Ποια λογική μπορεί να εξυπηρετούσε η σπατάλη χρόνου και χρημάτων για
τη διαμόρφωση ενός τόσο μεγάλου χώρου και το κτίσιμο μιας τεράστιας
περιβόλου, αν ο τελικός σκοπός ήταν πράγματι η κατασκευή ενός μνημείου
με τις γνωστές διαστάσεις;
του Γεράσιμου Γ. Γερολυμάτου
Με αυτό το άρθρο μου για τον Τύμβο της Αμφίπολης, δεν έχω σκοπό να
προσφέρω περισσότερη σύγχυση από όση ήδη υπάρχει. Αντίθετα, θέλω να
δείξω μια άλλη οπτική, που μπορεί να βοηθήσει στο να αποκτήσουμε μια
σαφή αντίληψη του αληθινού όγκου και των διαστάσεων του μνημείου. Οι
περισσότεροι έχουμε την τάση να χανόμαστε μέσα στις λεπτομέρειες και
έτσι μας διαφεύγει ο ενιαίος λόγος, που συναρτά τα μέρη ενός συνόλου.
Για παράδειγμα, τον Τύμβο της Αμφίπολης σε σχέση με το ίδιο το ταφικό
μνημείο που βρίσκεται στα σπλάχνα του.
Σε αυτό θα μας βοηθήσει πιστεύω η αναλογία των σχέσεων, που διέπει,
καθορίζει και ερμηνεύει τα πάντα γύρω μας. Αφού λοιπόν, ούτε αρχαιολόγος
είμαι, ούτε ιστορικός, θα προσεγγίσω το θέμα υπό το πρίσμα ενός
καλλιτέχνη, που έχει μάθει να βλέπει και να σκέφτεται αναλογικά.
Τα σχέδια που παρουσιάζω εδώ για πρώτη φορά, τα έκανα μελετώντας όλα τα
στοιχεία και λαμβάνοντας υπόψιν τις φωτογραφίες, που έχουν δημοσιευτεί
από το ΥΠΠΟΑ μέχρι και σήμερα. Όλα τα σχετικά εποπτικά-ογκομετρικά
στοιχεία, αναγράφονται με κάθε λεπτομέρεια πάνω στα σχέδια, έτσι που για
την οικονομία του άρθρου δεν θα τα επαναλάβω εδώ, παρά μόνο όπου θα
χρειαστεί.
Υπενθυμίζω επίσης ότι, προϊούσας της ανασκαφής, τα σχέδια αποτυπώνουν
υπό κλίμακα τα μέχρι τώρα δεδομένα, ενώ δεν αποκλείεται αυτά να αλλάξουν
τις επόμενες ημέρες, ή χρόνια, (αν οι σκέψεις μου αποδειχθούν βάσιμες).
Σε αντίθεση, λοιπόν, με οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, δεν έκανα τα σχέδια
για το κείμενο, αλλά έγραψα το κείμενο ως επεξηγηματική αναφορά των
σχεδίων.
Το σχέδιο 1, είναι μια ελεύθερη καταγραφή των δεδομένων και τοποθέτηση
των στοιχείων πάνω σε μια ελαφρώς επικλινή κάτοψη του Τύμβου χωρίς
κλίμακα. Ο Τύμβος είναι προσανατολισμένος σε κατεύθυνση νοτιοδυτική.
Το σχέδιο 2, υπό κλίμακα 1/1000, είναι μια πλήρης κάτοψη του Τύμβου,
όπου αποτυπώνεται με σχετική ακρίβεια η αναλογική σχέση του τάφου με
εμβαδό περίπου 100 τ.μ., ως προς την επιφάνεια του υπόλοιπου τύμβου των
20 περίπου στρεμμάτων (20.000 τ.μ.). Δηλαδή μια αναλογία της τάξης του
1/200! Υπάρχει επίσης και μια υψομετρική αποτύπωση τόσο του Τύμβου, όσο
και του μαρμάρινου Λέοντα με την βάση του που βρισκόταν στο κέντρο πάνω
σε αυτόν.
Η πρώτη εντύπωση από το συγκεκριμένο σχέδιο, δεν προκαλεί έκπληξη για το
πράγματι μεγάλο μέγεθος του τύμβου, όσο για το «μικρό» μέγεθος του
τάφου. Ο συντριπτικά «άδειος» χώρος, υποβάλλει στην σκέψη πολλά
ερωτήματα σχετικά με το φαινομενικό ή αληθινό κενό του. Ποια λογική
μπορεί να εξυπηρετούσε η σπατάλη χρόνου και χρημάτων για τη διαμόρφωση
ενός τόσο μεγάλου χώρου και το κτίσιμο μιας τεράστιας περιβόλου, αν ο
τελικός σκοπός ήταν πράγματι η κατασκευή ενός μνημείου με τις γνωστές
διαστάσεις;
Το σχέδιο 3, που αφορά μια τομή του Τύμβου υπό κλίμακα 1/1000,
καταδεικνύει από άλλη οπτική γωνία τις σχέσεις των μεγεθών. Του ταφικού
μνημείου από τη μια, ως προς τον συνολικό όγκο του τύμβου από την άλλη.
Σχέση, που με αναλογία 1/8 προς την διάμετρο του, όπως θα παρατηρήσετε,
μόνο «αναλογική» δε θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί. Μάλιστα, τα 7/8 του
ακόμα άγνωστου πυρήνα του τύμβου, προκαλούν την κοινή λογική με την
σκέψη, πως υπάρχουν ακόμη πολλά να βρεθούν, ίσως από «άλλες» εισόδους
και σε «άλλους» θαλάμους. Η υψομετρική αποτύπωση στο σχέδιο περιλαμβάνει
το σύνολο του ύψους μαζί με τον Λέοντα στην κορυφή του Τύμβου.
