Του Burak Bekdil
Η πολιορκία του Κατάρ στέλνει μηνύματα σε διάφορα μήκη κύματος,
μερικά εκ των οποίων προς την Τουρκία. Δυστυχώς, ο Ερντογάν είναι
υπερβολικά τυφλωμένος ιδεολογικά, για να αντιληφθεί ότι η Τουρκία
στέκεται στη λάθος γωνία, στη λάθος στιγμή. Η Ντόχα μπορεί να μην είναι η
ίδια, αφότου οι Άραβες του Κόλπου βρουν μια διέξοδο από την κρίση.
Πολύ σημαντικοί Τούρκοι με σκούρα κοστούμια, είδαν την έναρξη της Αραβικής Άνοιξης ως μια χρυσή ευκαιρία για να πραγματοποιήσουν τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες τους. Στην Τυνησία, οι ισλαμιστές αδελφοί τους, το κόμμα Ennahdha, θα έρχονταν στην εξουσία και θα εξοστράκιζε τους «κοσμικούς απίστους». Ο επικεφαλής ιδεολόγος της Ennahdha, Rachid Gannouchi, ποτέ δεν έκρυψε το θαυμασμό του για τον κρυφό εξισλαμισμό του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μέσω λαϊκής ψηφοφορίας. Ο Ερντογάν τύγχανε υποδοχής rock star, τη μία μετά την άλλη, κατά τις επισκέψεις του στη Βηρυτό και την Αίγυπτο.
Στη Συρία, ο μη Σουνίτης [Nusayri] πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ αποτελεί την χειρότερη τοπική νέμεση του Ερντογάν. Η προσδοκία του Ερντογάν, όπως φαίνεται, ήταν ότι ο Άσαντ θα ανατραπεί και θα αντικατασταθεί από έναν συνασπισμό σουνιτών τζιχάντιστών. Τελικά, μια σουνιτική ζώνη στη Μέση Ανατολή θα διαμορφωνόταν, πλήρως υποταγμένη στην αναδυόμενη τουρκική αυτοκρατορία και στον αναδυόμενο χαλίφη της, τον Ερντογάν. Αυτός ήταν ο μεγάλος σχεδιασμός του Ερντογάν για την περιοχή. Το Κατάρ δεν ήταν απλώς το «λιπαντικό» της εύθραυστης οικονομίας της Τουρκίας, αλλά και ο βασικός ιδεολογικός συνεργάτης του Ερντογάν.
Η ιστορία όμως δεν εξελίσσεται σύμφωνα με το σενάριο αυτό. Η Χεζμπολάχ στον Λίβανο αποφάσισε ότι ο Ερντογάν ήταν απλώς «πολύ σουνίτης» για τα γούστα τους, παρά την επιθετική αντι-ισραηλινή ρητορική και ιδεολογία του. Στην Τυνησία, η Ennahdha, προς απογοήτευση του Ερντογάν, υπέγραψε έναν ιστορικό συμβιβασμό με το κοσμικό μπλοκ της χώρας, αντί να αγωνιστεί για να το εξοντώσει. Η Αδελφότητα στην Αίγυπτο έχασε, όχι μόνο την εξουσία, αλλά και τη νομιμότητα της, καθώς διεθνείς πιέσεις συσσωρεύθηκαν, αναγνωρίζοντας τους δεσμούς της με τη βία.
Στη Βαγδάτη η κυβέρνηση εξακολουθεί να είναι σιιτική και να ελέγχεται από την Τεχεράνη. Στη Συρία, ο Άσαντ παραμένει στην εξουσία, υποστηριζόμενος από το Ιράν και τη Ρωσία, και οι τζιχαντιστές σύντροφοι του Ερντογάν στερούνται σχεδόν κάθε στρατηγικής αξίας.
Ο Ερντογάν, που εξακολουθεί να πιστεύει σταθερά στην ιδεολογία ως εξωτερική πολιτική, δεν πλησιάζει περισσότερο την πραγματικότητα. Αμέσως αφότου οι χώρες του Περσικού Κόλπου και άλλες μουσουλμανικές χώρες επέβαλλαν κυρώσεις στο Κατάρ, ο Τούρκος πρόεδρος υπέγραψε δύο συμφωνίες με το εμιράτο του Κόλπου: ένα για να στείλει στρατεύματα σε μια κοινή τουρκοκαταριανή στρατιωτική βάση στο Κατάρ και το άλλο για να παράσχει τουρκική εκπαίδευση σε μονάδες χωροφυλακής του Κατάρ. Η Τουρκία, μαζί με το Ιράν, επίσης κινήθηκε γρήγορα για να στείλει τρόφιμα στο Κατάρ, σε μια προσπάθεια να αμβλυνθούν οι κυρώσεις.
Ο Ερντογάν δήλωσε ότι οι κυρώσεις ήταν λάθος. Ότι η Άγκυρα θα συνεχίσει να βελτιώνει τις ήδη καλές της σχέσεις με τη Ντόχα. Και ότι «ποτέ δεν θα εγκαταλείψουμε τους αδελφούς μας στο Κατάρ». Με την αυτοπεποίθηση του χαλίφη, διέταξε να επιλυθεί η κρίση, πριν από το τέλος του ιερού μουσουλμανικού μήνα του Ραμαζανίου (δηλαδή πριν από το τέλος Ιουνίου). Όσον αφορά τη σύνδεση του Κατάρ με την τρομοκρατία, ποια σύνδεση; Ο Ερντογάν λέει ότι δεν έχει δει ποτέ το Κατάρ να υποστηρίζει την τρομοκρατία. Η δήλωση αυτή θυμίζει την προηγούμενη δήλωσή του ότι «πήγα στο Σουδάν και δεν είδα καμία γενοκτονία εκεί», προς υποστήριξιν του «καλού φίλου» του Ομάρ Μπασίρ, ο οποίος είχε κατηγορηθεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονία.
Το cast του δράματος του Κόλπου αποκαλύπτει ιδεολογικές συγγένειες. Στο πλαίσιο της εκστρατείας τους κατά του Κατάρ, η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος, κατηγόρησαν 59 άτομα και 12 φιλανθρωπικές οργανώσεις για τρομοκρατικές συνδέσεις. Ένας από τους κατηγορούμενους είναι ο Yousef al-Qaradawi, Αιγύπτιος πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Μουσουλμάνων Λογίων. Ποιος είναι ο Qaradawi; Το 2004, ο Qaradawi είπε: «Δεν υπάρχει κανένας άλλος διάλογος μεταξύ μας [Εβραίοι και μουσουλμάνοι], εκτός από το σπαθί και το τουφέκι». Το 2005 εξέδωσε ένα fatwa, που επιτρέπει τη δολοφονία εβραϊκών εμβρύων. Και το 2013, όταν εκατομμύρια κοσμικοί Τούρκοι βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τις ισλαμιστικές πολιτικές του Ερντογάν, ο Qaradawi έσπευσε να βοηθήσει τον Ερντογάν, δηλώνοντας ότι οι «Τούρκοι διαδηλωτές ενεργούσαν ενάντια στο θέλημα του Αλλάχ».
Είναι λάθος και από τις δύο πλευρές. Η Ντόχα μπορεί να μην είναι η ίδια, αφότου οι Άραβες του Κόλπου βρουν διέξοδο από την κρίση. Ένα λιγότερο φιλικό προς την Τουρκία Κατάρ μπορεί να προκύψει. Οι δύο θεμελιώδεις ιδεολογικοί σύμμαχοι της Τουρκίας, η Μουσουλμανική Αδελφότητα και η Χαμάς, πιθανότατα θα περιορίζονται στις δικές τους γωνιές του αραβικού κόσμου, με την μη αραβική Τουρκία να παραμένει ο μόνος λεκτικός υποστηρικτής τους. Και το επικείμενο «χαστούκι» που αγνοεί η Άγκυρα, μπορεί να μην έλθει από την Ουάσιγκτον, αλλά από τους Μουσουλμάνους φίλους του Ερντογάν στον Κόλπο.
Λίγο πριν από την εκστρατεία εναντίον του Κατάρ, η αμυντική γραφειοκρατία της Τουρκίας αναρωτιόταν γιατί οι Σαουδάραβες ανέβαλλαν συνεχώς την τυπική υπογραφή μιας σύμβασης ύψους 2 δισ. δολαρίων για την πώληση τεσσάρων τουρκικών φρεγατών (σ.σ. κορβετών Milgem) στο βασίλειο, κάτι που θα αποτελούσε τη μεγαλύτερη εξαγωγή της αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας. Τώρα έχουν μια ιδέα γιατί. Η συμφωνία αυτή, εάν διαλυθεί, μπορεί να αποτελεί μόνο ένα ορεκτικό σε ένα πλούσιο μενού.
Ένα λιγότερο φιλικό προς την Τουρκία Κατάρ μπορεί να προκύψει.Από πολλές απόψεις, η πρόσφατη κρίση μεταξύ του Κατάρ και του Κόλπου και άλλων μουσουλμάνων «φίλων» σηματοδότησε, μεταξύ άλλων, το τελευταίο καρφί στο φέρετρο του «μεγάλου σχεδίου για τη Μέση Ανατολή» της Τουρκίας. Για άλλη μια φορά, οι ηγέτες της Τουρκίας παγιδεύτηκαν στην ιδεολογική ρηχότητά τους, στοιχηματίζοντας σε κουτσό άλογο.
Πολύ σημαντικοί Τούρκοι με σκούρα κοστούμια, είδαν την έναρξη της Αραβικής Άνοιξης ως μια χρυσή ευκαιρία για να πραγματοποιήσουν τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες τους. Στην Τυνησία, οι ισλαμιστές αδελφοί τους, το κόμμα Ennahdha, θα έρχονταν στην εξουσία και θα εξοστράκιζε τους «κοσμικούς απίστους». Ο επικεφαλής ιδεολόγος της Ennahdha, Rachid Gannouchi, ποτέ δεν έκρυψε το θαυμασμό του για τον κρυφό εξισλαμισμό του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μέσω λαϊκής ψηφοφορίας. Ο Ερντογάν τύγχανε υποδοχής rock star, τη μία μετά την άλλη, κατά τις επισκέψεις του στη Βηρυτό και την Αίγυπτο.
Ωστόσο, απέτυχε να αντιληφθεί ότι η αφοσίωση των Λιβανέζων Μουσουλμάνων σε αυτόν, ήταν απλώς ένας έπαινος για το ειλικρινές μίσος του για το Ισραήλ.Επίσης, δεν κατάφερε να προβλέψει τη στροφή των πολιτικών γεγονότων στην Αίγυπτο, επενδύοντας όλο το πολιτικο του κεφάλαιο στη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Στο Ιράκ, υπολόγισε ότι με λίγη δυτική υποστήριξη θα μπορούσε να θέσει τέρμα στη σιιτική εξουσία της Βαγδάτης και να οικοδομήσει στη θέση της ένα σουνιτικό καθεστώς. Στη Γάζα, η Χαμάς ήταν και εξακολουθεί να είναι ο ιδεολογικός συγγενής του Ερντογάν.
Στη Συρία, ο μη Σουνίτης [Nusayri] πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ αποτελεί την χειρότερη τοπική νέμεση του Ερντογάν. Η προσδοκία του Ερντογάν, όπως φαίνεται, ήταν ότι ο Άσαντ θα ανατραπεί και θα αντικατασταθεί από έναν συνασπισμό σουνιτών τζιχάντιστών. Τελικά, μια σουνιτική ζώνη στη Μέση Ανατολή θα διαμορφωνόταν, πλήρως υποταγμένη στην αναδυόμενη τουρκική αυτοκρατορία και στον αναδυόμενο χαλίφη της, τον Ερντογάν. Αυτός ήταν ο μεγάλος σχεδιασμός του Ερντογάν για την περιοχή. Το Κατάρ δεν ήταν απλώς το «λιπαντικό» της εύθραυστης οικονομίας της Τουρκίας, αλλά και ο βασικός ιδεολογικός συνεργάτης του Ερντογάν.
Η ιστορία όμως δεν εξελίσσεται σύμφωνα με το σενάριο αυτό. Η Χεζμπολάχ στον Λίβανο αποφάσισε ότι ο Ερντογάν ήταν απλώς «πολύ σουνίτης» για τα γούστα τους, παρά την επιθετική αντι-ισραηλινή ρητορική και ιδεολογία του. Στην Τυνησία, η Ennahdha, προς απογοήτευση του Ερντογάν, υπέγραψε έναν ιστορικό συμβιβασμό με το κοσμικό μπλοκ της χώρας, αντί να αγωνιστεί για να το εξοντώσει. Η Αδελφότητα στην Αίγυπτο έχασε, όχι μόνο την εξουσία, αλλά και τη νομιμότητα της, καθώς διεθνείς πιέσεις συσσωρεύθηκαν, αναγνωρίζοντας τους δεσμούς της με τη βία.
Στη Βαγδάτη η κυβέρνηση εξακολουθεί να είναι σιιτική και να ελέγχεται από την Τεχεράνη. Στη Συρία, ο Άσαντ παραμένει στην εξουσία, υποστηριζόμενος από το Ιράν και τη Ρωσία, και οι τζιχαντιστές σύντροφοι του Ερντογάν στερούνται σχεδόν κάθε στρατηγικής αξίας.
Επιπλέον, μια αναδυόμενη κουρδική ζώνη στη βόρεια Συρία έχει γίνει ο τουρκικός εφιάλτης.Η Χαμάς, όπως και η Αδελφότητα, χάνεται καθημερινά, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η φιλοδοξία του Ερντογάν να τερματίσει τον ναυτικό αποκλεισμό της Γάζας είναι ήδη μια ξεχασμένη υπόσχεση. Και τώρα το Κατάρ έχει πρόβλημα, μαζί με τον ίδιο τον Ερντογάν. Δεν είναι μόνο ότι φίλοι του Ερντογάν στον Κόλπο και στον μουσουλμανικό κόσμο στραγγαλίζουν τώρα το Κατάρ μέσω μιας τιμωρητικής απομόνωσης. Ο Ερντογάν έχει ακόμη να αντιμετωπίσει τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος δήλωσε ότι το Κατάρ –ο σταθερότερος σύμμαχος της Τουρκίας– «υπήρξε υψηλού επιπέδου χορηγός της τρομοκρατίας».
Ο Ερντογάν, που εξακολουθεί να πιστεύει σταθερά στην ιδεολογία ως εξωτερική πολιτική, δεν πλησιάζει περισσότερο την πραγματικότητα. Αμέσως αφότου οι χώρες του Περσικού Κόλπου και άλλες μουσουλμανικές χώρες επέβαλλαν κυρώσεις στο Κατάρ, ο Τούρκος πρόεδρος υπέγραψε δύο συμφωνίες με το εμιράτο του Κόλπου: ένα για να στείλει στρατεύματα σε μια κοινή τουρκοκαταριανή στρατιωτική βάση στο Κατάρ και το άλλο για να παράσχει τουρκική εκπαίδευση σε μονάδες χωροφυλακής του Κατάρ. Η Τουρκία, μαζί με το Ιράν, επίσης κινήθηκε γρήγορα για να στείλει τρόφιμα στο Κατάρ, σε μια προσπάθεια να αμβλυνθούν οι κυρώσεις.
Ο Ερντογάν δήλωσε ότι οι κυρώσεις ήταν λάθος. Ότι η Άγκυρα θα συνεχίσει να βελτιώνει τις ήδη καλές της σχέσεις με τη Ντόχα. Και ότι «ποτέ δεν θα εγκαταλείψουμε τους αδελφούς μας στο Κατάρ». Με την αυτοπεποίθηση του χαλίφη, διέταξε να επιλυθεί η κρίση, πριν από το τέλος του ιερού μουσουλμανικού μήνα του Ραμαζανίου (δηλαδή πριν από το τέλος Ιουνίου). Όσον αφορά τη σύνδεση του Κατάρ με την τρομοκρατία, ποια σύνδεση; Ο Ερντογάν λέει ότι δεν έχει δει ποτέ το Κατάρ να υποστηρίζει την τρομοκρατία. Η δήλωση αυτή θυμίζει την προηγούμενη δήλωσή του ότι «πήγα στο Σουδάν και δεν είδα καμία γενοκτονία εκεί», προς υποστήριξιν του «καλού φίλου» του Ομάρ Μπασίρ, ο οποίος είχε κατηγορηθεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονία.
Το cast του δράματος του Κόλπου αποκαλύπτει ιδεολογικές συγγένειες. Στο πλαίσιο της εκστρατείας τους κατά του Κατάρ, η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος, κατηγόρησαν 59 άτομα και 12 φιλανθρωπικές οργανώσεις για τρομοκρατικές συνδέσεις. Ένας από τους κατηγορούμενους είναι ο Yousef al-Qaradawi, Αιγύπτιος πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Μουσουλμάνων Λογίων. Ποιος είναι ο Qaradawi; Το 2004, ο Qaradawi είπε: «Δεν υπάρχει κανένας άλλος διάλογος μεταξύ μας [Εβραίοι και μουσουλμάνοι], εκτός από το σπαθί και το τουφέκι». Το 2005 εξέδωσε ένα fatwa, που επιτρέπει τη δολοφονία εβραϊκών εμβρύων. Και το 2013, όταν εκατομμύρια κοσμικοί Τούρκοι βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τις ισλαμιστικές πολιτικές του Ερντογάν, ο Qaradawi έσπευσε να βοηθήσει τον Ερντογάν, δηλώνοντας ότι οι «Τούρκοι διαδηλωτές ενεργούσαν ενάντια στο θέλημα του Αλλάχ».
Για άλλη μια φορά, η Τουρκία του Ερντογάν βρίσκεται στη λάθος γωνία, τη λάθος στιγμή.Μερικοί από τους ανθρώπους του φοβούνται ότι η Τουρκία μπορεί να είναι η επόμενη που θα υποστεί διεθνείς κυρώσεις, λόγω της αλληλέγυας στάσης της, με αυτούς που η Ουάσιγκτον θεωρεί ως υψηλού επιπέδου χορηγούς της τρομοκρατίας. Αυτό μπορεί να είναι απίθανο, αλλά ο Ερντογάν αγνοεί δύο δυνητικούς κινδύνους. Πρώτον, λειτουργεί με την λανθασμένη υπόθεση ότι οι business as usual θα συνεχιστούν, ανεξάρτητα από το πώς θα τελειώσει η κρίση στον Κόλπο και ότι η συμμαχία Τουρκίας-Κατάρ θα συνεχίσει να λειτουργεί με βάση τα ίδια ιδεώδη. Δεύτερον, πιστεύει ότι η Δύση είναι πάρα πολύ αδύναμη για να τιμωρήσει την Τουρκία, είτε πολιτικά είτε οικονομικά, οπότε δεν έχει τίποτα να φοβηθεί σε αυτό το μέτωπο.
Είναι λάθος και από τις δύο πλευρές. Η Ντόχα μπορεί να μην είναι η ίδια, αφότου οι Άραβες του Κόλπου βρουν διέξοδο από την κρίση. Ένα λιγότερο φιλικό προς την Τουρκία Κατάρ μπορεί να προκύψει. Οι δύο θεμελιώδεις ιδεολογικοί σύμμαχοι της Τουρκίας, η Μουσουλμανική Αδελφότητα και η Χαμάς, πιθανότατα θα περιορίζονται στις δικές τους γωνιές του αραβικού κόσμου, με την μη αραβική Τουρκία να παραμένει ο μόνος λεκτικός υποστηρικτής τους. Και το επικείμενο «χαστούκι» που αγνοεί η Άγκυρα, μπορεί να μην έλθει από την Ουάσιγκτον, αλλά από τους Μουσουλμάνους φίλους του Ερντογάν στον Κόλπο.
Λίγο πριν από την εκστρατεία εναντίον του Κατάρ, η αμυντική γραφειοκρατία της Τουρκίας αναρωτιόταν γιατί οι Σαουδάραβες ανέβαλλαν συνεχώς την τυπική υπογραφή μιας σύμβασης ύψους 2 δισ. δολαρίων για την πώληση τεσσάρων τουρκικών φρεγατών (σ.σ. κορβετών Milgem) στο βασίλειο, κάτι που θα αποτελούσε τη μεγαλύτερη εξαγωγή της αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας. Τώρα έχουν μια ιδέα γιατί. Η συμφωνία αυτή, εάν διαλυθεί, μπορεί να αποτελεί μόνο ένα ορεκτικό σε ένα πλούσιο μενού.
- Ο Burak Bekdil είναι αρθρογράφος με έδρα την Άγκυρα. Συχνά γράφει για το Ινστιτούτο Gatestone και το Defense News και είναι μέλος του Φόρουμ της Μέσης Ανατολής.
- Μετάφραση: Στέργιος Σεβαστιάν
- taxalia.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου