράδοση των ιπποτοξοτών, ενσωματώνοντάς τους και στις μονάδες βαρέος ιππικού, που κατά τα άλλα παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν ως δύναμη κρούσης- μια «σιδηρά γροθιά» - με αλλεπάλληλες εφόδους με λόγχες, προκειμένου να διασπαστεί η παράταξη του εχθρικού στρατού.
Όπως συμπληρώνει ο Σάθας, οι εν λόγω «στρατοκαλόγηροι» χρησιμοποιούνταν ως φρουροί των πατριαρχών. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχουν κάποιες αναφορές για ένα τμήμα καλόγερων μεταξύ των υπερασπιστών της Πόλης κατά την Άλωση του 1453.
Ωστόσο, πέραν των «στρατοκαλόγερων» του Ευσταθίου, για τους οποίους πέραν της εν λόγω αναφοράς, δεν υπάρχουν άλλα γνωστά στοιχεία, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ο ρόλος των μοναχών όσον αφορά στην άμυνα του Βυζαντίου, ειδικά κατά τα τελευταία του χρόνια, ήταν μάλλον βλαβερός παρά ωφέλιμος: Όπως έχει αναφέρει χαρακτηριστικά η βυζαντινολόγος Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, την εποχή της Άλωσης υπήρχε έξαρση του μοναχισμού. «Σε όλη τη διαμάχη των ανθενωτικών οι καλόγεροι στα μοναστήρια της Πόλης και του Αθω ήταν πρώτοι. Είναι πολλοί και δεν πολεμούν. Αντίθετα με τους δυτικούς μοναχούς που μπορούν να φέρουν όπλα, οι ορθόδοξοι δεν μπορούν..».

Πηγές
«Έλληνες στρατιώται εν τη Δύσει και αναγέννησις της ελληνικής τακτικής»
http://www.militaryhistory.gr/
*************************************************************************

Ρωμανία

Η Ρωμανία υπήρξε η μακροβιότερη Αυτοκρατορία του Δυτικού Ημισφαιρίου...!!!
Για πολλούς αιώνες υπήρξε η Υπερδύναμη της Χριστιανοσύνης και γεωγραφικά της Ευρώπης και της Μεσογείου...!!!
Προέρχεται μεν από την αρχαία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με τα εξής χαρακτηριστικά...:
1) Η Ρωμανία είναι το πρώτο ισχυρό κράτος που έχει χριστιανικό χαρακτήρα...ενώ το προηγούμενο κράτος της Παλαιάς Ρωμης ήταν παγανιστικό...!!!
2) Η Ρωμανία είναι η άμεση γλωσσική και πολιτιστική συνέχεια του Ελληνιστικού Κόσμου και άντεξε στον χρόνο γιατί οι λαοί που το αποτελούσαν ήταν είτε ελληνογενείς είτε εξελληνισμένοι σε μεγάλα ποσοστά...!!!
3) Η Ρωμανία διατήρησε και αναπαρήγαγε τον ελληνιστικό και ελληνικό πολιτισμό καθώς και τις θετικές επιστήμες ενώ υπήρξε το μόνο κράτος με πανεπιστήμιο (πρότυπο των μεσαιωνικών)...!!!
4) Το νόμισμα του ήταν για 700 χρόνια το διεθνές μέσο συναλλαγών...!!!
5) Αντιστάθηκε και διέσωσε την Ευρώπη από τον περσικό και ισλαμικό/αραβικό κίνδυνο αλλά και τον Χριστιανικό Λόγο από τις απολυταρχικές τάσεις του Πάπα αλλα και τον Ελληνισμό από την Φραγκοκρατία της περιόδου 1204 - 1453...!!!

Ρωμανία: Ο Ελληνορθόδοξος Κόσμος

 

*********************************************************************

 

Πρίγκιψ Αλέξανδρος Υψηλάντης: Ο Πόντιος πολιτικός αρχηγός της Επαναστάσεως του 1821

 Πρίγκιψ Αλέξανδρος Υψηλάντης: Ο Πόντιος πολιτικός αρχηγός της Επαναστάσεως του 1821

του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, Ποντιακής καταγωγής πρίγκιπας, γιος και εγγονός ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας, στρατηγός του τσαρικού στρατού, αρχηγός της Φιλικής Εταιρίας και πολιτικός αρχηγός της Επαναστάσεως του 1821, υπήρξε από τις πιο τραγικές και συνάμα ιερές μορφές του αγώνα.

Εγκατέλειψε μια σπουδαία καριέρα και ζωή που θα ζήλευαν πολλοί, διέθεσε την προσωπική και οικογενειακή του περιουσία, για ένα όνειρο! Τη δημιουργία ελεύθερου ελληνικού κράτους. Αφού άναψε τη φωτιά στις παραδουνάβιες χώρες συνελήφθη, κλείστηκε στις φυλακές και θυσιάστηκε... Όμως η θυσία του και όσων τον ακολούθησαν δεν πήγε χαμένη. Στο νότο, από τις φλόγες της φωτιάς ξεπήδησε ολοζώντανο το όνειρο του Πρίγκιπα!

Ο Υψηλάντης γεννήθηκε την 1-12-1782 στην Κωνσταντινούπολη. Η ρίζα των Υψηλαντών βρίσκεται στην Τραπεζούντα του Πόντου και την αυτοκρατορική οικογένεια των Κομνηνών. Μετά την άλωση της Πόλης και της Τραπεζούντος , οι Κομνηνοί πρόσθεσαν στο επίθετό τους και το Υψηλάντης. Πρωτότοκος γιος του Κωνσταντίνου Υψηλάντη, ανατράφηκε μέσα σε περιβάλλον που διαπνεόταν από έντονο πατριωτισμό. Κατατάχτηκε στο σώμα των εφίππων σωματοφυλάκων του Τσάρου και διακρίθηκε στους πολέμους κατά του Ναπολέοντα ενώ στη μάχη της Δρέσδης το 1813, όταν πολεμούσε ως συνταγματάρχης σε ηλικία μόλις 21 έτους, έχασε το δεξί του χέρι.

Σε ηλικία 25 ετών, ο Εμμανουήλ Ξάνθος του πρόσφερε τον Μάρτιο του 1820 την αρχηγία της Φιλικής εταιρίας, μετά την άρνηση του κόμη Ιωάννη Καποδίστρια και τον ονομάζει «Επίτροπο» , που κατά την βυζαντινή εθιμοτυπία σήμαινε αντιβασιλέας, νόμιμος διάδοχος του θρόνου της Αυτοκρατορίας της Ρωμανίας, και πολιτικός αρχηγός της Επαναστάσεως.

Στις 12 Απριλίου 1820 υπογράφεται πρακτικό με το οποίο τα μέλη της Φιλικής Εταιρίας αναγνωρίζουν τον Αλέξανδρο Υψηλάντη ως “ Γενικόν Έφορον της Ελληνικής Εταιρίας, ίνα εφορεύη και επιστατή εν πάσι όσα κρίνονται αναγκαία και ωφέλιμα”, ο οποίος εκδίδει αμέσως την προκήρυξη ανεξαρτησίας: «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος”. Παραιτείται από τον τσαρικό Στρατό, περνάει τον ποταμό Προύθο στις 22-2-1821 και υψώνει τη σημαία της Επαναστάσεως στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας όπου οι τοπικοί άρχοντες ήταν Έλληνες Φαναριώτες.

Στις 26-2-1821 στο ναό των Τριών Ιεραρχών τελείται δοξολογία και ο Μητροπολίτης Βενιαμίν ευλογεί σημαία με έμβλημα τον Σταυρό, και κατά το βυζαντινό τυπικό, παραδίδει το ξίφος στον Υψηλάντη. Κατόπιν διενεργείται έρανος για τη συλλογή ενός εκατομμυρίου γροσίων και υπογράφεται σε διώροφο κτίριο στο Κισινάου της Μολδαβίας (πέρασε στην ιδιοκτησία του ελληνικού δημοσίου πριν από τρία χρόνια) η Διακήρυξη προς το Έθνος και η πρόσκληση εθελοντών.

Απ’ όλη την Ευρώπη καταφθάνουν στη Μολδαβία και συγκροτείται αμέσως ο Ιερός Λόχος, αποτελούμενος από 500 σπουδαστές. Η ορκωμοσία των ιερολοχιτών έγινε με τις φράσεις: “Ορκίζομαι να χύσω και αυτήν την υστέραν ρανίδα του αίματός μου υπέρ της θρησκείας και της πατρίδος μου. Να φονεύσω και αυτόν τον ίδιον τον αδελφόν αν τον εύρω προδότην της πατρίδος… Να μην παραιτήσω τα όπλα προτού να ίδω ελευθέραν την πατρίδα μου και εξολοθρευμένους τους εχθρούς της…”.

Μετά την ορκωμοσία οι νεοσύλλεκτοι τραγουδώντας το παρακάτω άσμα μετέβησαν στο αρχηγείο του Υψηλάντη: “Φίλοι μου συμπατριώται, Δούλοι νάμεθα ως πότε, Των Αχρείων Μουσουλμάνων, Της Ελλάδος των Τυράννων;”

Στις 4 Μαρτίου οι Έλληνες ναυτικοί εξοπλίζουν 15 πλοία και στις 17 Μαρτίου ο Υψηλάντης υψώνει τη σημαία στο Βουκουρέστι, αντιμετωπίζοντας το στρατό τριών πασάδων στο Γαλάτσι, το Δραγατσάνι, τη Σλατίνα, το Σκουλένι και το Σέκο.

Ο Ιερός λόχος του Υψηλάντη καταστράφηκε στη μάχη του Δραγατσανίου στις 7-6-1821 και οι στρατιώτες άρχισαν να λιποτακτούν. Οργισμένος ο Υψηλάντης εξέδωσε προκήρυξη στην οποία χαρακτήριζε τους λιποτάκτες άνανδρους. “ Τρέξατε εις τους Τούρκους, τους μόνους άξιους φίλους των φρονημάτων σας. Άνανδροι αγέλαι λαών”. Ο ίδιος (με τα δύο αδέλφια του) υποχώρησε προς τα αυστριακά σύνορα και οι αυστριακοί για να τον παγιδεύσουν, τον εφοδίασαν με πλαστό διαβατήριο για να φύγει με το ψευδώνυμο Παλαιογενείδης. Λίγο μετά όμως τον συνέλαβαν, τον έκλεισαν στα ανθυγιεινά κελιά του μεσαιωνικού φρουρίου του Μουγκάτς στο οποίο υπέστη τα πάνδεινα, αφού ήταν γνωστή η σκληρή «μετερνιχική» πολιτική απέναντι σε επαναστάτες.

Μόλις αποφυλακίστηκε με παρέμβαση του Τσάρου και με βαριά κλονισμένη την υγεία στις 24-11- 1827, πέθανε εγκαταλελειμμένος στην Βιέννη στις 19-1-1828, σε ηλικία μόλις 36 ετών, χωρίς να προλάβει να δει την ολοκλήρωση του Σχεδίου του και να βαδίσει στα ελεύθερα ελληνικά χώματα...

Πριν πεθάνει έμαθε ότι ο Καποδίστριας αναλαμβάνει κυβερνήτης της ελεύθερης πλέον Ελλάδος και είπε χαρούμενος “Δόξα σοι ο Θεός”. Έπειτα άρχισε να απαγγέλει με τα μάτια ψηλά στον ουρανό, το “Πάτερ ημών”. Δεν επρόφθασε να το τελειώσει, έγειρε το κεφάλι του και πέθανε ήσυχος και ευτυχισμένος, που έμαθε ότι η πατρίς είναι ελεύθερη μετά απο 400 έτη σκληρό τουρκικό ζυγό…

Η κηδεία του έγινε στην Βιέννη. Στην τελευταία του κατοικία τον συνόδευσαν όλοι οι Έλληνες που διέμεναν στην αυστριακή πρωτεύουσα. Στο φέρετρό του ο νεκρός πρίγκιψ έφερε την στολή του ιερολοχίτη και το ξίφος με το οποίο ορκίσθηκε στην εκκλησία των Τριών Ιεραρχών στο Ιάσιο από τον μητροπολίτη Βενιαμίν για να ελευθερώσει την πατρίδα από τον δυνάστη.

Από τότε, τα οστά και η βαλσαμωμένη καρδιά του Πόντιου ηγέτη, ουδείς γνωρίζει μετά βεβαιότητας πού βρίσκονται. Πόντιοι μέλη Συλλόγων, λένε ότι βρήκαν τον τάφο του στην Βιέννη αλλά δεν γνωρίζουν που βρίσκονται τα οστά. Το βέβαιον είναι ότι μεταφέρθηκαν στο Ιάσιο και η Ρουμανική κυβέρνηση τα έστειλε στην Ελλάδα πριν από αρκετά χρόνια αεροπορικώς και παρέμειναν στα αζήτητα – αν είναι δυνατόν!!! - επί δύο χρόνια στο τελωνείο του Αεροδρομίου Ελληνικού μέσα σε μικρό ξύλινο κιβώτιο με χάλκινη επένδυση.

Τα εκτελώνισε ο Αθηναίος δικηγόρος Κ. Πλεύρης και τα παρέδωσε στη Μητρόπολη. Λέγεται, χωρίς να είναι εξακριβωμένο, ότι τα οστά του Υψηλάντη είναι θαμμένα στο προαύλιο του Ναού Παμμεγίστων Ταξιαρχών στο Πεδίον Άρεως, σε κενοτάφιο με επικλινές άγαλμα μισοκατεστρεμένο από Βανδάλους... Όλα αυτά πάντως, ουδένα τιμούν και πολύ περισσότερο το Ελληνικό Κράτος.

Από τη Διακήρυξη του Υψηλάντη

«Η ώρα ήλθεν, ω Άνδρες Έλληνες! Πρό πολλού οι λαοί της Ευρώπης, πολεμούντες υπέρ των ιδίων Δικαιωμάτων και ελευθερίας αυτών, μας επροσκάλουν εις μίμησιν, αυτοί, καίτοι οπωσούν ελεύθεροι, επροσπάθησαν όλαις δυνάμεσι να αυξήσωσι την ελευθερίαν, και δι’ αυτής πάσαν αυτών την Ευδαιμονίαν. Οι αδελφοί μας και φίλοι είναι πανταχού έτοιμοι, οι Σέρβοι, οι Σουλιώται, και όλη η Ηπειρος, οπλοφορούντες μας περιμένωσιν• ας ενωθώμεν λοιπόν με Ενθουσιασμόν! η Πατρίς μάς προσκαλεί!...».

******** **************************************************

 

Ρωμανία

ΕΜΒΛΗΜΑΤΑ ΡΩΜΑΝΙΑΣ, "o Σταυρός του Αγίου Γεωργίου’’. Κατά την αρχική ερυθρόλευκη εκδοχή του, αποτελούσε την πολεμική σημαία της Αυτοκρατορίας (4ος - 6ος αι.). Από την εποχή του Βασιλέως Ηρακλείου (610) και μέχρι τα μέσα του 11ου αι., γίνεται η επίσημη Σημαία της Ρωμανίας αλλά ερυθρόχρυση (τα χρώματα του Εξαρχάτου της Αφρικής που υποστήριξε την ανάρρηση του Ηρακλείου στον Θρόνο)

Ρωμανία: Ο Ελληνορθόδοξος Κόσμος

 

Στάλινγκραντ: Η αρχή του τέλους του ναζισμού

 

Στο Στάλινγκραντ έγινε η τελευταία μεγάλη επίθεση των ναζιστών Γερμανών στο Ανατολικό Μέτωπο. Η ήττα τους στην πόλη του Βόλγα αποτέλεσε την αρχή μιας μεγάλης σειράς συγκρούσεων που οδήγησαν τους Ρώσους στο Βερολίνο και το Γ' Ράιχ του Χίτλερ στην ήττα. Η μάχη του Στάλινγκραντ είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο ή την αιχμαλωσία πάνω από 250.000 Γερμανών στρατιωτών και κράτησε τις πλούσιες πετρελαιοπηγές του Καυκάσου μακριά από τα χέρια των ναζιστών.

Παρά την αποτυχία του γερμανικού στρατού να καταλάβει τη Μόσχα και Λένινγκραντ με το μπλίτσκριγκ (αστραπιαίο πόλεμο) το φθινόπωρο του 1941, ο Χίτλερ ήταν αποφασισμένος να κατακτήσει τη Ρωσία ώστε να καταστρέψει τον κομμουνισμό και να αποχτήσει πρόσβαση σε πλουτοπαραγωγικές πήγες για το Γ' Ράιχ. Με τον στρατό του καθηλωμένο έξω από τις πόλεις του βορρά, ο Χίτλερ διέταξε επίθεση εναντίον του Στάλινγκραντ για να καταλάβει τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις της πόλης και να αποκόψει την επικοινωνία μεταξύ των ποταμών Βόλγα και Ντον. Παραλλήλως προς την επίθεση εναντίον του Στάλινγκραντ, οι γερμανικές στρατιές θα εισέβαλαν στον Καύκασο για να καταλάβουν τις πηγές πετρελαίου που θα τροφοδοτούσαν τις μελλοντικές νάζιστικές προσπάθειες.

Την άνοιξη του 1942 η 1η Γερμανική Στρατιά προήλασε στον Καύκασο, ενώ η 2η βάδισε προς το Στάλινγκραντ. Αρχικά είχαν επιτυχίες και οι δυο, άλλα ο γερμανικός στρατός, αποδεκατισμένος από τις μάχες του προηγουμένου χρόνου ήταν πολύ αδύναμος για να αντέξει σε δύο επιθέσεις ταυτοχρόνως. Ίσως οι Γερμανοί να είχαν καταλάβει εύκολα την πόλη, αν ο Χίτλερ δεν συνέχιζε να στέλνει μονάδες στο Καύκασο. Όταν επικέντρωσε τις επιθέσεις του κατά του Στάλινγκραντ οι Σοβιετικοί είχαν πια ενισχύσει την άμυνά τους. Ο Στάλιν διέταξε τους υπερασπιστές της πόλης που έφερε το όνομά του “να μην κάνουν ούτε βήμα πίσω”. Ο Χίτλερ δε΄χτηκε την πρόκληση και έστειλε πρόσθετες δυνάμεις εναντίον του Στάλινγκραντ.

Στις 23 Αυγούστου 1943 περισσότερα από 1000 γερμανικά αεροπλάνα άρχισαν να ρίχνουν εμπρηστικές και εκρηκτικές βόμβες. Πάνω από 40.000 από τους 600.000 κατοίκους του Στάλινγκραντ σκοτώθηκαν στη διάρκεια αυτής της φοβερής επίθεσης. Οι επιζήσαντες πήραν τα όπλα και ενίσχυσαν τους στρατιώτες στην άμυνα της πόλης. Την επόμενη μέρα η 6η Γερμανική Στρατιά υπό τον στρατηγό Φρίντριχ Πάουλους ,έφθασε στις παρυφές του Στάλινγκραντ και θεώρησε ότι είχε νικήσει καθώς το βρήκε ερειπωμένο κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Έκανε όμως λάθος. Στρατιώτες και πολίτες βγήκαν από τα ερείπια και πολέμησαν με μικρά όπλα, ακόμη και σώμα με σώμα, υπερασπιζόμενοι κάθε τετραγωνικά μέτρο της κατεστραμμένης πόλης.

Στη μάχη πήραν μέρος μονάδες της 62ης Σοβιετικής Στρατιάς. Οι συγκρούσεις στον λόφο Μαμάγεφ κοντά στην πόλη είχαν ως αποτέλεσμα να αλλάξει χέρια ο λόφος οκτώ φορές καθώς το μέτωπο της μάχης προχωρούσε και υποχωρούσε διαδοχικά. Κοντά στο κέντρο της πόλης, ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός του Στάλινγκραντ άλλαξε χέρια δεκαπέντε φορές μετά από σκληρές συγκρούσεις του πεζικού. Το πυροβολικό και η αεροπορία των Γερμανών συνέχισε το σφυροκόπημα, αλλά οι Ρώσοι βρίσκονταν σε τόσο στενή επαφή με τους αντιπάλους τους ώστε οι περισσότερες βόμβες έσκαζαν χωρίς θύματα πίσω από τις γραμμές τους.
Στις 22 Σεπτεμβρίου οι Γερμανοί κατέλαβαν το κέντρο του Στάλινγκραντ, αλλά οι πολιορκημένοι Ρώσοι στρατιώτες και πολίτες αρνήθηκαν να παραδοθούν. Έτσι έδωσαν χρόνο στον Σοβιετικό στρατάρχη Γκεόργκι Ζούκοφ να ενισχύσει τα πλευρά της πόλης με πρόσθετο στρατό, άρματα και μονάδες πυροβολικού. Στις 19 Νοεμβρίου οι Ρώσοι άρχισαν αντεπίθεση εναντίον της βόρειας και της νότιας πτέρυγας τιον Γερμανών.

Οι δυο αυτές επιθέσεις επικεντρώθηκαν σε γραμμές που κρατούσαν ρουμανικές, ιταλικές και ουγγρικές δυνάμεις, οι οποίες είχαν συμμαχήσει με τους Γερμανούς, και όχι τα καλύτερα εκπαιδευμένα και πειθαρχημένα ναζιστικά στρατεύματα. Στις 23 Νοεμβρίου τα δυο άκρα της λαβίδας ενώθηκαν δυτικά του Στάλινγκραντ παγιδεύοντας πάνω από 30.000 Γερμανούς στρατιώτες σε έναν θύλακα μήκους 50 και πλάτους 30 χιλιομέτρων.

Ο στρατηγός Πάουλους ζήτησε από τον Χίτλερ την άδεια να υποχωρήσει πριν περικυκλωθεί, αλλά διατάχθηκε να συνεχίσει τη μάχη. Ο στρατάρχης Χέρμαν Γκέρινγκ υποσχέθηκε στον Χίτλερ ότι θα εφοδίαζε καθημερινά τον πολιορκημένο Πάουλους με 500 τόνους τροφίμων και πολεμοφοδίων Όμως η Λουφτβάφε του Γκέρινγκ δεν κατάφερε να δίνει ούτε 150 τόνους την ημέρα, αφού οι Ρώσοι κατέστρεψαν περισσότερα από 500 μεταγωγικά αεροσκάφη στη διάρκεια της επιχείρησης ανεφοδιασμού. Μια βοηθητική φάλαγγα υπό τον στρατηγό 'Εριχ φον Μάνσταιν, έναν από τους καλύτερους αξιωματικούς του Χίτλερ, προσπάθησε να φθάσει τον πολιορκημένο στρατό, αλλά απέτυχε.

Οι Ρώσοι συνέχισαν να πιέζουν τη γερμανική περιφέρεια. Τα Χριστούγεννα οι Γερμανοί διέθεταν ελάχιστα πυρομαχικά, είχαν σχεδόν μείνει χωρίς τρόφιμα και πάγωναν από το χειμωνιάτικο κρύο. Στις 8 Ιανουαρίου οι Ρώσοι κατέλαβαν το τελευταίο αεροδρόμιο εντός των γερμανικών γραμμών και ζήτησαν την παράδοση ολόκληρου του αντίπαλου στρατού. Ο Χίτλερ τηλεγράφησε στον Πάουλους: «Απαγορεύεται η παράδοση. Η 6η Στρατιά θα κρατήσει τις θέσεις της μέχρι τον τελευταίο στρατιώτη και την τελευταία σφαίρα...» Προήγαγε επίσης τον Πάουλους σε στρατάρχη και του υπενθύμισε ότι κανένας Γερμανός με αυτό τον βαθμό δεν είχε ποτέ παραδοθεί στο πεδίο της μάχης.

Οι Γερμανοί δεν κράτησαν μέχρι τον τελευταίο στρατιώτη ή την τελευταία σφαίρα. Στις 31 Ιανουαρίου ο αριθμός τους είχε μειωθεί σε 90.000 άνδρες, πολλοί από τους οποίους ήταν τραυματίες. Όλοι ήταν πεινασμένοι και υπέφεραν από το κρύο. Οι μονάδες τους άρχισαν να παραδίδονται και η αντίσταση σταμάτησε μέσα σε δύο ημέρες. Ο στρατάρχης Πάουλους παραδόθηκε μαζί με 23 στρατηγούς, 90.000 στρατιώτες, 60.000 οχήματα, 1.500 άρματα και 6.000 κα νόνια.

Από τους 90.000 στρατιώτες που παραδόθηκαν στο Στάλινγκραντ μόνο 5.000 περίπου επέζησαν από τις κακουχίες στα σοβιετικά στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου. Όσοι δεν υπέκυπταν από την εξοντωτική εργασία, πέθαιναν από πείνα και ασθένειες. Ο Πάουλους δεν υπέστη κακομεταχείριση, αλλά έ μεινε σε κατ' οίκον περιορισμό στη Μόσχα επί έντεκα χρόνια. Το 1953 αφέθηκε ελεύθερος για να επιστρέψει στη Δρέσδη της Ανατολικής Γερμανίας, όπου πέθανε το 1957.

Η πολιορκία του Στάλινγκραντ έδωσε αρκετό χρόνο στην πρώτη ομάδα γερμανικών στρατιών να υποχωρήσει από τον Καύκασο. Ωστόσο, η απώλεια της δεύτερης ομάδας στα ερείπια της πόλης και το βαρύ τίμημα που πλήρωσε η πρώτη ομάδα πριν από την υποχώρηση της εξασθένισαν τον γερμανικό στρατό στο Ανατολικό Μετιοπο μέχρι σημείου ώστε να μη μπορέσει πλέον να αναλάβει μεγάλες επιθέσεις. Χρειάστηκαν δύο χρόνια ακόμη μέχρι να καταφέρει ο Ερυθρός Στρατός να καταλάβει το Βερολίνο, αλλά το Στάλινγκραντ άνοιξε τον δρόμο σε μελλοντικές νίκες που οδήγησαν στο καταφύγιο του Χίτλερ και στην ήττα της ναζιστικής Γερμανίας.

Η νίκη στο Στάλινγκραντ δεν ήρθε εύκολα και χωρίς κόστος για τους Ρώσους. Σχεδόν μισό εκατομμύριο στρατιώτες και πολίτες πέθαναν στην άμυνα της πόλης. Όλα σχεδόν τα σπίτια, τα εργοστάσια και πολλά άλλα κτίρια κατα στράφηκαν. Οι Ρώσοι όμως είχαν νικήσει και αυτή η επιτυχία συνένωσε τον ρωσικό λαό, δίνοντας του την αυτοπεποίθηση και τη δύναμη που τον οδήγησαν στο Βερολίνο.
Το Στάλινγκραντ απέδειξε στους Ρώσους και στους συμμάχους τους ότι μπορούσαν όχι μόνο να σταματήσουν, αλλά και να νικήσουν τον γερμανικό στρατό. Η μάχη αυτή ήταν η κρισιμότερη καμπή του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Νίκη των Γερμανών στο Στάλινγκραντ θα οδηγούσε σε νίκη στον Καύκασο. Με τα πετρέλαια και τον πλούτο εκείνης της περιοχής, ο γερμανικός στρατός θα ήταν ικανός να στρέψει το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεων του στο Δυτικό Μετωπο. Αν οι γερμανικές στρατιές της ανατολής είχαν διασωθεί για να αντιμετωπίσουν τους Βρετανούς, τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους στη δύση, ο πόλεμος δεν θα είχε τελειώσει τόσο γρήγορα,

Ίσως ακόμη και η τελική νίκη των Συμμάχων να μην είχε πραγματοποιηθεί.

Μολονότι το Στάλινγκραντ ήταν η πιο αποφασιστική καμπή του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και η ανδρεία των υπερασπιστών του δεν αμφισβητήθηκε ποτέ ο σοβιετικός κομουνισμός, στο όνομα του οποίου έγινε η μάχη, δεν κατάφερε να επιζήσει. Ούτε το Στάλινγκραντ επέζησε για να δει την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Στις εκκαθαρίσεις μετά τον θάνατο του Στάλιν η πόλη ονομάστηκε Βάλγκογκραντ. Όμως, οι γενναίοι υπερασπιστές του Στάλινγκραντ, που πολέμησαν για τον εαυτό τους και για την πόλη τους, αξίζουν την αναγνώριση οτι πήραν μέρος σε μια από τις πλέον αποφασιστικές και σημαντικές μάχες της Ιστορίας.

Από το βιβλίο του Μ.Λ.Λάνινγκ, "οι 100 μεγαλύτερες μάχες όλων των εποχών". Εκδόσεις ΕΝΑΛΙΟΣ

  ********************************************************************************

Η τζόστρα-κονταρομαχία

                 Η γκιόστρα ή τζούστρα ή τζύστρια ή τορνεμές ή τορνεμέντον ή ξυλοκονταρία ή κονταροκτύπημα ἠ ασίδηρος διαδορατισμός.

                   Η τζόστρα και ό τορνεμες

                Η τζόστρα ήταν μονομαχία δύο ανδρών ενώ αντιθέτως ο τορνεμές ( tournoi) περιελάμβανε πολλούς εναντίον πολλών.
                 Η κονταρομαχία ξεκίνησε σαν μια διαδικασία "μονομαχίας" μεταξύ δύο βαριά οπλισμένων ιππέων, που εμφανίστηκε στην μεσαίωνική ευρώπη περίπου στις αρχές του 12ου αιώνα (1100). Στην συνέχεια, μετατράπηκε σε ένα "εξειδικευμένο" άθλημα, αλλά και σαν ένας τρόπος "επίλυσης διαφορών" μεταξύ των ιπποτών του μεσαίωνα. Με το πέρασμα των χρόνων, η κονταρομαχία μεταμορφώθηκε σε μια δημοφιλή διαδικασία μεταξύ ιπποτών σε ολόκληρη την μεσαιωνική Ευρώπη, ενώ ήταν δημοφιλές αγώνισμα και στο Βυζάντιο, ιδιαίτερα ανάμεσα στους αριστοκρατικούς κύκλους.
              

                 Στο παρακάτω απόσπασμα με την γλαφυρή γραφή του Κώστα Κυριαζή, παρακολουθούμε έναν αγώνα τζόστρας που γίνεται στον ιππόδρομο της Πόλης, με την ευκαιρία του γάμου του Αλέξιου Κομνηνού με την Άννα τη Φράγκα (2 Μαρτίου 1180) . Στον αγώνα συμμετέχει ο Ανδρόνικος Κομνηνός, μετέπειτα αυτοκράτορας, ενώ από το θεωρείο παρακολουθούν ο αυτοκράτορας Μανουήλ Κομνηνός, η σύζυγός του Μαρία, και το νεόνυμφο ζευγάρι, ο Αλέξιος Κομνηνός και η Άννα η Φράγκα.

                 <<Χαμήλωσαν τα κοντάρια τους οι καβαλάριοι, χαιρέτησαν. Ανέμισαν τα μαντήλια που είχαν δεμένα πάνω τους. Μαντίλια δοσμένα από μεγαλοκυράδες, που είχαν δεχτεί να κονταροχτυπηθούν στ’ όνομά τους οι καβαλάριοι. Ένας μόνο δεν είχε μαντίλι στη λόγχη του, ο ψηλός, ο ανώνυμος(Ανδρόνικος Κομνηνός). (…)
                  Χτύπησαν πάλι οι σάλπιγγες, γύρισαν δεξιά οι καβαλάριοι που ήταν δεξιά, ζερβά οι άλλοι, και καλπάζοντας πήγαν στις δυο άκρες του πέλματος. Κάπως διαφορετική ήταν η ρωμαίικη τζόστρα από τη φράγκικη. Ξύλινο χώρισμα ανάμεσα στους δυο καβαλάριους δεν υπήρχε. Έτσι γινόταν ακόμα πιο δύσκολος ο αγώνας, γιατί τα άτια που κάλπαζαν ξέφρενα, λίγο να μην πρόσεχαν οι καβαλάριοι, μπορούσαν να συγκρουστούν.
                  (…) Τελευταίος έμεινε ο ανώνυμος. Κέντρισε το άλογό του, όταν χτύπησαν οι σάλπιγγες και χύθηκε με καλπασμό να βρει τον αντίπαλό του. Στεκόταν τόσο όμορφα πάνω στο άτι του και το κοντάρι του ήταν τόσο ακίνητο, σαν να ήταν καρφωμένο στου κορμί του, που άθελά του ο λαός ζητωκραύγασε. Το κασίδι του Φράγκου σημάδεψε την τελευταία στιγμή, όταν ζυγώσανε τα άτια, ο ανώνυμος, και το χτύπημά του ήταν τόσο τέλειο, που ο ιππότης έφυγε από τη σέλα του και γκρεμίστηκε με πάταγο σιδερικών πάνω στην άμμο του πέλματος. Κράτησε το άτι του ο ανώνυμος, έριξε μια ματιά στον αντίπαλό του, είδε ότι κουνιότανε, ότι προσπαθούσε να σηκωθεί, κι έπειτα με ελαφρύ τροχασμό έφθασε το κάθισμα, χαιρέτησε τον αυτοκράτορα, την Αυγούστα, τον Αλέξιο, και κράτησε αρκετή ώρα σε χαιρετισμό τη λόγχη του μπρος στην Αγνή (Άννα), που τον κοιτούσε συνεπαρμένη. Έπειτα γύρισε, κι ενώ ξεσπούσε ο λαός σε πανηγυρισμούς, ξαναπήρε τη θέση του για τους τελικούς…
               (…) Με κρατημένη την ανάσα παρακολουθούσαν λαός, αυτοκράτορας, αρχόντοι και μεγαλοκυράδες τις ετοιμασίες που κάναν οι δυο αντίπαλοι. Ο Φράγκος άλλαξε άλογο, καβάλησε ένα πιο βαρύ τώρα και πήρε ένα καινούριο κοντάρι. Ο ανώνυμος δεν άλλαξε άτι, μόνο έπιασε δυο-τρία κοντάρια, τα ζύγιασε, και κράτησε το τελευταίο.
               Στριγκές ακούστηκαν οι σάλπιγγες. Οι δυο καβαλάριοι κέντρισαν με τα σπιρούνια τους τα άλογά τους και το ποδοβολητό τους αντήχησε πάλι στον ιππόδρομο. Πιο βαρύ το άλογο του Φράγκου, δεν έμοιαζε να μπορεί να καλπάζει όσο του ανώνυμου. Τα στοιχήματα που δίνανε και παίρνανε ως εκείνη τη στιγμή, σταμάτησαν. Τα άτια πλησίαζαν, φθάσαν, πηγαίναν τόσο ίσια και τόσο απέναντι το ένα στο άλλο, που όλοι πίστευαν πως θα χτυπιόνταν μεταξύ τους. Την τελευταία στιγμή όμως, όταν πήχες χώριζαν τους δυο αντιπάλους, σα να λόξεψαν και τα δυο, σα να άφησαν χώρο αναμεταξύ τους. Το βρόντημα που κάναν τα κοντάρια που σπάζαν, έκανε το λαό να μπήξει μια φωνή. Σπάσαν τα κοντάρια, αλλά κανένας από τους καβαλάριους δεν έπεσε απ΄ το άλογό του. Ο Φράγκος μόνο, σα να κλονίστηκε λιγάκι. Γύρισαν πίσω, ο ανώνυμος διάλεξε ένα κοντάρι από κλαδί βελανιδιάς, το ίδιο και ο Φράγκος.

               ‘Ήχησαν πάλι οι σάλπιγγες. Ο ανώνυμος έσφιξε γερά το κοντάρι και κέντρισε το άλογο, που λες και τούτη τη φορά είχε φτερά και πέταξε, δεν κάλπασε. Πέρασε δυο μάκρητα την άσπρη γραμμή το άλογο του ανώνυμου και, όταν πια ζύγωσε τον Φράγκο, ο καβαλάρης του γύρισε το κοντάρι του έτσι που να βρει κατάστηθα τον αντίπαλό του. Το σημάδεμα του Ρωμαίου ήταν τόσο καλό, που βρήκε κατάστηθα τον Φράγκο, και ήταν τόσο γερό το κοντάρι, που τινάχτηκε με τόση δύναμη πίσω ο ιππότης, ώστε παράσυρε και το βαρύ του άλογο, που σωριάστηκε κι αυτό ανάσκελα, πλακώνοντάς τον.
Ο ανώνυμος τράβηξε τα ρέτενα, έμεινε ακίνητος εκεί που βρισκόταν και όλοι πίστεψαν ότι ήταν αυτός και το άτι του άψυχοι. Σήκωσε αργά το κοντάρι και κεντρίζοντας ανάλαφρα το άλογό του, το έκανε να τριποδίσει τόσο όμορφα, που ο λαός ξεφώνισε τον ενθουσιασμό του. Αργά αργά έφτασε μπροστά στο κάθισμα ο ανώνυμος, χαιρέτησε με το κοντάρι του πρώτα τον αυτοκράτορα Μανουήλ, που τον κοίταζε με κάποιο φθόνο που δεν μπορούσε να κατεβεί κι αυτός, να κονταροχτυπηθεί, πρώτα γιατί ήταν αυτοκράτορας και δεν πήγαινε εδώ στη Θελοφύλαχτη να χτυπηθεί μπρος στο λαό του, και δεύτερο γιατί η υγεία του δεν το επέτρεπε, ύστερα χαιρέτησε τον Αλέξιο, την Αυγούστα, και κατόπι στράφηκε στην Αγνή, την Άννα πια.
           Το άλογό του οδηγημένο από το χέρι του, ανεβοκατέβασε τρεις φορές το κεφάλι του μπροστά της.(…)
           Φώναξε πάλι το ενθουσιασμό του ο λαός για τον καβαλάριο, που τον φώναζαν Βένετο, από το χρώμα της σαγής του αλόγου, για την Αυγούστα Άννα που είχε τιμήσει.
           Καταλάγιασαν οι τιμές, ο Μανουήλ πρόσταξε να δοθούν τα έπαθλα στους νικητές και περίμενε με κάποια αγωνία- γιατί κάτι είχε αρχίσει να υπονοιάζεται- να βγάλει το κασίδι ό ανώνυμος, να δει ποιος ήταν. Και αγωνιούσε γιατί, αν ήταν πραγματικά ο Ανδρόνικος, θα τον έφερνε σε δύσκολη θέση, γιατί αυτή τη στιγμή ήταν το είδωλο του λαού κι ο πάντα ευκολοάλλαγος λαός μπορεί να θύμωνε, όταν μάθαινε ότι θα εξοριζότανε ξανά…>>

Κώστα Κυριαζή, Αγνή η Φράγκα – Οι τελευταίοι Κομνηνοί

             Τελικά ο Ανδρόνικος Κομνηνός, μια από τις πιο τυχοδιωκτικές μορφές στην ιστορία του Βυζαντίου, δεν θα αποκαλύψει το πρόσωπό του, γιατί έτσι έκρινε ότι τον βόλευε στα σχέδιά του, τη δεδομένη χρονική στιγμή…

http://vizantinaistorika.blogspot.gr/20…/…/blog-post_22.html