Στο σχέδιο 4, υπό κλίμακα 1/150, σε μια πιο λεπτομερή τομή αυτή την φορά
του ταφικού μνημείου, αποτυπώνω τις καταχώσεις των θαλάμων Α-Β-Γ και
την πιθανή διαδρομή των τυμβωρύχων μέχρι τον νεκρικό θάλαμο στην
περίπτωση που αυτός είναι συλημένος. Σχετικά με αυτό, έχω μια
διαφορετική άποψη που θα καταθέσω σε μελλοντικό άρθρο ειδικά για την
σύληση και την ύπαρξη των χωμάτων εντός του ταφικού μνημείου. Διότι, δεν
είναι απίθανο η προσπέλαση των τυμβωρύχων στον τάφο να μην έγινε
οριζόντια, δηλαδή από την είσοδο, αλλά από πάνω με την διάνοιξη κάθετου
φρέατος.
Θα αναφέρω ακόμα μερικές σχέσεις εκπληκτικών αναλογιών, που
καταδεικνύουν μια ασυνήθιστα υψηλή διαφορά κλίμακας μεταξύ των δομικών
παραμέτρων. Π.χ:
Ο ένας από τους ταφικούς θαλάμους με μήκος 6 μέτρων, θα χωρούσε περίπου
άλλες 26, 3 φορές, συνεχόμενα πάνω στον άξονα της διαμέτρου των 158,40
μέτρων.
Το πλάτος της εισόδου του ταφικού μνημείου, με 4,5 έως 5 μέτρα άνοιγμα,
αναλογεί στο 1/100 της συνολικής περιμέτρου της περιβόλου, που είναι
περίπου 500 μέτρα (497μ., για την ακρίβεια)
Ο Λέων, με ύψος 5.30 μέτρα, ίσα-ίσα που θα χωρούσε όρθιος ή ξαπλωτός
μέσα στον προθάλαμο των Σφιγγών, ενώ με τη βάση του μαζί (15,30 μ.)
φτάνει το μήκος δυόμισι θαλάμων (άνω των 2/3 δηλαδή του μήκους του
ταφικού μνημείου με τα έως τώρα δεδομένα)!
Ακόμη, το μήκος της περιβόλου αντιστοιχεί στο άθροισμα 25 ταφικών
μνημείων στη σειρά και με 32,6 φορές το ύψος του Λέοντα με την βάση του.
Τελικά, αφού όπως όλοι λένε «μιλάει» η γεωμετρία, οι αναλογίες του
Τύμβου μας δείχνουν, πως ίσως βρισκόμαστε στην αρχή μόνο μιας
συγκλονιστικά μεγάλης αρχαιολογικής περιπέτειας που θα μας αποκαλύψει
πολλά.
Ανεξάρτητα, λοιπόν, από το τι θα βρεθεί μέσα στον τάφο το επόμενο
χρονικό διάστημα, έχω την πεποίθηση ότι ο Τύμβος κρύβει μέσα του πολλά
περισσότερα μυστικά, που στην ουσία θα καθιστούν τις αναλογικές σχέσεις
των μερών πιο αρμονικές. Θεωρώ δε απόλυτα αναγκαία την διενέργεια
επιπλέον τομών σε διάφορα σημεία της επιφάνειας του, ακόμη και στο
κέντρο του κατακόρυφου άξονα του Λέοντα. Θα ήταν επίσης σημαντικό, να
απαντηθεί από τους αρχαιολόγους και το ζήτημα του προσανατολισμού του
Λέοντα και της βάσης του, αφού ήταν ουσιαστικό και εμφανές στοιχείο της
διάταξης του Τύμβου και όχι απλά διακοσμητικό.
Στην περίπτωση αυτή, θα είχε ενδιαφέρον να διασαφηνιστεί, αν ο Λέοντας
βρισκόταν όχι μόνο στον ίδιο άξονα με το μνημείο (πράγμα που συμβαίνει
έτσι και αλλιώς ανάμεσα στο κέντρο και σε ένα σημείο του κύκλου), αλλά
κυρίως, αν ήταν μετωπικά ευθυγραμμισμένος προς την είσοδο του τάφου με
κατεύθυνση νοτιοδυτική, ή αν ήταν στραμμένος προς άλλη κατεύθυνση. Αν η
είσοδος που έχει βρεθεί είναι η μοναδική, τότε η καλλιτεχνική συμμετρία
και ο συμβολισμός, θα απαιτούσαν την πρώτη εκδοχή της μετωπικής
ευθυγράμμισης, αν και αυτό θα ενείχε τον κίνδυνο της υπόδειξης του
σημείου της εισόδου για μια πιο ασφαλή ανακάλυψη της από τυμβωρύχους.
Σχεδιαγράμματα 1-2-3-4. Μελάνι-χαρτί-ακουαρέλα
Γερ. Γ. Γερολυμάτος
Σημ: Στα σχέδια 3-4: Με το κίτρινο χρώμα, είναι τονισμένοι οι ήδη
ανασκαφέντες τρεις θάλαμοι, ενώ με το κόκκινο και το πορτοκαλί, ένας
τέταρτος που όμως πιθανολογείται η ύπαρξη του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου